علت شب ادراری در کودکان، کی تمام می‌شود؟
ناتوانی کنترل ادرار به حالتی اطلاق می‌شود که کودک از چهار سال به بالا چه روز و چه مثبت در کنترل ادرار حداقل سالیانه یک یا دو بار ناتوانی داشته باشد.
جوان: عدم توانایی کنترل ادرار، در دوران کودکی امری طبیعی است. در سال دوم زندگی کم کم کنترل ادرار در روز میسر می شود و توانایی برای حفظ و اخراج ادرار به هنگام نیاز تدریجا از سه سالگی به بعد در کودک به وجود می آید.
در واقع ناتوانی کنترل ادرار به حالتی اطلاق می شود که کودک از چهار سال به بالا چه روز و چه مثبت در کنترل ادرار حداقل سالیانه یک یا دو بار ناتوانی داشته باشد. ناتوانی در کنترل ادرار ممکن است اولیه باشد یعنی کودک از همان ابتدا نتوانسته به عللی ادرارش را کنترل کند یا این ناتوانی در کنترل ثانویه باشد که ناتوانی بعد از مدت ها کنترل ادراری به وجود آمده است.
علت شناسی شب ادراری
الف) عامل وراثت، توجه به عامل وراثت بر اثر فراوانی نسبی ادرار بی اختیاری در خانواده بیماران است چرا که ۷۵ درصد کودکان مبتلا، دارای یک خویشاوند نسبی درجه اول می باشند ولی هنوز ارثی بودن این اختلال ثابت نشده است.
ب) نحوه کار مثانه در ادرار بی اختیاری:
در کودکان مبتلا به شب ادراری منحنی هایی درباره فشار درون مثانه به دست آورده اند که پویایی آنها مشابه چیزی است که در کودکان کم سن تر ( یک تا سه ساله مشاهده می شود) این نتایج فرضیه رشد نایافتگی عصبی ـ حرکتی مثانه را تایید می کنند، اما مولفان درباره اهمیت و فراوانی این عامل اتفاق نظر ندارند.
ج) عوامل روانشناختی:
در مورد تیپ شخصیتی کودکان مبتلا، می توان گفت به طور کلی این اختلال در کودکان مضطرب، ترسو، خجل و حتی باهوش، فراوان تر از افراد عادی دیده می شود. روانشناسان معتقدند شب ادراری همراه سایر عوارض عصبی مانند: مکیدن انگشتان، ناهنجاری های کلامی و خشم ناگهانی که جملگی نشانه ناکفایتی شخصیت و ناپختگی هستند، دیده می شود. پرخاشگری و مقابله با آن برای این اطفال مساله مهمی است و ظاهرا نمی توانند انگیزه های خصمانه خود را در کنترل داشته باشند.
این کودکان عموما مضطرب هستند و به طور ناخودآگاه می کوشند شب ادراری را فراموش نمایند به همین سبب این اختلال ادامه می یابد. آنچه در مورد علت شناسی شب ادراری بیشتر مورد توجه می باشد، عوامل محیطی و ارتباطی کودک می باشد. وجود کمبود و نارسایی در محیط از جمله آشفتگی محیط خانه، ناراحتی و کمبودهای عاطفی کودک و یا استفاده زودهنگام از لگن و به کار بستن مقررات سخت گیرانه، در ایجاد شب ادراری موثر است. همچنین ترس و یا بی نظمی در برنامه کودک و بی علاقگی و بی توجهی به پاکیزگی به علت کثرت کودکان یا غیبت مادر، به خصوص در دورانی که کودک به یادگیری می پردازد، یعنی بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی بسیار در بروز این اختلال موثر است.
از دیدگاه روانکاوی شب ادراری عبارت از «بازگشت به مراحل قبلی و اولیه رشد» به سال های اولیه زندگی اش که در آن زمان خوشبخت تر بوده و به منظور ارضای تمایلات برآورده نشده و جلب نظر والدین و دریافت محبت حتی در ساعات نیمه شب یا حتی حالت انتقام در رقابت با کودک کوچکتر می باشد. عدم کنترل ادرار ممکن است یک علامت انتخابی برای هدف های مختلف باشد تا از طریق آن کودک، مادر را در انحصار خود در بیاورد.
رهنمودهای درمانگری
محققان عقیده دارند که چنانچه درمانگر در فهم کودک و نیازهای او بکوشد و یا با وی رابطه عاطفی صحیح برقرار کند اختلال به سهولت درمان می شود. باید از توبیخ یا تنبیه و مسخره خودداری کرد. به طور خلاصه درمان با روش زیر انجام می شود:
۱) تشویق کودک به بیان مشکلات خود و کمک به پدر و مادر برای درک اشکالات وی معمولا سفارش می شود که فواصل معین، کودک را برای ادرار کردن در شب بیدار کنند.
۲) استفاده از داروهایی مانند آمفتامین برای ایجاد خواب سبک تر، از سال ها قبل توصیه شده است ولی فعلا طرفداری ندارد چون باعث بی قراری و اختلالات رفتاری در کودکان می شود. تجویز افدرین و بلادن که سبب انبساط مثانه و سبکی خواب کودک می شود ممکن است از عدم کنترل ادرار جلوگیری کند و موثر واقع شود.
۳) روان درمانی به صورت رفتار درمانی و ایجاد بازتاب شرطی توسط دستگاه زنگ، بدین معنی که گذاشتن دستگاه مخصوص به نام زنگ برقی در رختخواب کودک و بیدار شدن او به علت ایجاد صدا بر اثر برقراری جریان برق بین دو قطب دستگاه در مواقع ادرار کردن کودک.
۴) تهیه و نصب برگه ای در بالای تخت کودک و یادداشت شب های خیس کردن با رنگ قرمز و تشویق کردن برای شب هایی که جای خود را خیس نکرده است.
به طور کلی آنچه بیشتر از همه برای درمان مبتلایان توصیه می شود روان درمانی توام با دارو درمانی است و باید توجه داشت که عدم کنترل ادرار شرارت یا بزهکاری نیست بلکه نوعی بیماری است. آمارهای منتشر شده نشان می دهد که ۱۰ درصد کودکان در یک سالگی، ۳۰ درصد در هیجده ماهگی و ۶۵ تا ۸۰ درصد در ۲۴ ماهگی خود به خود قادر به کنترل ادرار به طور شبانه روزی هستند.
بروز ناتوانی در کنترل ادرار در بین ۵ تا ۱۵ درصد کودکان گزارش شده که رقم ۵ درصد شامل کودکانی است که تقریبا همیشه این ناراحتی را دارند و ۱۵ درصد شامل کودکانی است که گه گاه دچار این ناراحتی می شوند. درباره فراوانی عدم کنترل در پسران و دختران نظریه های مختلفی مطرح شده است در بعضی مطالعات ۶۲ درصد پسران و ۳۸ درصد را دختران تشکیل می دهند و در مطالعات دیگر مبتلایان هر دو جنس را مساوی اعلام کرده اند. علت این اختلاف نظر را به این صورت توجیه می کنند که والدین در افشای شب ادراری پسر خود کمتر اکراه دارند و در مورد دختران حتی الامکان این عارضه را پنهان می کنند.
در واقع ناتوانی کنترل ادرار به حالتی اطلاق می شود که کودک از چهار سال به بالا چه روز و چه مثبت در کنترل ادرار حداقل سالیانه یک یا دو بار ناتوانی داشته باشد. ناتوانی در کنترل ادرار ممکن است اولیه باشد یعنی کودک از همان ابتدا نتوانسته به عللی ادرارش را کنترل کند یا این ناتوانی در کنترل ثانویه باشد که ناتوانی بعد از مدت ها کنترل ادراری به وجود آمده است.
علت شناسی شب ادراری
الف) عامل وراثت، توجه به عامل وراثت بر اثر فراوانی نسبی ادرار بی اختیاری در خانواده بیماران است چرا که ۷۵ درصد کودکان مبتلا، دارای یک خویشاوند نسبی درجه اول می باشند ولی هنوز ارثی بودن این اختلال ثابت نشده است.
ب) نحوه کار مثانه در ادرار بی اختیاری:
در کودکان مبتلا به شب ادراری منحنی هایی درباره فشار درون مثانه به دست آورده اند که پویایی آنها مشابه چیزی است که در کودکان کم سن تر ( یک تا سه ساله مشاهده می شود) این نتایج فرضیه رشد نایافتگی عصبی ـ حرکتی مثانه را تایید می کنند، اما مولفان درباره اهمیت و فراوانی این عامل اتفاق نظر ندارند.
ج) عوامل روانشناختی:
در مورد تیپ شخصیتی کودکان مبتلا، می توان گفت به طور کلی این اختلال در کودکان مضطرب، ترسو، خجل و حتی باهوش، فراوان تر از افراد عادی دیده می شود. روانشناسان معتقدند شب ادراری همراه سایر عوارض عصبی مانند: مکیدن انگشتان، ناهنجاری های کلامی و خشم ناگهانی که جملگی نشانه ناکفایتی شخصیت و ناپختگی هستند، دیده می شود. پرخاشگری و مقابله با آن برای این اطفال مساله مهمی است و ظاهرا نمی توانند انگیزه های خصمانه خود را در کنترل داشته باشند.
این کودکان عموما مضطرب هستند و به طور ناخودآگاه می کوشند شب ادراری را فراموش نمایند به همین سبب این اختلال ادامه می یابد. آنچه در مورد علت شناسی شب ادراری بیشتر مورد توجه می باشد، عوامل محیطی و ارتباطی کودک می باشد. وجود کمبود و نارسایی در محیط از جمله آشفتگی محیط خانه، ناراحتی و کمبودهای عاطفی کودک و یا استفاده زودهنگام از لگن و به کار بستن مقررات سخت گیرانه، در ایجاد شب ادراری موثر است. همچنین ترس و یا بی نظمی در برنامه کودک و بی علاقگی و بی توجهی به پاکیزگی به علت کثرت کودکان یا غیبت مادر، به خصوص در دورانی که کودک به یادگیری می پردازد، یعنی بین ۱۲ تا ۱۸ ماهگی بسیار در بروز این اختلال موثر است.
از دیدگاه روانکاوی شب ادراری عبارت از «بازگشت به مراحل قبلی و اولیه رشد» به سال های اولیه زندگی اش که در آن زمان خوشبخت تر بوده و به منظور ارضای تمایلات برآورده نشده و جلب نظر والدین و دریافت محبت حتی در ساعات نیمه شب یا حتی حالت انتقام در رقابت با کودک کوچکتر می باشد. عدم کنترل ادرار ممکن است یک علامت انتخابی برای هدف های مختلف باشد تا از طریق آن کودک، مادر را در انحصار خود در بیاورد.
رهنمودهای درمانگری
محققان عقیده دارند که چنانچه درمانگر در فهم کودک و نیازهای او بکوشد و یا با وی رابطه عاطفی صحیح برقرار کند اختلال به سهولت درمان می شود. باید از توبیخ یا تنبیه و مسخره خودداری کرد. به طور خلاصه درمان با روش زیر انجام می شود:
۱) تشویق کودک به بیان مشکلات خود و کمک به پدر و مادر برای درک اشکالات وی معمولا سفارش می شود که فواصل معین، کودک را برای ادرار کردن در شب بیدار کنند.
۲) استفاده از داروهایی مانند آمفتامین برای ایجاد خواب سبک تر، از سال ها قبل توصیه شده است ولی فعلا طرفداری ندارد چون باعث بی قراری و اختلالات رفتاری در کودکان می شود. تجویز افدرین و بلادن که سبب انبساط مثانه و سبکی خواب کودک می شود ممکن است از عدم کنترل ادرار جلوگیری کند و موثر واقع شود.
۳) روان درمانی به صورت رفتار درمانی و ایجاد بازتاب شرطی توسط دستگاه زنگ، بدین معنی که گذاشتن دستگاه مخصوص به نام زنگ برقی در رختخواب کودک و بیدار شدن او به علت ایجاد صدا بر اثر برقراری جریان برق بین دو قطب دستگاه در مواقع ادرار کردن کودک.
۴) تهیه و نصب برگه ای در بالای تخت کودک و یادداشت شب های خیس کردن با رنگ قرمز و تشویق کردن برای شب هایی که جای خود را خیس نکرده است.
به طور کلی آنچه بیشتر از همه برای درمان مبتلایان توصیه می شود روان درمانی توام با دارو درمانی است و باید توجه داشت که عدم کنترل ادرار شرارت یا بزهکاری نیست بلکه نوعی بیماری است. آمارهای منتشر شده نشان می دهد که ۱۰ درصد کودکان در یک سالگی، ۳۰ درصد در هیجده ماهگی و ۶۵ تا ۸۰ درصد در ۲۴ ماهگی خود به خود قادر به کنترل ادرار به طور شبانه روزی هستند.
بروز ناتوانی در کنترل ادرار در بین ۵ تا ۱۵ درصد کودکان گزارش شده که رقم ۵ درصد شامل کودکانی است که تقریبا همیشه این ناراحتی را دارند و ۱۵ درصد شامل کودکانی است که گه گاه دچار این ناراحتی می شوند. درباره فراوانی عدم کنترل در پسران و دختران نظریه های مختلفی مطرح شده است در بعضی مطالعات ۶۲ درصد پسران و ۳۸ درصد را دختران تشکیل می دهند و در مطالعات دیگر مبتلایان هر دو جنس را مساوی اعلام کرده اند. علت این اختلاف نظر را به این صورت توجیه می کنند که والدین در افشای شب ادراری پسر خود کمتر اکراه دارند و در مورد دختران حتی الامکان این عارضه را پنهان می کنند.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼