چرا بچه ها از دکتر می ترسند؟

روزنامه جام‌جم: با کودکتان صحبت کنید؛ نه صرفا در مورد کارهایی که نباید انجام دهد یا رفتارهایی که باید رعایت کند، بلکه در مورد دلایل ترس و اضطرابش از رفتن پیش پزشک معالج با او صحبت کنید. چنین گفت‌وگویی به از بین بردن ریشه تشویش و اضطراب کودکان از رفتن پیش پزشک کمک می‌کند. چراکه برخلاف تصور کودکان، پزشک آنها را از والدینشان جدا نمی‌کند و قرار هم نیست که معاینه دردناک یا تزریق آمپول صورت بگیرد.

صدیقه بزازان، کارشناس ارشد روان‌شناسی می‌گوید: کلید اصلی حل مشکل ترس و اضطراب کودکان دو تا شش ساله از ملاقات با پزشک، شناسایی ریشه این ترس و گفت‌وگوی زیاد در مورد آن با کودک است. گرچه نوع رفتار و برخورد پزشک متخصص اطفال با کودک نیز بسیار اهمیت دارد.

چرا می‌ترسند؟

ترس یک واکنش هیجانی نسبت به چیزی است که در فرد احساس خطر ایجاد می‌کند. ترس در کودکان با بروز رفتارهای متفاوت بروز پیدا می‌کند که گاه به شکل فرار کردن، جیغ کشیدن، چنگ زدن، لرزش دست، تنگی نفس، عرق کردن، لکنت‌زبان، اختلال در گوارش، ناخن جویدن، شب‌ادراری و خشم بروز می‌کند.

بزازان با اشاره به این که عکس‌العمل کودکان در مقابل دیدار با پزشک بسیار متفاوت است، یعنی برخی بسیار خجالتی و ساکت می‏شوند، جیغ می‏زنند، داد می‏کشند و می‏لرزند و تعداد اندکی می‏خندند، می‌افزاید: اولین و مهم‌ترین ریشه ترس کودک از پزشک، بخصوص در سنین دو تا سه سال ترس از جدایی از والدین است، چراکه کودک مفهوم جدایی را بدرستی درک نمی‌کند. دومین علت آن ترس از درد یا ناراحتی هنگام معاینه یا تزریق انجام شده از سوی پزشک است که خاطره آن در ذهن کودک باقی مانده است.

این روان‌شناس ادامه می‌دهد: رفتار پزشک متخصص اطفال نیز در بروز و تشدید این نوع ترس در کودکان بسیار اهمیت دارد. یعنی رفتارهای خشک پزشک می‌تواند عامل تشدید اضطراب کودک در هنگام مراجعه به او تلقی شود. همچنین ناآگاهی کودک نسبت به جایی که می‌خواهد برود نیز بر تشویش او می‌افزاید.

نگذارید کودک احساس گناه کند

به گفته بزازان، کودکان بیمار ممکن است احساس گناه کنند، یعنی فکر ‏کنند کاری انجام داده‌‏اند که باعث بیماری و دردشان شده و مستحق تنبیه هستند، اما والدین باید با زبان ساده و قابل درک با کودک، این احساس نامطلوب را از بین ببرند و تاکید کنند که او در بیمار شدنش نقشی نداشته و پزشک تنها شخصی است که می‌تواند دلیل بیماری کودک را بفهمد و بیماری را از بین ببرد.

این روان‌شناس اضافه می‌کند: والدین باید از کودکشان بپرسند که تصورشان از جایی که برای معاینه پزشک می‌روند، چیست؟ به این ترتیب کودک می‌تواند دلایل ترس و اضطراب خود را بیان کند. بخصوص مادران باید کودک را قبل از مراجعه به پزشک آماه کنند و شب قبل و حتی در راه مطب همه چیز را برایش توضیح دهند. ایجاد یک نگرش مثبت، مراجعه به پزشک را لذتبخش می‌ کند.

به این منظور والدین می‏ توانند با گفتن جملاتی نظیر «ما امروز پیش پزشک می‏رویم که ببینیم تو چقدر رشد کرده‏ ای یا ببینیم که همه اعضای بدنت بدرستی کار می‌کند»، رفتن به مطب پزشک را موجه کنند.

وقتی کودک بیمار می‌شود

بی‌شک وقتی کودک بیمار می‌شود، برخورد با او به توجه و صبوری بیشتری نیاز دارد. آنچه روان‌شناسان کودک بشدت بر آن تاکید دارند این است که والدین با خواندن داستان‌های مصور در ارتباط با کمک پزشکان مهربان به کودکان بیمار و معالجه آنها، ذهن فرزند خود را برای مراجعه به پزشک در هنگام بیماری آماده کنند. زمانی که کودکان بدانند قرار نیست در مطب پزشک، هیچ اتفاق ترسناک و ناراحت‌کننده‌ای بیفتد، احساس راحتی می‏کنند و در واقع ترسشان از بین می‏ رود.

آمپول زدن کمی درد دارد

بزازان با نفی تهدیدهایی چون اگر بچه خوبی نباشی تو را دکتر می‌بریم تا او به تو آمپول بزند، می‌گوید: والدینی که به کودکشان آنچه را انتظار دارد می‏گویند، ریشه‏ های اعتماد او را نسبت به خود محکم‏تر می‏کنند. بر این اساس اگر ملاقات پزشک برای ارزیابی دوره‏ای سلامت کودک باشد، با آگاه‌سازی کودک، او بدون ترس و با آرامش به مطب مراجعه می‌کند.

اگر ملاقات پزشک برای تشخیص و درمان بیماری است نیز به کودک توضیح دهید که دکتر نیاز دارد برای کمک به وی آزمایشاتی را انجام دهد، اما زمانی که نیاز به واکسن زدن یا خون گرفتن باشد، به کودک بگویید که آمپول کمی درد دارد و خیلی زود اثرش از بین می‌رود. اگر کودک به آنچه توقع دارد رسیده باشد ترسش کاهش می‌یابد.

کاهش دوره انتظار کودک در مطب

متاسفانه پزشکان حاذق مطب‌های بسیار شلوغی دارند. در چنین شرایطی حتی با وجود داشتن وقت قبلی دوره انتظار در مطب طولانی می‌شود، اما چنین انتظاری برای کودک عاملی است برای آن که خسته و بر ترس و اضطرابش افزوده شود.

در چنین شرایطی بهتر است که والدین با برنامه‌ریزی دقیق این دوره انتظار را به حداقل برسانند. از آن مهم‌تر، والدین باید در انتخاب پزشک کودکشان علاوه بر تخصص و توانایی به رفتار نرم، صبورانه و کودک‌پسند او توجه و دقت داشته باشند.