چگونه لکنت زبان کودکان را درمان کنیم؟

روزنامه جام جم: گاهی دیر حرف‌زدن یا لکنت زبان کودکان حسابی موجب نگرانی خانواده‌ها می‌شود. وجود تکرار، مکث، کشیدن صداها، لغات و بخشی از کلمه هنگام صحبت‌کردن از مشکلات گفتاری برخی کودکان است که البته راه درمان دارد.

آرمیتی خضری، آسیب شناس گفتار و زبان در این خصوص می گوید: اگر لکنت از نوع شدید باشد علاوه بر حالات ذکر شده با حرکات اضافی بدن (فشار، تکان دادن دست و پا یا بر هم زدن چشم ها و...) همراه می شود که به دلیل پیچیدگی و متنوع بودن این اشکال، محققان را برآن داشته برای آشکار ساختن عللی برای بروز روش هایی برای درمان آن دست به تحقیقات گسترده ای بزنند.

مثلا روانپزشکان علت پیدایش لکنت را یک عکس العمل یا تظاهر آشکار حالات و فشار روحی می دانند که در گفتار سلیس و روان، طرف غالب مغز (راست یا چپ) فرمان داده و نقش اصلی را به عهده دارد ولی هرگاه تداخلی در امر فرمان دادن به وجود بیاید و دو نیم کره با هم دستوری را صادر کنند، لکنت بروز می کند.

این آسیب شناس گفتار و زبان با بیان این که متخصصین شنوایی، دلیل لکنت را ناشی از دیر رسیدن صدای لکنتی به گوش خود دانسته و این عارضه را به سبب اختلال تاخیر زمانی، نه عارضه جسمی و عضوی گوش می دانند یادآور می شود: درصد ابتلا به لکنت زبان در پسرها بیشتر از دخترهاست.

پیدایش لکنت زبان

شروع لکنت زبان در کودکان پیش از مدرسه و بین سنین ۲ تا ۵ سالگی یعنی درست زمانی که رشته گفتار و زبان در حال تکامل است، اتفاق می افتد.

به گفته خضری، اغلب این اختلال به دنبال یک اتفاق سوء بروز می کند (ترسیدن از حیوان، تنبیه شدن از طرف والدین و...) و گاهی نیز به طور نامحسوسی آشکار می شود به گونه ای که بیمار و والدین آغاز آن را به خاطر نمی آورند.

این آسیب شناس گفتار و زبان اظهار می کند: دوره ۲ تا ۵ سالگی به زمان ناروانی طبیعی گفتار (لکنت کاذب) معروف است که بسیاری از کودکان براحتی آن را پشت سر می گذارند.

درمان لکنت در کودکان به طور غیرمستقیم و با مشورت والدین و نزدیکان کودک لکنتی انجام می شود.

این آسیب شناس گفتار در ادامه عنوان می کند: از آنجا که کودکان از لحاظ اجتماعی هنوز با ناراحتی های حاصله از لکنت مواجه نشده اند، عوامل عاطفی به میزان زیادی روی آنها اثر گذاشته و معمولا رفتار اجتنابی ندارند و از طرفی چون یادگیری کودکان نسبت به بزرگ ترها بیشتر است، درمان بهتر و زودتر به نتیجه مطلوب خود می رسد.

به گفته وی با توجه به این که مراکز مربوط به گفتار دیرتر از سایر مراکز بدن به رشد و تکامل می رسد باید فرصت جبران به کودک داده شود و سعی شود عواملی که منجر به تشدید اختلاف کودک می شود به حداقل ممکن کاهش یابد (اضطراب، ترس، تنبیه و...).

همچنین والدین می بایست به جای توجه مستقیم به طرز صحبت کودک به محتوای گفتار او دقت کنند و هرگز وی را با سایر کودکان مقایسه نکنند.

معمولا دخترها زودتر از پسرها صحبت می کنند، حال اگر فرزند دوم خانواده پسر بود نباید توقع داشته باشیم همانند فرزند اول خانواده که دختر است صحبت کند.

خضری با اشاره به این که والدین باید از توجه کم و زیاد به کودک بپرهیزند، می افزاید؛ افراط در هر یک از موارد سبب عدم و یا از هم پاشیدگی تکلم طبیعی کودک می شود، وی در ادامه می گوید: به هیچ وجه کودک را وادار به ارتباط برقرار کردن با دیگران ننمایید، برای مثال به جای این که از عباراتی مانند (با تو صحبت می کنند) ، (جواب بده) و... استفاده کنید به کودک اجازه دهید خود پاسخ سوال دیگران را بدهد و در این باره تصمیم بگیرد.

گفتنی است والدین باید درباره نیاز کودک به محبت، احساس امنیت و احساس تعلق، آگاهی توجه کافی داشته باشد و با استفاده از نکات مثبت و حسن ویژگی های موجود در کودک، سعی در بالا بردن اعتماد به نفس کودک کنند همانند تقویت فعالیت هایی نظیر شنا، نقاشی، موسیقی و... . این آسیب شناس گفتار و زبان با اشاره به این که وقتی کودک دچار هرگونه اشکال گفتاری از جمله لکنت می شود، والدین باید از هرگونه عکس العمل نسبت به او اجتناب ورزند (احساس ترحم، اضطراب، خشم، خندیدن و مسخره کردن) یادآور می شود؛ خستگی، عدم سلامت عمومی و تغذیه غلط سبب تشدید مشکل کودک می شود لذا سعی در از بین بردن این عوامل کنید ولی هیچگاه سعی نکنید کودک از این طریق به خواسته هایش برسد.

محققان بر این باورند که باید انتخاب نوشتن با هر دو دست را به عهده خود کودک گذاشت و هیچگاه دست راست و چپ را به کودک تحمیل نکرد، همچنین به دفعات دیده شده است افرد لکنتی در شعر خواندن و هنگام کاستن سرعت صحبت خود کمتر دچار لکنت می شوند بنابراین صحبت کردن با ریتم و ضرب در بهبود کودک بی تاثیر نخواهد بود به گفته خضری از آنجا که مشکل کودکان لکنتی در جمع بیشتر است لذا به جای بازی های انفرادی، کودک را باید تشویق به بازی های گروهی کلامی کرد. وی در پایان ضمن اظهار این که شخصیت دادن به کودک بسیار کارساز است ، خاطرنشان می کند: نقش معلم نیز در درمان لکنت بسیار مهم است.

معلمین باید سعی کنند کودک را در فعالیت های اجتماعی شرکت دهند و بین او و دیگران تبعیضی قائل نشوند. گفتنی است شاید هر کدام ازموارد فوق نکته مهم و ارزشمندی نباشند ولی هسته ای است در دامن روان کودک که شاید منجر به لکنتی شدن یک فرد شود.