داغ شدن سر نوزاد ناشی از چیست؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: پسرم ۳ ماه دارد. وزن تولد ۳۶۰۰ و اکنون ۶۸۵۰ است. اکثر اوقات قسمت پشت سرش داغ است، البته او شدیدا گرمایی است و اکثرا دمای بدنش ۳۷.۵ است. آیا خطرناک است؟

پاسخ دکتر کوروش نیرالدین، متخصص کودک و نوزادان:
دمای طبیعی بدن وقتی آن را از راه دهان اندازه می‌گیرید باید ۳۷ درجه سانتی گراد باشد و اگر آن را از راه ‌مقعد‌ اندازه‌ گرفته‌اید باید ۳۷.۵ درجه باشد. تب زمانی بروز می‌کند که دمای اندازه‌گیری شده از راه دهان ۳۷.۵ یا بالاتر و از راه ‌مقعد‌ ۳۸ یا بالاتر باشد.
داغ بودن پشت سر نوزاد به طور دائم، می تواند ناشی از کم خونی باشد. به این منظور حتما نوزاد را برای معاینه نزد متخصص ببرید تا در صورت لزوم راهکاری برای رفع آن ارائه دهد.

اگر می خواهید بیشتر درباره این موضوع آگاهی داشته باشید، به اینجا و اینجا بروید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
کم خونی در شیرخواران علتهای مختلفی دارد که ابتدا باید علت آن توسط پزشک بررسی شود علتهایی از قبیل:
1. ذخیره کم آهن بدن در نوزادان نارس یا کمبود ذخیره آهن مادر در دوران بارداری.
۲. کمبود تغذیه ای آهن.
3. از دست دادن خون با منشا گوارشی ( الودگی انگلی/ زخم معده و روده/ حساسیت به پروتیین شیر گاو)
۴. اختلال در جذب آهن در اسهال مزمن و یا در بیماری سلیاک.
5. مصرف زیاد شیر گاو و غذاهای فاقد آهن.
جهت جلوگیری از کم خونی برای شیر خواران شیر مادر از ۶ ماهگی و برای شیر خشک خواران از ۴ ماهگی قطره خوراکی سولفات آهن به مقدار ۱۵ میلی گرم در روز یا همان ۱۵ قطره داده شود.
اگر وزن تولد شیرخوار از2500گرم کمتر باشد پس از اینکه وزن او به 2 برابر وزن موقع تولد رسید ( حدود 6 هفتگی ) قطره آهن شروع میگردد. برای این کودکان میزان آهن 2 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن محاسبه میشود.
در سال اول تولد شیر گاو به کودک داده نشود زیرا احتمال حساسیت مخاط روده ها به پروتیین شیر گاو وجود دارد و ممکن است سبب دفع خون به صورت مخفی از طریق روده و مدفوع گردد.
اضافه کردن مواد حاوی ویتامین ث مثل آب میوه جذب آهن را بیشتر میکند. قطره آهن با کلسیم مصرف نشود زیرا جذب آن کاهش می یابد.
اگر قطره آهن نیم ساعت قبل از شیر یا غذا داده شود بهتر جذب میشود .
مصرف شیر خشک باید محدود به 500 تا 1000 سی سی در 24 ساعت شود و میزان مصرف غذاهای غنی از آهن افزایش یابد.
گاهی شیرخوار ممکن است قطره آهن را تحمل نکرده و استفراغ کند در این صورت باید تعداد قطرات آهن را کم ولی در ۲ تا ۳ وعده در روز به او داد. (در مجموع آهن مورد نیاز را باید دریافت کند.)
اما دوز آهن برای درمان کم خونی باید توسط پزشک تجویز گردد.

کم‌خونی نوزادان
کم خونی فقر آهن، شایع ترین نوع کم خونی می باشد که در نوزادان در سنین ۹ تا ۲۴ ماهگی بروز می کند ، بنابراین کم خونی در نوزادان شیر خوار بیشتر رخ می دهد.
کم خونی طبیعی (آنُمی فیزیولوژیک) در شیر خواران سر موعد به دنیا آمده، حدود شش هفتگی ایجاد شده و در سنین هشت تا ۱۲ هفتگی، بر طرف می شود؛ این مشکل در نوزادان نارس ، زودتر خود را نشان داده و حتی به سه هفتگی هم می رسد.
آیا رفع کم خونی طبیعی نیاز به دارو دارد؟
از اسم این بیماری (فیزیولوژیک) هم بر می آید، که نیازی به درمان دارویی ندارد، اما اگر این کم خونی طبیعی با بیماری زمینه ای دیگری تشدید نشود ، نیاز به مصرف دارو ندارد.

علت بوجود آمدن کم خونی در نوزادان
رشد سریع توده بدنی در نوزادان و پس از آن، تأمین نشدن آهن مورد نیاز بدن، دلیل شیوع کم خونی در نوزادان است.
پدر و مادر چگونه متوجه کم خونی نوزاد شوند.
مصرف ترکیبات آهن برای مادران در دوران بارداری ضروری است. بعد از تولد، در شیرخواران از چهار ماهگی و در نوزادان نارس و زودرس از زمان دو برابر شدن وزن بدن، باید قطره آهن برای کودک شروع شود.
رعایت نکردن این موارد، باعث شیوع کم خونی در نوزادان می شود.

علائم ظاهری کم خونی فقر آهن در نوزادان
رنگ پریدگی ملتحمه چشم ها و سفید شدن خطوط کف دست و بستر ناخن های دست از جمله علام ظاهری کم خونی فقر آهن در نوزادان است، اما لج بازی، بی خوابی، بی اشتهایی، بی حوصله بودن، تمایل به خوردن مواد نامعمول (رنگ دیوار و مُهر) می تواند از جمله علائم رفتاری در تشخیص این بیماری باشند.
از آنجائیکه آهن جزء موثری واکنش های مهم بدن که در بیشتر ارگان های داخلی بدن (از جمله مغز) اتفاق می افتد، هست پس در صورت کم خونی فقر آهن و تهی شدن بدن از آهن، عواقب متعدد وخیمی، مانند: ضریب هوشی پایین و بیماری قلبی را بدنبال دارد.

چه نوزادانی نیاز به مصرف قطره آهن دارند؟
از آنجائیکه شیر خشک های غنی شده از آهن به اندازه کافی آهن ندارند برای جذب یک میلی گرم آهن، باید روزانه ۱۰ میلی گرم آهن مصرف شود که در بهترین شرایط و بدون وجود بیماری های دستگاه گوارش در نوزاد، تأمین این مقدار از آهن فقط با مصرف فراورده های آهن، ممکن خواهد بود.

میزان مود نیاز آهن برای نوزادان
برای نوزادانی که به عنوان درمان ، آهن مصرف می کنند، روزانه به اندازه دو برابر وزن بدنشان باید عنصر خالص آهن دریافت کنند.

نوزاد تا چه زمان باید قطره آهن دریافت کند؟
باید تا دو سالگی، به کودک قطره آهن داد البته به شرطی که به اندازه کافی و از زمان مناسب، آهن مصرف کرده باشند و گرنه باید تا دو سال و نیم یا حتی سه سالگی ادامه داشته باشد.

نوع قطره آهن مهم است؟
قطره های آهن ایرانی متناسب با نژاد ایرانی است، بنابر این، بهترین نوع آهن، همان قطره یا شربت ایرانی است.
از طرفی کیفیت داروهای ایران نه تنها از انواع خارجی پایین نیست، بلکه بالاتر هم می باشد، ولی به هر حال، در بعضی شرایط، استفاده از داروهای خارجی، با نظر پزشک، اجنتاب ناپذیر است.

کم خونی سلول داسی شکل چیست؟
تغییر شکل سلول های قرمز خون به این دلیل رخ می دهد که این سلول ها حاوی نوعی غیر عادی از هموگلوبین (رنگدانه حامل اکسیژن) هستند که هموگلوبین s نام دارد.
اگر کودکی ژن غیر عادی را از هر دو والد خود به ارث ببرد به این بیماری مبتلا می شود، اما اگر ژن غیر عادی را از یکی از والدین و ژن هموگلوبین عادی را از دیگری به ارث ببرد به صفت سلول داسی شکل مبتلا می شود.
کودک دارای صفت سلول داسی شکل هیچ علایمی ندارد، اما می تواند ژن ناهنجار را به فرزندان خود منتقل سازد.

علایم کم خونی سلول داسی شکل
علایم و نشانه های این بیماری تا زمانی که حداقل کودک به ۴ ماهگی برسد بروز نمی کند.
این علایم عبارتند از:
کم توانی و کم نفسی
دوره های یرقان (زردی پوست و تخم چشم ها)
حمله های درد شدید در استخوان ها، سینه یا شکم که از انسداد رگ های ریز خونی که رسیدن اکسیژن به بافت ها را کم می کند ناشی می شود. آب زدایی بدن، سرماخوردگی یا عفونت شدید احتمال این حمله ها را بیشتر می کند.
درد ممکن است در شدت های مختلف متفاوت باشد و برای چند ساعت تا چند هفته طول بکشد.
سندرم دست و پا. تورم دست ها و پاها از اولین نشانه های این بیماری در نوزادان است.

عوارض کم خونی سلول داسی شکل
این بیماری احتمال ابتلا به سینه پهلو میکروبی را بالا می برد. گاهی تامین خون برای کلیه ها، طحال یا مغز کاهش می یابد که منجر به صدمه به این اعضای بدن می شود.

پیشگیری و درمان کم خونی سلول داسی شکل
توسط آزمایش خون می توان مشخص کرد که شما دارای ژن معیوب می باشید یا خیر. زن و شوهری که هر دو آن ها ژن معیوب دارند باید قبل از تشکیل خانواده تحت مشاوره ژنتیکی قرار بگیرند.
در آزمایش های اوایل بارداری نیز ابتلای این بیماری در جنین مشخص می شود. بسیاری از کودکان مبتلا با آزمایش های خون بدو تولد شناسایی می شوند.
درمان شامل ترکیبات حاوی اسید فولیک برای کاهش شدت کم خونی، مصرف منظم پنی سیلین برای پیشگیری از عفونت، واکسیناسیون در قبال میکروب سینه پهلو و داروهای مسکن برای مواقع لازم می باشد.
کودک باید مایعات فراوان بنوشد و در معرض سرما قرار نگیرد.

دکتر را خبر کنید
اگر فرزندتان دچار حمله درد همراه با تب، رنگ پریدگی ناگهانی، استفراغ مداوم یا اسهال شدید، دشواری تنفس یا تنفس سریع، خواب آلودگی غیر عادی یا کم توانی یا درد شدید شکم شد فوراً آمبولانس خبر کنید.
با مراقبت پزشکی مناسب بیشتر کودکان مبتلا ادامه حیات می دهند.
اگر علایم شدید باشد ممکن است در صورت وجود اهدا کننده مناسب امکان پیوند مغز استخوان بررسی شود. پیوند مغز استخوان موفقیت آمیز موجب درمان کامل می شود.