زمان دستشویی رفتن کودک، توصیه به والدین

روزنامه جام جم: بسیار پیش آمده که کودکی وارد پنج سالگی شده، اما هنوز آداب تنها به دستشویی رفتن و انجام اعمالش را نیاموخته است. کودک باید طوری در این زمینه آموزش ببیند که در سنین ورود به مدرسه دیگر نیازی نداشته باشد تا کسی برای رفتن به دستشویی همراهی اش کند.

تشخیص آمادگی

بهترین زمان برای آموزش دستشویی رفتن به کودک وقتی است که از نظر ذهنی و جسمی آمادگی یادگیری برخی مفاهیم و اعمال لازم را همراه با توانایی انجامش داشته باشد.

اغلب کودکان قبل از هجده تا بیست ماهگی، می توانند به جای سرپا گرفتن، در لگن مخصوص خود بنشینند و پس از آن بسته به جنسیت شان از نیاز خود به تخلیه خبر دهند و مهارت مهار مثانه را کمابیش فرابگیرند، اما از دو تا سه سالگی است که می توان انجام اعمال توالت رفتن را طوری به آنها آموخت که ابتدا بتوانند زمان دستشویی رفتن را بخوبی تشخیص دهند و با کمک بزرگ تر​ها کارهایی چون درآوردن لباس، تخلیه، نظافت و خروج از توالت را پشت سر بگذارند و در نهایت از چهار تا پنج سالگی تمام اعمال دستشویی رفتن، کنار زدن البسه به جای درآوردن آنها و شستن خود را بدون نیاز به دیگران انجام دهند.

تخلیه مدفوع در ساعات منظم و مدفوع نکردن در زمان خواب یکی از علائم مناسب برای تشخیص آمادگی او به فراگیری تئوریک آموزش دستشویی رفتن و یادگیری اسامی و اعمال مرتبط با آن است.

چطور شروع کنیم؟

حوصله، خودداری از تعجیل و کسب آگاهی های اولیه از کتاب ها، مقاله ها و سایت های مرتبط، در نتایج آموزش اثرات بسیار دارد.

آموزش ها باید با مقدمه چینی، به صورت بیانی و تئوریک و به منظور آشنا کردن او قبل از آموزش جدی شروع شود. هنگامی که سن کودک بالاتر رفت و نیاز به فراگیری جدی تر شد می توان فرآیند را به صورت عملی و حتی همراه با تصویر انجام داد.

اگر متوجه شدید کودکتان پس از هجده ماهگی هنگام دستشویی رفتن دیگران کنجکاوی نشان می دهد فرصتی مناسب به شما رو کرده است. در این مواقع او را از خود و فضای بسته توالت نرانید یا کلماتی مثل زشت است و مانند آن را به کار نبرید تا بتوانید غیرمستقیم شیوه انجام تخلیه و نظافت را برای این عمل طبیعی به وی بیاموزید.

آموزش به طریق تقلید از بزرگ تر، اثراتی بسیار دارد و به همین طریق، واکنش های نادرست هم اثر نامطلوب بر آن می گذارد. مبانی کار هر چه دلپذیرتر، شادتر و بازی گونه باشد نتیجه بهتری خواهید گرفت. نقاط بدن، تفاوت ادرار و مدفوع، چگونگی و چرایی خروج آنها، وسایل مورد نیاز برای تمیز کردن و مباحث مرتبط با آن را طوری که گیج کننده نباشد با زبانی ساده به او توضیح دهید. کلماتی مهربانانه، تشویقی و در حد فهم وی به کار ببرید و برای نوع تخلیه اسامی ساده و تفکیک پذیر مثل جیش یا پی پی انتخاب کنید.

تمرین و تمرکز بر جزئیات

آموزش باید دقیق و با در نظر گرفتن جزئیات باشد. حتی طریقه باز و بسته کردن یک دکمه متفاوت نیز باید با صبر و حوصله به او آموزش داده شود. کودک کم کم و بتدریج باید بتواند از انتهای لباس دکمه ها را باز کند و از همان جا نیز ببندد.

بخصوص برای بستن دکمه های مانتو دو سر لباس را تنظیم و آخرین سوراخ را با آخرین دکمه مرتبط کند. به جای درآوردن شلوار، پاچه ها را بالا دهد و شورت و شلوار خود را تا پایین زانوها پایین بکشد. در همین حین باید بیاموزد که چطور پیراهن یا مانتوی خود را تا بالای کمر بالا بکشد و آن را طوری نگه دارد که خیس نشود.

طریقه نشستن و حفظ تعادل یا پاشیده شدن آب به لباس و کفشش را با او تمرین کنید. اگر شلوار زیپ دار می پوشد، چگونگی باز و بسته کردن آن را باید بخوبی فرا گیرد. تمرین کنید که چگونه با یک دست آفتابه یا شیلنگ را بگیرد و با دست دیگر خود را بشوید.

با نزدیک کردن و حرکت دادن دست خودش بگویید کجا را چطور بشوید و چگونه بفهمد که کاملا تمیز شده است؛ چطور قبل از ورود به دستشویی در بزند، در صورت شنیدن یا نشنیدن صدا وارد یا منتظر شود؛ چطور در را ببندد، پس از تخلیه آب بریزد، سیفون را برای تمیز کردن کاسه دستشویی بکشد، دست هایش را خشک کند، در صورت دسترسی نداشتن به حوله چه کند و... حتی برای مواقعی که احتمال قطع آب هست چگونه خود را با دستمال موقتا تمیز کند و برای رفع بو و حفظ بهداشت در این مواقع خاص چه کند.

عوامل و روابط اثر گذار

دقت کنید که شب ادراری ممکن است تا سنین بالاتر هم اتفاق افتد. آنچه مهم است آموزش نحوه دستشویی رفتن در بیداری و به طور ارادی است. بنابراین، آموزش توالت شبانه و توقع بیدار شدن برای رفتن به دستشویی را به زمانی موکول کنید که کودکتان روش درست توالت رفتن در روز و بیداری را بخوبی و به طور صحیح آموخته باشد. یادتان باشد که زمان و سرعت یادگیری در پسر و دختر هم کمی متفاوت است.

ریزبینی و دقت از عوامل مؤثری است که اولیا یا مربیان را در آموزش درست یاری می دهد. مثلا اگر کودکی از رفتن به توالت خودداری می کند می توانید با چسباندن نقاشی ها و عکس های جذاب کارتونی به در و دیوار توجه او را جلب کنید.

سپس سازگاری با فضاهای جدید و توالت های دیگر مثل مدرسه را به وی بیاموزید. تمام کودکان و حتی بزرگ ترها باید یاد بگیرند از تمسخر کودکان دیگر در این زمینه خودداری کنند. در مراحل ابتدایی به آنها بگویید تلاشت را بکن، اگر نشد عیبی ندارد؛ کم کم اصول را بخوبی فرا خواهند گرفت.

در مراحل بعدی سعی کنید وقتی کودکتان قصد رفتن به توالت دارد ترغیبش کنید که دقایقی صبر کند تا هم بتواند میزان کنترل مثانه خود را افزایش دهد هم اگر در مدرسه یا حین رفت و آمد، دسترسی به دستشویی ممکن نبود بتواند از خیس یا کثیف کردن خود جلوگیری کند.

حتما از تجربه او و مشکلاتش در استفاده از توالت های دیگر جویا شوید، لباسش را بررسی کنید و مطمئن شوید حین نشستن کش یا کمر شلوار پاهایش را آزار نمی دهد. لباس های مناسب دیگری برای او تهیه و عوامل مشکل ساز را رفع کنید.