چگونه با کودکان خود صحبت کنیم؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: سلام و خسته نباشید. ببخشید توی مطالب تان گفته بودید به بچه نگویید پولم نمی رسد که چیزی که شما می خواهید بخرم اما من همیشه وقتی می رویم خرید و بچه هایم چیز اضافه می خواهند می گویم خیلی خرید کردم و پولم اضافه نیامده و بچه ها قانع نمی شوند. به نظرتان رفتارم ایراد دارد؟

پاسخ محمدرضا دژکام، روانشناس:
این طرز رفتار کردن و حرف زدن با بچه درست نیست. با بچه باید با زبان خودش حرف زد نه با زبان بزرگترها. چون با زبان بزرگترها حرف زدن بچه را قانع نمی کند و از نظر اقتصادی خیلی چیزها را درک نمی کند. باید به بچه توضیح داد که این چیز مناسب شما نیست. مثلا مادر کیف پول خالی اش را به بچه نشان بدهد و بگوید من که پول ندارم با چه چیزی برایت بخرم؟ پس مجبورم چیزهایی که خریده ام را پس بدهم تا برایت چیزی که می خواهی را بخرم. نکته دیگر این که مادر نباید چیزی را جایگزین چیز دیگری کند. اصلا درست نیست این کار. چون فردا که بچه بزرگ شود، می گوید خب مثلا پدرم که نتوانست برایم ماشین بخرد موتور که می تواند. بچه باید توجیه شود. در حالت دیگر اگر به طور مثال مادر به مغازه رفت و بچه اصرار کرد که چیزی را می خواهد، به فروشنده بگوید که من قدرت خرید ندارم و فروشنده هم به بچه بگوید که فردا اسباب بازی می آورم که زیباتر از چیزی است که تو انتخابش کردی و صبر کن تا فردا. البته مادر به شرطی باید از کلمه فردا استفاده کند که قدرت خرید آن را داشته باشد و وعده بی جهت ندهد. چرا که فردا دوباره بهانه گیری های بچه شروع خواهد شد. اگر این وعده وعید های مادر بدون اینکه عملی شوند همچنان ادامه پیدا کند، در ذهن بچه ملکه می شود که مادر من وعده می دهد اما نمی خرد. این می شود دروغگویی از جانب مادر به فرزندش. بر اساس نظریه یادگیری مشاهده ای، بچه از مادر یاد می گیرد و فردا بچه با استفاده از همین روش چیزی را به دروغ به مادرش تحویل خواهد داد. به گفته جان لاک، ذهن بچه مثل یک لوح سفید است که هر چیزی روی آن بنویسی حک می شود. اگر جمله خوب باشد حک می شود، بد هم باشد باز هم حک می شود. نباید این طور فکر کنیم که بچه چیزی را نمی فهمد. اتفاقا خوب هم می فهمد و ضریب هوشی او بالاتر است. اگر چیزی را عنوان می کنیم حتما برایش خریداری کنیم و وعده بی جهت ندهیم. نکته دیگر این که اگر الان قدرت خرید چیزی را برای بچه تان ندارید برایش زمانی هم تعیین نکنید. چون اگر بگویید فردا می خرم بچه برای فردا لحظه شماری می کند. فردا هم نخرید دوباره نق زدن های بچه شروع می شود و دروغگویی در حافظه بچه ماندگار می شود. طوری که اگر در جمع حضور داشته باشد می گوید که مامان فلان چیزی که می خواستم را برایم نخرید. نتیجه این است که بچه لجباز می شود و پناه می برد به انگشت جویدن و انگشت مکیدن و اضطراب. بچه نمی خوابد یا از خواب می پرد. ریشه این مشکلات را باید در خودمان جستجو کنیم نه در بچه. بچه که مشکلات اقتصادی را درک نمی کند.