رژیم غذایی بعد از زایمان، تامین کالری کافی

پرسش: خانم بنده تازه فارغ شده. می خواستم لطف بفرمایید یک برنامه استاندارد غذایی به ما بدهید که از همین روز اول طبق برنامه پیش برویم.

پاسخ: دوست محترم لطفا مشخصات کامل همسر خود شامل : قد - وزن - سن - سن نوزاد خود را بگوئید تا راهنمایی تان کنم.

عوامل موثر در افزایش شیر مادر
تغذیه یکی از موضوعات بسیار مهمی است که یک مادر باید از آن آگاهی کامل داشته باشد، زیرا تغذیه مادر، بر روی تغذیه فرزند او چه در دوران جنینی و چه زمانی که فرزند وی به دنیا می‌آید تأثیر مهمی دارد.

اغلب مادران از کم بودن شیر خود گله دارند و این امر یک مسأله جدی است، زیرا نوزاد تازه به دنیا آمده در چند ماهه اول زندگی به جز شیر مادر، از چیز دیگری نمی‌تواند تغذیه شود.

ترشح شیر مادر با آنچه که شما در طول روز می‌خورید و می‌نوشید ارتباط مؤثر دارد.

نوشیدن مقدار زیادی آب در طول روز و در دوران شیردهی لازم است، اما برخی از مواد غذایی از عوامل مؤثر در تولید و ازدیاد شیر مادر هستند. غذاهای لاکتوژن‌دار می‌توانند در زیاد شدن شیر مادر مؤثر باشند.

رساندن کالری کافی به بدن و همچنین تأمین مواد مغذی و مورد نیاز بدن می‌تواند در تولید شیر مؤثر باشد، اما مواد غذایی وجود دارند که حاوی ترکیباتی هستند که می‌توانند به فرآیند ترشح شیر کمک کرده و سبب ازدیاد شیر مادر شوند.

از طرفی تأمین مواد معدنی مورد نیاز بدن و داشتن رژیم غذایی متعادل که دربرگیرنده تمامی مواد مغذی اعم از چربی‌ها می‌باشد می‌تواند به عملکرد بهتر سلول‌های عصبی و تولید و ترشح شیر کمک کند.

در اینجا بهترین مواد غذایی مناسب و مواد گیاهی که سبب تحریک تولید شیر مادر می‌شوند را ذکر می‌کنیم:

ماءالشعیر
ماءالشعیر در تولید و افزایش شیر مادر مؤثر است.

رازیـانـه
رازیانه یکی از شناخته‌شده‌ترین گیاهان در تولید و افزایش شیر مادران می‌باشد. رازیانه حاوی ترکیباتی می‌باشد که می‌توانند سبب تغییرات هورمونی شوند بنابراین این ترکیبات دارویی می‌توانند با تحریک تولید استروژن و پرولاکتین که در تولید شیر مؤثر هستند، سبب افزایش ترشح شیر مادر شوند. رازیانه را می‌توان به صورت خام و یا پخته شده مصرف کرد. همچنین می‌توان آن را بخارپز کرده و یا در کره تفت داد و مصرف نمود.

زردآلـو
کارشناسان توصیه می‌کنند مادران شیرده برای افزایش شیر خود، زردآلو را در رژیم غذایی روزانه خود وارد کنند؛ زردآلو حاوی ویتامین C و سایر ویتامین‌ها به مقدار زیاد می‌باشد و از طرفی برای نوزاد نیز مفید است.

جـو دو سر
جو دو سر یکی از مغذی‌ترین مواد غذایی می‌باشد که حاوی پروتئین، ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر ترکیباتی است که سبب تغذیه سلول‌های عصبی، و همچنین کمک به سوخت و ساز چربی‌ها در بدن شده و روحیه افراد را نیز بالا می‌برد. بنابراین مصرف جو یکی از راه‌های افزایش شیر مادر می‌باشد. کارشناسان معتقدند جو به سبب داشتن آهن به تولید شیر مادر کمک می‌کند و همچنین حاوی ترکیبات گالاکتوژن (شیرآور) می‌باشد. جو دو سر مانند سایر موادی که حاوی این ماده هستند در رفع افسردگی مؤثر است و از طرفی تعریق بدن را افزایش می‌دهد و ضداسپاسم نیز می‌باشد.

جـوانه‌هـا
انواع جوانه‌ها به ویژه جوانه جو در ازدیاد شیر مادر مؤثر بوده و علاوه بر این، سبب افزایش میزان چربی شیر مادر شده و در نتیجه شیر مادر چرب‌تر و مغذی‌تر بوده و نوزاد احساس سیری بیشتری می‌کند.

چربی‌ها و روغن‌ها
چربی‌های سالم، نقش مهمی در سوخت و ساز سلول‌های بدن و سلول‌های عصبی دارند. نوع چربی که مادر مصرف می‌کند در ترکیبات چربی شیر او تأثیر می‌گذارد، از این‌رو مادران شیرده باید سعی کنند از چربی‌های سالم مانند چربی‌های غیراشباع و اسیدهای چرب امگا-3 استفاده نمایند و از مصرف چربی‌های ناسالم مانند چربی‌های اشباع و اسیدهای چرب ترانس و روغن‌های جامد خودداری کنند.

دانه‌های کنجد
دانه‌های کنجد سیاه و درشت در افزایش تولید شیر مؤثر می‌باشند و دانه‌های ریز و کمرنگ کنجد نیز علاوه بر شیرافزا بودن، هضم راحت‌تری در دستگاه گوارش دارند.

زنـجفیل
زنجفیل برای راحت سرازیر شدن شیر مادر و روان شدن آن مؤثر است.

غلات و حبوبات
غلات و حبوبات نیز حاوی مواد شیرافزا می‌باشند. از معروف‌ترین آن‌ها که پر مصرف نیز هست می‌توان برنج، جو و ارزن را نام برد.

از حبوبات نیز می‌توان عدس و نخود را نام برد.

نوع چربی که مادر مصرف می‌کند در ترکیبات چربی شیر او تأثیر می‌گذارد،

از این‌رو مادران شیرده باید سعی کنند از چربی‌های سالم مانند چربی‌های

غیراشباع و اسیدهای چرب امگا-۳ استفاده نمایند

نوشیـدنی‌ها
برخی از نوشیدنی‌ها مانند آب، برخی از دم کرده‌ها و چای‌ها که حاوی لاکتوژن می‌باشند به تولید شیر مادر کمک می‌کنند.

سبزیجات برگ پهن و سبز
سبزیجات برگ پهن مانند اسفناج، کلم، کاهو و ... از جمله مواد غذایی هستند که کارشناسان توصیه می‌کنند آن‌ها را استفاده کنید زیرا مصرف آن‌ها سبب ازدیاد شیر مادر می‌شود و منبع خوبی از انواع مواد معدنی، ویتامین‌ها، آنزیم‌ها و فیتواستروژن‌ها می‌باشند که عمل شیرآوری را تقویت می‌کنند.

هویج و چغندر
این سبزیجات سرشار از بتاکاروتن می‌باشند و از طرفی در تولید شیر، این ماده به مقدار فراوان مورد نیاز می‌باشد. این سبزیجات همچنین حاوی روغن‌های فرار و فیتواستروژن بوده که در تولید شیر مادر موثرند.

انواع مغزها
از جمله مغزهایی که به تولید شیر مادر کمک می‌کنند، مغز بادام می‌باشد، البته مصرف انواع مغزها به صورت خام بهتر است و از تفت دادن و مصرف مغزهای شور بهتر است اجتناب شود.

زردچوبه
زردچوبه حاوی ترکیبات شیرآور و شیرافزا بوده و از طرفی می‌تواند در پیشگیری از التهابات مؤثر باشد.