کودکم خیلی وابسته است، چکار کنم؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: پسری ۴/۵ ساله دارم که خیلی به من وابسته است و از تنها ماندن خیلی میترسد حتی به تنهایی تو حیاط نمی رود، و اینکه علاقه بیش از اندازه ای به ماهی دارد و همه چیز را به ماهی تشبیه می کند و تمام نقاشی ها و کاردستی هایش را نیز ماهی طراحی کند.

پاسخ دکتر محمدرضا کاظمی، فوق تخصص روانپزشکی کودک و نوجوان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی:
اضطراب جدایی در کودکتان تا سن سه سالگی طبیعی است ولی از این سن به بعد باید به تدریج از شدت آن کاسته شود. در صورتی که بعد از این سن اضطراب جدایی در کودک همچنان با شدت بالا وجود داشته باشد این مساله غیرطبیعی است. به نظر می رسد که کودکتان در این سن هم به مهدکودک نمی رود، بنابراین پیشنهاد می شود در وهله اول فرزندتان را در مهدکودک ثبت نام کنید تا جدایی از مادر و پدر را تجربه کند و با کودکان دیگر با ارتباط داشته باشد. طبیعی است که در اوایل کودک به سختی از شما جدا شود و بخواهد که در مهد کودک حضور داشته باشد از این رو بهتر است اوایل خودتان هم با کودک به مهدکودک بروید و برای مدتی پیش او بمانید ولی به تدریج حضورتان در مهدکودک را کمرنگ و کمرنگ تر کنید تا کودک به تنهایی و به راحتی در آن محیط بماند و با کودکان دیگر ارتباط بگیرد. برای اینکه ترس فرزندتان هم از بین برود باید فرصت هایی را ایجاد کنید مثلا می توانید برای مراقبت کودک را به پدر یا مادربزرگ و.. بسپارید و برای مدت کوتاهی از او دور شوید. در ضمن به کودکتان درباره علت عدم حضورتان توضیح دهید. حتی وقتی سرگرم تماشای تلویزیون است یا با اسباب بازی اش بازی می کند، به او بگویید تا تلویزیون را نگاه کنی یا با اسباب بازیت بازی کنی، من هم به کارم می رسم و پیش تو بر می گردم. نکته حائز اهمیت این است که فواصل زمانی که پیش کودک نیستید در ابتدا باید کوتاه باشد و بلافاصله بعد از گذشت مدت زمان در نظر گرفته حتما پیش او بیایید بی توجهی به این مساله می تواند باعث تشدید اضطراب در کودک شود. ددر ضمن به تدریح مسئولیت هایی به کودکتان بسپارید مثلا بگویید که برو این کار را انجام بده یا خودت در مهد دوست پیدا کند، زمانی که او کاری را دور از شما و به تنهایی انجام می دهد حتما تشویقش کنید تا به این ترتیب اعتماد به نفسش هم افزایش پیدا کند و ترس او هم از بین برود. با این راهکار هم وابستگی کودک به شما کمتر می شود و هم از اینکه ترس او به مرور از بین می رود و در صورتی که کنارش نباشید نمی ترسد و به کارهایش می رسد.
اما اگر شدت ترس فرزندتان زیاد است و به رغم این روش ها همچنان ادامه دارد یا از رفتن به مهدکودک امتناع می کند و شدت وابستگی اش به شما زیاد است و از شما جدا نمی شود حتما به یک روانپزشک کودک و نوجوان مراجعه کنید تا اقدام های درمانی لازم انجام شود. در خصوص علاقه فرزندتان به ماهی هم باید گفت این مساله هم می توانید طبیعی باشد وهم غیرطبیعی. در صورتی که این علاقه به ماهی همراه با مسائل دیگری مطرح باشد مثلا به جز علاقه محدود به ماهی، رفتارهای تکراری را انجام دهد یعنی کار خاصی را مدام تکرار کند یا در ارتباط با دیگران دچار مشکل باشد یا نسبت به ارتباط با همسن و سالان خود بی علاقگی نشان دهد و در گفتار مشکل داشته باشد (دیر زبان باز کند یا زبان گفتاری خاص خود را داشته باشد) و همچنین با دنیای پیرامون به خوبی ارتباط نگیرد، این علاقه غیرطبیعی است و باید از نظر ابتلا به اوتیسم بررسی های لازم صورت بگیرد. ولی اگر صرفا علاقه به ماهی است و با نشانه و علامت دیگری همراه نیست و فرزندتان به خوبی حرف می زند و در ارتباط با دیگران هم مشکل ندارد، بهتر است دامنه علایق او را گسترده تر و کمک کنید به دیگر وسایل پیرامون خود هم توجهات کافی را داشته باشد. مثلا وقتی به باغ وحش می روید به گونه ای توجه او را به حضور دیگر حیوانات جلب کنید یا وقتی که برای شما نقاشی ماهی می کشد از او بخواهید که گلدان گل، خانه یا وسیله دیگری را هم نقاشی کند. باید به گونه ای الگوهای دیگری را برای او مطرح کرده و او را تشویق کنید که نقاشی های دیگر را هم بکشد. زمانی که همه چیز را به ماهی تشبیه می کند خیلی به او توجه نکنید تا متوجه این بی توجهی بشود و فرصتی ایجاد شود تا مسائل دیگر را هم در ذهن بیاورد و بیان کند.