۵۶۴۸۸ ۱۳۹۸/۰۲/۲۴ ۰۸:۲۹:۵۸

۵۳۷۷۱

تغییر رنگ ادرار در بارداری

عفونت ادراری به خاطر هورمون های بارداری و همچنین فشار رحم روی لگن، یک بیماری بسیار شایع محسوب می شود.

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: سه ماهه و دوقلو باردار هستم. مدتی است که ادرارم پررنگ و کمی بدبو شده است. البته به دلیل ویار و ناراحتی معده نمی توانم مایعات زیادی بخورم. آیا ممکن است مشکلی وجود داشته باشد؟

پاسخ دکتر مینو آیرملو، جراح و متخصص زنان و زایمان:
عفونت ادراری در دوران بارداری بسیار شایع است. یکی به دلیل هورمون هایی که در دوران بارداری ترشح می شود و دوم به خاطر فشار رحم روی لگن یک مقدار اسپاسم ادراری ایجاد می شود که شانس عفونت ها را بالا می برد. از طرفی در دوران بارداری به طوری کلی ایمنی بدن کاهش می یابد. عفونت های ادرار بسیار حایز اهمیت هستند، چون می توانند سبب سقط یا زایمان زودرس بشوند. بنابراین این موضوع را جدی بگیرید.

حتما به یک پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید و تحت نظر ایشان آزمایش ادرار بدهید و کشت ادرار انجام بشود. پزشک با دیدن این آزمایش متوجه خواهد شد که عفونت ادراری دارید یا خیر. عفونت ادرار در بارداری حتما باید مورد درمان قرار بگیرد. اگر باز هم تکرار شد لازم هست اقدام دیگری برای تان انجام بشود مثلا دارویی بگیرید که تا پایان بارداری آن را استفاده کنید. به هر حال این مسئله را جدی بگیرید تا خدایی نکرده به خود شما و جنین ها آسیبی نرسد.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:

رنگ طبیعی ادرار زرد است. اما گاهی به خاطر روشن تر شدن یا تیره تر شدن آن در بارداری نگران می شوید. تغییر رنگ ممکن است به خاطر مصرف ویتامین ها، غذاها و نخوردن نوشیدنی به مقدار کافی است. اگر علائم عفونت مجاری ادراری مشاهده می کنید به پزشک خود اطلاع دهید.

آیا رنگ ادرار در بارداری تغییر می کند؟

رنگ ادرار در افراد سالم و کسانی که به مقدار کافی آب می نوشند از رنگ زرد کاهی تا رنگ زرد تیره است. در بارداری رنگ زرد شفاف تا زرد تیره تر غیر طبیعی نیست.

با تمام تغییرات فیزیولوژی که در بدن اتفاق می افتد مانند تغییر سوخت و ساز، تغییر حجم خون، تعادل مایعات و عملکرد کلیه، تغییر رنگ ادرار غیر طبیعی نیست. تغییرات دیگر نیز باعث می شود رنگ ادرار تغییر کند.

چگونگی تاثیر بارداری بر رنگ ادرار

رنگدانه یوروبیلین، ماده ای که از سلول های قرمز خونی مرده ایجاد شده است، رنگ طبیعی ادرار را ایجاد می کند. این رنگ به غلظت رنگدانه بستگی دارد.

در طول بارداری رنگ ادرار به خاطر عوامل زیر است:

تاثیر تغییرات طبیعی در بارداری بر فیلتر آب توسط کلیه ها

مقدار آب و نوشیدنی مصرفی و غلظت رنگدانه یوروبیلین در ادرار

تغییر رژیم غذایی

مصرف قرص ها، ویتامین ها و مکمل ها در بارداری

ممکن است تغییر رنگ به خاطر عفونت مجاری ادراری باشد که در این صورت ادرار بوی بدی می دهد.

کم آبی بدن

مطالعات نشان می دهد در صورتی که ادرار شما به رنگ زرد تیره، نارنجی روشن یا قهوه ای باشد به مقدار کافی مایعات مصرف نمی کنید. کمبود آب در بدن باعث می شود فیلتر توسط کلیه به درستی انجام نشود. این مسئله باعث افزایش غلظت یوروبیلین و رنگ زرد تیره ادرار می شود. هر چقدر بدن کم آب تر باشد، ادرار تیره تر می شود.

در دوران بارداری، بدن به راحتی می تواند کم آب شود زیرا بدن نیاز به حجم زیادی مایع برای سوخت و ساز و چرخش مایعات در بدن دارد. سعی کنید به مقدار کافی آب بنوشید. اگر در این حالت نیز رنگ ادرار تیره شد به پزشک اطلاع دهید.

ویتامین های پیش از زایمان

پزشک ویتامین های پیش از زایمان و آهن برای خانم باردار تجویز می کند. اگر طبق برنامه پیش می روید و ادرار شما زرد روشن است به دلیل مصرف ویتامین های پیش از زایمان است.

ویتامین های ب و ث قابل حل در آب که بدن نمی تواند جذب کند، از طریق ادرار خارج می شود و رنگدانه ها در ویتامین ها باعث تغییر رنگ ادرار می شود. پس از مصرف ویتامین ب، ادرار به رنگ سبز در می آید.

غذایی که می خورید

اگر در دوران بارداری مقدار بیشتری میوه و سبزیجات مصرف می کنید رنگ ادرار تغییر می کند. رنگدانه های موجود در غذاهای مختلف باعث تغییر رنگ ادرار از روشن به تیره یا روشن تر می شود.

مطالعات نشان می دهد مصرف هویج یا آب هویج باعث تغییر رنگ ادرار به نارنجی می شود. سیب زمینی شیرین نیز همین تاثیر را دارد. این تغییر رنگ طبیعی است و نباید نگران شوید.

مکمل های گیاهی و قرص ها

برخی مکمل ها یا قرص هایی که در دوران بارداری مصرف می کنید باعث تغییر رنگ ادرار می شود. این مکمل ها و قرص ها عبارتند از:

پریدیوم: برای از بین بردن علائم عفونت مثانه استفاده می شود و باعث تغییر رنگ ادرار به نارنجی یا نارنجی مایل به زرد می شود.

نیترو فورانتوین: برای درمان عفونت مثانه استفاده می شود و رنگ ادرار به نارنجی تغییر می کند.

سنالاکاکستیو: برای درمان یبوست در دوران بارداری مصرف می شود و رنگ ادرار به نارنجی تغییر می کند.

بیماری کبد

بیماری کبد نیز باعث تیره شدن رنگ ادرار می شود. برخی مشکلات نیز باعث تغییر رنگ ادرار به قرمز، صورتی یا آبی می شوند. در این صورت حتما با پزشک صحبت کنید.

عفونت مجاری ادرار

عفونت مجاری ادرار در دوران بارداری امری رایج است. این مسئله باعث تیره شدن رنگ زرد ادرار یا قهوه ای شدن آن می شود. این مشکل می تواند باعث زایمان زودرس یا پارگی زودرس غشای رحم شود. اگر ادرار شما تیره شده است، بو می دهد، احساس درد و سوزش دارید بهتر است با پزشک صحبت کنید.

طبق آمار از هر ۱۰ زن ۱ نفر به عفونت ادراری (UTI) در بارداری مبتلا می شود. این بیماری به دلیل تغییرات بدن و هورمون ها در دوران بارداری بسیار شایع است. عفونت ادراری اگر زود تشخیص داده شود به راحتی با آنتی بیوتیک قابل درمان است، اما اگر پیشرفت کند برای مادر و جنین هر دو خطرناک است.

علت افزایش شیوع عفونت ادراری در بارداری

بارداری احتمال ابتلا به عفونت هر یک از بخش های دستگاه ادراری را بالا می برد. مقادیر زیاد هورمون پروژسترون موجب شل شدن عضلات حالب و در نتیجه گشادتر شدن حالب می شود. رحم در حال رشد می تواند به حالب ها فشار وارد آورد و جریان ادرار را در داخل آنها با اختلال مواجه کرده سرعت آنرا کُند سازد. رشد جنین موجب فشار بر روی مثانه می شود در نتیجه تخلیه آن هنگام دفع کامل نخواهد بود.

نتیجه نهایی این اختلالات آن خواهد بود که عبور ادرار در مسیر دستگاه ادراری بیشتر طول می کشد و باکتریها قبل از خروج از بدن زمان بیشتری برای تکثیر در اختیار خواهند داشت. به همین دلیل است که پزشک در همان اولین نوبت معاینات دوران بارداری آزمایش ادرار درخواست می کند، خواه شما علائم عفونت ادراری داشته باشید یا خیر.

علائم عفونت ادراری در بارداری

عفونت ادراری معمولا با علائمی همراه است؛ زنان مبتلا به آن دارای تکرر و احساس فوریت در دفع ادرار هستند. همچنین هنگام ادرار به سختی این کار را انجام می‌دهند. احساس سوزش، فشار و درد در زیر شکم و کمر (بخصوص در ناحیه لگن) دارند، رنگ ادرار کدر و معمولا بدبو است و گاهی نیز خون در ادرار دیده می‌شود. البته خون در ادرار با چشم قابل مشاهده نیست و معمولا در آزمایشگاه دیده می‌شود.

این علائم نشان‌ می‌دهد که دستگاه ادراری تحتانی، یعنی مجرای ادرار و مثانه، گرفتار است؛ اما وقتی بیمار با نشانه‌هایی مانند تب و لرز، تعریق، تهوع و استفراغ، درد و حساسیت در پهلوها و حال عمومی خراب به پزشک مراجعه می‌کند، نشانه وخیم بودن اوضاع است؛ چون این علائم حکایت از این دارد که دستگاه ادراری فوقانی، یعنی کلیه‌ها و حالب‌ها، درگیر شده‌اند.

در این موارد بیماران حتما باید در بیمارستان بستری شوند و آنتی‌بیوتیک وریدی دریافت کنند و کاملا تحت نظر باشند.

عفونت ادراری در بارداری همیشه علامت‌دار نیست!

عفونت ادراری در بارداری گاهی اوقات بی‌علامت است؛ یعنی به‌طور اتفاقی و در آزمایش ادرار مشخص می‌شود که میزان باکتری در ادرار بالاست. حتی اگر علامتی هم وجود نداشته باشد عفونت ادراری در خانم‌های حامله باید درمان شود زیرا عفونت ادراری بدون علامت باعث زایمان زودرس می‌شود. چنین نوزادانی کم‌وزن هستند و مشکلاتی در بدو تولد دارند (مهم‌ترین مشکل نوزادان زودرس، نارس بودن ریه‌هاست. چنین نوزادانی قادر به تنفس خودبه‌خودی نیستند و برای ادامه بقا باید تا مدتی در دستگاهی به نام انکوباتور قرار گیرند و اکسیژن دریافت کنند).

عفونت ادراری بدون علامت خطرناک است و احتمال گسترش آن به کلیه‌ها خیلی زیاد و حدود ۴۰ درصد است. این بیماری باید خیلی زود درمان شود. اغلب موارد با درمان مناسب خیلی زود مشکل بیمار برطرف می‌شود؛ ولی گاهی اوقات در بعضی از خانم‌ها عفونت، دوباره برمی‌گردد و ممکن است لازم باشد بیمار تا پایان دوره بارداری دارو مصرف کند.

اصول پیشگیری از عفونت ادراری در بارداری

- مقدار زیادی آب بنوشید. روزانه حداقل ۸ لیوان با گنجایش ۲۴۰ سی سی آب بنوشید.

- هیچگاه احساس دفع ادرار را نادیده نگیرید و سعی کنید هر بار مثانه را کاملاً خالی کنید.

- بعد از اجابت مزاج موضع را از جلو به عقب تمیز کنید تا از ورود باکتری های مدفوع به پیشابراه پیشگیری شود.

- پیش از مقاربت جنسی و بعد از آن ادرار کنید و دستگاه تناسلی را با آب و صابون ملایم بشوئید.

- عصاره شاتوت بنوشید. مطالعات نشان داده اند که آب عصاره شاتوت میزان باکتریها را کاهش داده و از جایگزینی باکتری های جدید در دستگاه ادراری پیشگیری می‌کند. (هرچند نوشیدن عصاره شاتوت عفونت ادراری را درمان نخواهد کرد و دقت کنید که اگر دارای علائم عفونت ادراری هستید باید به پزشک مراجعه کنید و آنتی بیوتیک دریافت کنید).

- از فرآورده های بهداشتی مخصوص دستگاه تناسلی (اسپری یا پودر) و صابون های قوی خودداری کنید زیرا پیشابراه و دستگاه تناسلی را تحریک می‌کند و محیط کشت مناسبی برای رشد باکتریها خواهد بود.

در دوران بارداری از دوش واژینال استفاده نکنید.

- لباس های زیر خود را از نوع نخی انتخاب کنید و از جوراب شلواری هایی که قسمت بالای آن نخی است استفاده کنید.

درمان خانگی عفونت ادراری در بارداری

۱. مصرف مایعات را افزایش دهید:

نوشیدن مقدار زیادی آب و مایعات در تمام روز بهترین راه برای بیرون راندن باکتری ها از سیستم بدن است.برای هیدراته نگه داشتن بدن، شما باید بعد از هر وعده غذایی یک لیوان آب بنوشید تا باکتری ها از سیستم بدنتان خارج شود و در نتیجه احتمال عفونت را کاهش می دهد.

۲. ادرار کردن مکرر

در دوران بارداری، شما باید ادرار کنید تا باکتری ها در مثانه تان رشد نکند. اگر کسی ادرار نکند، باکتری ها می توانند در مجاری ادراری تکثیر شوند و منجر به عفونت شوند.

۳. بدنتان را تمیز و خشک نگه دارید

شما باید سعی کنید لباس های گشاد و شل بپوشید تا به هوا اجازه عبور دهد و به خشک نگه داشتن مجرای پیشاب کمک کند. شما باید بعد از هر بار دستشویی خود را خشک کنید تا مطمئن شوید که باکتری ها وارد مجرای پیشاب نمی شوند.

۴. نباید اجازه دهید اسپرم به بدنتان وارد شود

شما باید از کاندوم در رابطه تان استفاده کنید. شیوع بیماری عفونت ادراری در میان زنانی که به طور جنسی فعال هستند و از کاندوم استفاده نمی کنند، بیشتر است.

۵. پروبیوتیک

پروبیوتیک از پوشش بدن انسان که به عنوان یک دفاع برای بدن است، حمایت می کند. غذاهایی مخمری مثل کیمچی، ماست پروبیوتیکی و پنیر خام از غذاهای شامل پروبیوتیک است. خوردن غذاهای تخمیر شده، باکتری های بدن را بدون ایجاد هر گونه بیماری، ترمیم می کند.

۶. سیر

سیر خام که تازه خرد شده، حاوی انواع زیادی از خواص ضد میکروبی است. خاصیت ضد قارچی سیر می تواند باعث بهبود عفونت های قارچی شود.

۷. ویتامین C

ویتامین C شانس رشد ایکولای را کاهش می دهد. سیستم ایمنی را بهبود می بخشد و ادرار را اسیدی می کند. میزان سلامت زنان را بهبود می دهد و اگر درمان ویتامین C به مدت سه ماه صورت گیرد، عفونت های ادراری را نیز کاهش می یابد.

۸. روغن میخک

روغن میخک برای فعالیت ضد میکروبی، ضد ویروسی و ضد قارچی شناخته می شود. خاصیت ضد التهابی روغن میخک یک مزیت دیگرش است. با این حال، ممکن است برخی واکنش های معکوس نسبت به بدن وجود داشته باشد، بنابراین لطفا آن ها را تحت نظارت ارائه کننده خدمات بهداشتی خود مصرف کنید.

۹. روغن پرتقال

روغن اساسی پرتقال را می توان با موفقیت به عنوان درمان برای عفونت باکتریایی مورد استفاده قرار داد. مانع رشد ای کولای می شود. این باکتری ای است که در عفونت ادراری دیده می شود. باید بعد از مشورت با ارائه کننده خدمات بهداشت به بیمار داده شود.

عفونت ادراری عموماً از باکتری ناشی می شود که وارد دستگاه ادراری می شود و باعث درد و ناراحتی می شود. ماهیت مکرر این بیماری به خطر گسترش مقاومت دارویی می افزاید. آن ها عوارض جانبی نامطلوبی دارند، بنابراین فرد باید درمان های خانگی را امتحان کند.

بعد از درمان مجددا به دکتر مراجعه کنید

درمان عفونت ادراری دارویی است؛ دارو از نوع آنتی‌بیوتیک است و بیمار باید حداقل هفت روز به‌طور مرتب دارو مصرف کند. علائم بیمار ظرف سه روز از بین می‌روند، ولی بیماران باید همه داروهایی که پزشک تجویز کرده تا آخر مصرف کنند.

بعد از این‌که علائم کاملا برطرف شد و داروها به اتمام رسید، به تکرار آزمایش و کشت ادرار نیاز است. همه زنانی که دچار عفونت ادراری در طول بارداری می‌شوند، حتما باید تحت‌نظر پزشک باشند؛ چون ممکن است پزشک این آزمایش را چند بار درخواست کند.