تغییر اسم نوزاد، مشکلات ثبت احوالی
مدتی است تغییر برخی نام‌ها، دیگر نیازی به مراجعه به دادگاه و محاکم قضایی ندارد و افراد می‌توانند با مراجعه به ادارات ثبت‌احوال، برای تغییر نام خود اقدام کنند.
تابناک: بنفشه پورناجی در گزارشی در روزنامه شرق آورده است: مدتی است تغییر برخی نام‌ها، دیگر نیازی به مراجعه به دادگاه و محاکم قضایی ندارد و افرادی که واجد شرایط تغییر نام هستند، می‌توانند با مراجعه به ادارات ثبت‌احوال در مدت‌زمان نسبتا کوتاهی، برای تغییر نام خود اقدام کنند.
اما ثبت‌احوال به چه افرادی اجازه تغییر نام می‌دهد؟ به گفته مدیر کل اسناد هویتی سازمان ثبت‌احوال، ثبت‌احوال امکان تغییر نام‌های دارای معانی بد و مستهجن، مغایر با جنسیت فرد و اسامی خارجی را فراهم کرده، اما ممکن است افراد بدون داشتن این شرایط نیز درخواست تغییر نام داشته باشند.
وقتی کسی برای تغییر نام به اداره ثبت‌احوال مراجعه می‌کند، در ابتدا بسته به اینکه متقاضی تغییر نام زن یا مرد باشد، یک جزوه چاپی قطور را که متشکل از اسامی قابل تغییر است در مقابلش قرار می‌دهند.
در این جزوه‌های دوجلدی که در یک جلد آن اسامی خانم‌ها و در جلد دیگر اسامی آقایان درج شده، در مقابل هر اسم، اسامی مجاز به تغییر ثبت شده است. اسامی مذهبی خانم‌ها مانند فاطمه، زهرا، طاهره، زینب و... و اسم‌های مذهبی آقایان از قبیل محمد، علی و... در این جدول تغییر نام‌ها جایی ندارند.
از آنجا که فرهنگ داشتن دو نام (یکی نام شناسنامه‌ای و دیگری نامی که فرد به آن شهرت دارد) در ایران امری رایج است، بخش عمده متقاضیان تغییر نام در کشور را گروهی تشکیل می‌دهند که می‌خواهند نام شناسنامه‌ای آنها به نامی که از کودکی به آن اشتهار دارند، تغییر یابد.
البته عمده اسامی شناسنامه‌ای افراد دارای دو نام، اسامی مذهبی است که طبق قوانین ثبت‌احوال، اجازه تغییر به آنان داده نمی‌شود. یکی از کارشناسان سازمان ثبت‌احوال، فهرستی چندصفحه‌ای را نشان می‌دهد که اسامی شناسنامه‌ای متقاضیان تغییر نام به همراه اسم جدید درخواستی در آن نوشته شده است.
او می‌گوید: «هر چند هفته یک بار، جلسه‌ای در ثبت‌احوال برگزار می‌شود که درخواست متقاضیان تغییر نام در آن بررسی می‌شود.» به گفته این کارشناس، ثبت‌احوال وارد علت درخواست تغییر نام متقاضیان نمی‌شود اما بر اساس اسامی که از قبل به‌عنوان اسامی مجاز به تغییر اعلام شده، اگر فردی خواستار تغییر نام خود باشد، بدون نیاز به مراجعه به دادگاه، فرآیند تغییر نام از سوی ثبت‌احوال صورت می‌گیرد.
او در مورد متقاضیان تغییر نام‌های مذهبی می‌گوید: «ثبت‌احوال تغییر نام‌های مذهبی را قبول نمی‌کند» و در حالی که به فهرستی که در دست دارد، اشاره می‌کند، ادامه می‌دهد: «همان طوری که می‌بینید، اسم این متقاضی زهرا است که درخواست وی افزودن اسم نازنین به ابتدای آن و تغییر آن به نازنین‌زهرا بوده که با تقاضای او موافقت نشده است.»
حسن یکی از متقاضیان تغییر نام است که ثبت‌احوال با تغییر نام وی مخالفت کرده. او با اعتراض به این روند می‌گوید: «اینکه هر کس باید حق انتخاب نام خود را داشته باشد، جزو اصول بدیهی و مسلم است و نباید در این مورد اجباری صورت گیرد.»
کبری و اعظم از دیگر مراجعان به ثبت‌احوال هستند. در مرحله قبل از دریافت فرم تغییر نام هستند و هر دو ناامید از پذیرش خواسته‌شان. چون می‌گویند که این اسامی عربی است، امکان تغییر آن بعید به نظر می‌رسد. اما کارمند ثبت‌احوال می‌گوید اسامی عربی منعی برای تغییر ندارند و تنها اسامی مذهبی را نمی‌توان تغییر داد.
جواد، مراجعه‌کننده دیگری است که می‌خواهد به اول نامش محمد را اضافه کند که مورد موافقت ثبت‌احوال قرار می‌گیرد. نفر بعدی زکیه است. او می‌گوید:«از کودکی نامم را در شناسنامه زکیه گذاشته‌اند، اما در خانه سهیلا صدایم می‌کردند. ثبت‌احوال با تغییر نام زکیه مشکلی ندارد، اما جالب اینجاست که تنها می‌توانم از اسامی پیشنهادی این سازمان به‌جای زکیه استفاده کنم؛ در حالی‌که من خواستار تغییر نام شناسنامه‌ای‌ام به نامی هستم که از کودکی مرا با آن صدا می‌زنند.»
به گفته مدیرکل اسناد هویتی سازمان ثبت‌احوال کشور، «برخی درخواست تغییر نام‌های ایرانی را مطرح می‌کنند که در آن صورت باید نام فرد به اسامی دارای فراوانی بیشتر تغییر کند. به‌عنوان مثال اگر فردی تقاضا دارد که نام سوگل یا سیمین را تغییر دهد، باید اسامی ایرانی دارای فراوانی بیشتر یا اسامی مذهبی را جایگزین کند.»
چرا فردی که خواستار تغییر نام شناسنامه‌ای خود به نامی است که از کودکی والدین، اقوام، دوستان و... او را به آن نام صدا می‌زنند، باید طبق مقررات ثبت‌احوال، تنها اسامی دارای فراوانی بیشتر - و نه نام خود- را جایگزین کند؟ زکیه در این مورد می‌گوید: «به نظر من، هر ایرانی بعد از رسیدن به سن بلوغ باید بتواند اسم خودش را در صورت تمایل تغییر دهد و اجبار در این مورد عاقلانه به نظر نمی‌رسد.»
اما به اعتقاد کارشناسان حقوقی سازمان ثبت‌احوال، حفظ اعتبار اسناد سجلی و جلوگیری از تزلزل آنها ایجاب می‌کند که بدون دلیل قانونی و به صرف سلیقه افراد تغییری در آن حاصل نشود.
عزیزه دختری حدودا 20ساله است. او از کارمند ثبت در مورد امکانپذیربودن تغییر نامش می‌پرسد. کارمند به جزوه اسامی نگاهی می‌اندازد و پاسخ مثبت می‌دهد و فهرستی از اسامی را در مقابلش قرار می‌دهد که در مقابل اسم عزیزه نوشته شده است. عزیزه می‌گوید: «این اسم را والدینم هم در شناسنامه‌ام گذاشتند، هم مرا با این نام صدا می‌زنند، اما من این اسم را دوست ندارم.» او با نگاهی به اسامی پیشنهادی ثبت‌احوال، سرانجام اسم عسل را انتخاب می‌کند و خواستار تغییر نامش از عزیزه به عسل می‌شود.
به نظر می‌رسد تعداد افرادی که همچون عزیزه از اسمشان راضی نیستند و خواهان تغییر نامشان به اسامی غیر از اسم خود هستند، نسبت به افراد دواسمی که خواستار تغییر اسم شناسنامه خود به اسمی که از کودکی به آن شهرت داشته‌اند، کمتر باشد. اما مشکلات افراد دواسمی با وجود تسهیلات سازمان ثبت‌احوال همچنان باقی است.
پیمان می‌گوید: «اسم شناسنامه‌ام حسین است که به دلیل تشابه نام و نام خانوادگی‌ام با یک مجرم که اتفاقا در محله ما سکونت دارد و همین امر هم مشکلاتی را برایم ایجاد کرده، برای تغییر نام به ثبت‌احوال مراجعه کردم اما متاسفانه با تقاضایم موافقت نشد.»
او با اشاره به اینکه از ابتدا راه را اشتباه رفته و باید از همان اول به دادگاه مراجعه می‌کرده، ادامه می‌دهد: «قاضی پس از استعلام از سوابق فردی که همنام من بود با تغییر نامم موافقت کرد و در حال حاضر با حکم دادگاه برای تغییر نام به ثبت‌احوال آمده‌ام.»
بهاره که یک نویسنده است، می‌گوید: «نام شناسنامه‌ام طاهره است، اما والدینم از همان کودکی بهاره صدایم می‌کردند.» او با اشاره به اینکه داشتن دو نام مشکلاتی را برایش ایجاد کرده است، ادامه می‌دهد: «چون از هر دو نامم استفاده می‌کنم، یعنی در جاهایی ناگزیر به استفاده از اسم شناسنامه‌ای‌ام هستم و در مجامع فرهنگی مرا به نام بهاره می‌شناسند در اکثر موارد با مشکل روبه‌رو می‌شوم تا جایی که برخی تصور می‌کنند ما دو خواهر هستیم.»
بهاره به گفته خودش برای تغییر نام ابتدا به سازمان ثبت‌احوال مراجعه می‌کند که به دلیل آنکه اسم شناسنامه‌ای‌اش جزو اسامی مذهبی بوده با تغییر آن موافقت نمی‌شود. این‌بار اما وی به دادگاه می‌رود. دادگاه از او می‌خواهد استشهادیه‌ای را که در آن پنج‌نفر شهادت داده‌اند که وی را از کودکی به نام بهاره می‌شناخته‌اند با ذکر مشخصات و امضای شاهدان تحویل دادگاه دهد.
پس از طی مراحل قضایی، سازمان ثبت‌احوال به‌عنوان خوانده پرونده به دلایلی همچون رایج‌بودن دواسمی در فرهنگ کشورمان که از جمله موجبات قانونی تغییر نام محسوب نمی‌شود و اینکه خواهان 35سال با نام شناسنامه‌ای خود شناخته شده و با هدف حفظ اعتبار اسناد سجلی و جلوگیری از تزلزل آنها... با درخواست او مخالفت می‌کند.
اما سرانجام قاضی پرونده با توجه به مشکلات ناشی از دو اسمی‌بودن برای این فرد در محیط کار و اینکه آثار فرهنگی منتشرشده از نامبرده همگی به نام بهاره - و نه طاهره- مشهور و معروف شده است و به لحاظ آزادی عقاید در جامعه اسلامی با صدور رای به این نویسنده اجازه تغییر نام می‌دهد.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼