شیر مادر برای نوزاد، چه خواصی دارد؟

پرسش: کودکی 4 ماه و ۲۰ روزه دارم که دراین مدت چون کودکم سینه مرا نگرفت نتوانستم به اوشیربدهم و در حال حاضر شیر خشک میخورد چند روز پیش اتفاقی سینه ام رابه او نزدیک کردم و او شروع به مک زدن کرد اما اطرافیان مانع از شیر دادن من شدند و گفتند شیرم دیگر برایش مفید نیست ایا درسته و نباید به او شیر بدهم.
باتوجه به اینکه دراین مدت تغذیه مناسب مادران شیرده نداشتم میتوانم از الان تغذیه ام را درست کنم و شیر بدهم؟

پاسخ: به شما تبریک می گویم که تصمیم گرفته اید به کودک خود بالاترین هدیه، که همان شیر مادر است را اهدا کنید. خواص شیر مادر بی شمار است و هر چه از آن بگوئیم کم است و در این جا نمی گنجد. شیر شما همیشه برای کودک مفید است و هیچ شیر خشکی در دنیا به هیچ وجه نمی تواند جایگزین شیر مادر باشد. بنابراین حرف اطرافیان کاملا و قطعا غلط است. شما حتما اگر بخواهید، موفق به شیردهی می شوید. باید بدانید مادر شیرده حتی اگر تغذیه مناسبی هم نداشته باشد، ترکیب شیرش فرق نمی کند. بنابراین در مورد تغذیه خودتان نگران نباشید.
مادران باید بدانند برای افزایش شیرمادری که تولید شیرش کم شده یامیخواهد شیردهی مجدد داشته باشد.، شیردهی مجدد مشکل‌تر است و مدت بیشتری طول می‌کشد تا مادر موفق شود. او باید برای انجام این کار تشویق شود و احتیاج به حمایت زیادی دارد.
خوردن غذای زیاد به تنهائی کمکی به مادر برای تولید شیر بیشتر نمی‌کند. البته اگر مادر
سوء تغذیه دارد لازم است غذای بیشتری بخورد تا نیرو و انرژی لازم را در بدن خود ذخیره کند و چنانچه سوء‌تغذیه ندارد، مصرف غذا و نوشیدنیهای گرم می‌تواند در ایجاد اطمینان و آرامش به مادر کمک کند.
بسیاری از مادران متوجه می‌شوند که در زمان شیردهی بیش از معمول احساس تشنگی می‌کنند، بخصوص نزدیک به زمان تغذیه کودک این احساس را دارند. آنها باید برای رفع تشنگی خود مایعات بیاشامند، اما مصرف مایعات بیش از نیاز تولید شیر آنها را افزایش نمی‌دهد.
در بسیاری از جوامع زنان باتجربه معتقدند که بعضی از انواع مواد غذائی، شیرمادر را افزایش می‌دهد. این مواد شیرافزا یا (Lactogogue)نامیده می شوند شامل غذاها، نوشیدنیها و مواد گیاهی خاص که مردم اعتقاد دارند باعث افزایش شیر می شود. آنها مانند داروها عمل نمی‌کنند، اما کمک می‌کنند که زنان احساس اطمینان و آرامش کنند.
مدت زمان لازم برای افزایش تولید شیر در افراد مختلف، متفاوت است. اگر مادر برای این کارانگیزه قوی داشته باشد و یا کودکش مایل به مکیدن مکرر پستان باشد، سریعتر موفق می‌شود. اما اگر مدت زمانی بیش از انتظارمادر طول بکشد، نباید او نگران شود.
چنانچه کودک بعضی اوقات با شیرمادر تغذیه می‌‌شود، تولید شیرمادر ظرف چندروز افزایش می‌ِ‌یابد. اما اگر تغذیه کودک با شیرمادر متوقف شده، ممکن است ۲-۱ هفته یا بیشتر طول بکشد تا شیرمادر به مقدار زیاد جریان پیداکند.
زنی که سالها شیردهی نداشته ، می‌تواند مجددا" شیر تولید کند، حتی اگر بعد از یائسگی باشد. برای مثال مادربزرگ می‌تواند به نوه‌اش شیر بدهد.
مادر باید به کودک اجازه مکیدن مکرر پستانش را بدهد تا پستانهای او تحریک گردد. اگر کودکش مکیدن مکرر نداشته باشد، علیرغم هر کار دیگری که مادر برای افزایش شیرش انجام می‌دهد، شیراوافزایش نمی‌یابد. مکیدن بخصوص در شب باعث افزایش ترشح هورمون شیرساز و افزایش شیر مادر می گردد.
چگونه به مادر کمک کنیم از وسیله کمکی برای تغذیه با شیرمادر استفاده نماید:
۱- از لوله معدی نازک یا سایر لوله های پلاستیکی نازک برای تهیه وسیله کمکی و نیز از فنجان برای نگهداری شیر استفاده کند.
2- سپس باید یک فنجان شیر (شیردوشیده شده مادر یا شیر مصنوعی)به مقداری که کودک در یک وعده نیاز دارد،آماده کنید.
۳- یک انتهای لوله را در امتداد نوک پستان قرار دهید تا کودک بتواند همزمان پستان و لوله را که روی آن قرار گرفته ، بمکد و باید سر دیگر لوله را در داخل فنجان شیر بگذارد.
4- جریان شیر باید کنترل شود بطوریکه کودک در هر وعده تغذیه بتواند به مدت 30دقیقه به مکیدن پستان ادامه دهد. ( بالا بردن فنجان سبب می شود که شیر سریعتر جریان یابد و پایین آوردن آن باعث آهسته تر شدن جریان شیر می شود)
۵- باید به کودک اجازه دا د هر زمان مایل است پستان را بمکد. مکیدن او نباید منحصر به زمانی گردد که از وسیله کمک پستان استفاده می کند.
6- لوله وسیله کمکی ، فنجان و یا بطری را بعد ازهربار استفاده باید شسته و استریل کرد

روشهای دیگر برای تغذیه کودک با شیرکمکی
- استفاده از سرنگ
از یک سرنگ 5 یا 10 میلی لیتری استفاده کنید.
حدود ۵سانتی متر از یک لوله باریک تغذیه را به آداپتور سرنگ متصل و ثابت کنید.
برای مثال قطعه‌ای که از لوله تغذیه‌ای نازک می‌برید باید شامل آداپتور انتهای لوله تغذیه باشد.
شیرلازم برای یک وعده را در یک فنجان کوچک بریزد.
او سرنگ را با شیری که درون فنجان است، پر می‌کند.
او باید قسمت انتهای لوله را گوشه دهان کودک بگذارد و شیر را به آرامی درحین مکیدن کودک به داخل دهان او با فشاردادن سرنگ به آهستگی خالی کند.
او باید مجددا" سرنگ را پرکند و تا زمانی که کودک بتواند بطور کامل تغذیه شود، ادامه بدهد.
مادر باید سعی کند تغذیه را برای مدت ۳۰ دقیقه طول دهد. (حدود ۱۵ دقیقه با هر پستان)

- چگونگی استفاده از قطره چکان
مادر شیر را برای یک وعده تغذیه کودک با یک فنجان اندازه می‌گیرد.سپس این شیر را به کمک قطره چکان در حالیکه کودک پستان را می مکد، کم کم داخل دهان او می‌ریزد.( شیردوشیده شده را قطره قطره روی پستان بچکانید تا از نوک آن بچکد.) از یک قاشق یا فنجان کوچک برای چکاندن شیر استفاده کنید. کودک را طوری بغل کنید تا بتواند چکه‌های شیر را لیس بزند. به آرامی نوک پستان را در داخل دهان کودک بگذارید و به او کمک کنید که پستان را بگیرد. شما باید 4-3 روز این کار را ادامه دهید تا اینکه کودک قادر به مکیدن قوی شود.
شیردوش برقی نیز می تواند کمک کننده باشد.