تغذیه مناسب برای کودکان، برنامه ریزی پنج روزه
لطفا یک برنامه تغذیه مناسب برای ۵ روز بنویسید تا در ساعت تغذیه به کودکان داده شود.
پرسش: مربی پیش دبستانی هستم. لطفا یک برنامه تغذیه مناسب برای ۵ روز بنویسید تا در ساعت تغذیه به کودکان داده شود.
پاسخ: آفرین بر شما مربی متعهد و دلسوز که به فکر تغذیه کودکان هم هستید. تغذیه دوران کودکی همیشه از موضوعات بحث انگیز بوده و هست. گروه‌های پیش دبستانی از کودکان دو تا شش ساله تشکیل می شوند. در این سنین، کودک از نظر جسمی، روانی، شناختی و حتی عاطفی رشد سریعی دارد. از آنجا که کودکان در حال رشد بوده و اجزای گوناگون بدن آنها همچون استخوان‌ها، دندان‌ها، عضلات و سلول‌های خونی در حال کامل شدن هستند. بنابراین، در مقایسه با بزرگسالان به نسبت وزن بدن شان به مواد مغذی بیشتری نیاز دارند.
یک کودک پیش دبستانی از نظر دریافت غذا کاملاً وابسته به دیگران است. او از عادات غذایی والدین و سایر افرادی که مراقبتشان را بر عهده دارند، پیروی می کند. هدف از توصیه‌های تغذیه‌ای برای کودکان دو تا شش ساله، تأمین حداکثر رشد، تکامل و شکل گیری رفتارهای مثبت غذا خوردن در این گروه سنی است.
بین سنین دو تا پنج سال، تغییرات وسیعی در روند تکاملی و مهارت‌های یادگیری کودکان اتفاق می افتد. در پایان دو سالگی رشد جسمی و مغزی کاهش می یابد و به طور مشابه نیازهای تغذیه‌ای و اشتها نیز کم می شود. در حوالی دو تا پنج سالگی متوسط افزایش وزن کودک دو کیلوگرم و افزایش قد کودک هفت سانتی متر در هر سال افزایش می یابد و شکم جلوآمده کودک صاف شده و بدن او لاغرتر می شود . کاهش طبیعی اشتها در این سنین اغلب موجب ایجاد نگرانی در مادر می شود و باید به والدین اطمینان داد که اگر رشد طبیعی است، کودک به میزان کافی غذا دریافت می کند.
اگر غذا به کودک در محیط آرام داده شود، پذیرش غذا از سوی کودک بهتر خواهد شد. وعده‌های غذایی اصلی و میان وعده‌ها باید با توجه به زمان اشتهای کودک سرو شوند. به علاوه، بهتر است وعده‌های غذایی متعدد اما کم حجمی در طول روز به کودک داده شود. بر اساس قاعده کلی و کاربردی، مقدار غذای کافی که باید به کودک داد، یک قاشق سوپ خوری به ازای هر سال از سن اوست و غذای بیشتر باید مطابق با اشتهای کودک باشد.
در ضمن، دمای زیاد غذا از طرف کودکان پذیرفته نمی شود. بسیاری از کودکان غذای ولرم را ترجیح می دهند، همچنین زیبایی و نظم را باید در ارائه غذا به کودک در نظر گرفت.
به کودکان نباید یک ساعت و نیم قبل از وعده‌های غذایی اصلی، چیزی برای خوردن و آشامیدن داد. به این ترتیب، طولی نمی کشد که از اشتهای کودک خود، خوشنود و راضی خواهید شد چون حتی میان وعده‌های کوچک نیز ممکن است، موجب کم غذا خوردن وی، در هنگام وعده‌های غذایی اصلی شود.نکته آخر اینکه اجازه بدهید، کودک با سایر افراد خانواده غذا بخورد زیرا او هم آداب غذا خوردن را یاد می گیرد و هم با تقلید از دیگران تشویق به امتحان کردن غذاهای تازه می شود.
می توانید از انواع ساندویچ های سالم مانند نان و پنیر، خیار و گوجه فرنگی، شیر ، انواع میوه های تازه و خشک، انواع مغز ها و ...برای میان وعده های آنان استفاده کنید.
غذای اصلی هم که باید شامل شش گروه مواد غذایی باشد.. اگر روزانه از تمام گروه های غذایی استفاده کنند، انرژی، ویتامین ها، مواد معدنی و سایر مواد غذایی مورد نیازشان تامین خواهد شد.
برای کودکان۴ تا ۶ ساله ، ۶ تا ۸ واحد از گروه نان و غلات (نان یک کف دست-برنج یا ماکارونی پخته
نصف لیوان-غلات پخته نصف لیوان-غلات آماده 30 گرم)
۳ واحد از سبزیجات (سبزیجات خام یک لیوان-سبزیجات پخته یک دوم لیوان)
3 واحد میوه ( هر واحد میوه تازه =یک عدد میوه متوسط)
۲ واحد گروه شیر و لبنیات (شیر ۱لیوان -پنیر ۶۰گرم)
2 تا 3 واحد گروه گوشت( گوشت قرمز، مرغ یا ماهی90- 60 گرم
حبوبات پخته=نصف لیوان-تخم مرغ یک عدد-کره بادام زمینی دو قاشق غذاخوری)
توصیه می شود. غذاهایی که چربی و قند بالایی دارند، بایستی به مقدار متعادل مصرف شوند.
میان وعده ها :
میان وعده ها بخش مهمی از انرژی و مواد مغذی مورد نیاز کودکان را تشکیل می دهند.
بچه ها به دلیل داشتن معده کوچک، نمی توانند در یک وعده مقدار زیادی غذا بخورند. به همین دلیل مصرف میان وعده برای آنها ضروری است که بایستی دارای مواد مغذی باشند. کودکان در میان وعده نباید هله و هوله مانند چیپس و پفک و... مصرف کنند یا نوشابه های شیرین و خوراکی های فاقد مواد مغذی و پر کالری بخورند.
زیرا این غذاها باعث کاهش اشتهای کودک خواهد شد که در اثر دریافت کم مواد غذایی ، دچار کاهش رشد خواهد شد.
غذاهایی برای میان وعده ها :
- موز بصورت شیرموز، دسر یا خود میوه
- نان و پنیر
- انواع سبزیجات پخته مثل هویج ، کدو سبز
- میوه های تازه
- بیسکوئیت
- شیر بصورت ساده، شیرموز، شیرکاکائو ، شیر و عسل یا شیر و خرما .
برنامه غذایی یک کودک ۴ تا ۶ ساله:
صبحانه: ( خامه و عسل) نان 1 کف دست نان با آرد کامل+ 2 قاشق سوپخوری خامه + 2 قاشق مرباخوری عسل
ساعت 10: 1 لیوان شیر+ یک عدد شیرینی کوچک یا 2 عد بیسکویت سبوس دار+ یک دوم لیوان آب میوه (یا یک عدد میوه متوسط)
نهار: ( پلو و مرغ) 5 تا 10 قاشق برنج+ 60 تا 90 گرم گوشت مرغ ( نصف یک ران درشت) + 1 کاسه ماست حاوی 1 لیوان ماست.
عصرانه: سبزیجات کاملاً شسته و پوست گرفته مثل هویج، خیار، کاهو که بهترین منبع ویتامینهای مورد نیاز کودک هستند.
شام: ( پیتزا) 2 برش متوسط که برای پخت آن 100 گرم گوشت چرخ کرده و سرخ کرده و سبزیجات و 100 گرم پنیر پیتزا بکار رفته باشد+ 1 کاسه سالاد کاملاً ریز شده و باب میل کودک.
قبل از خواب: یک عدد میوه و نصف لیوان شیر
می دانید مواد غذایی بسیار متنوع اند. شما با آشنایی کلی به میزانهای داده شده می توانید مواد غذایی دیگر را جای مواد غذایی گفته شده جانشین کنید که بدان روش جانشینی گویند .
مثلاً هر 5 قاشق برنج برابر یک کف دست نان است . نان مصرفی بهتر است سنگک باشد.
هر 30 تا 60 گرم گوشت برابر 1 عدد تخم مرغ و برابر 4 تا 5 قاشق حبوبات پخته است.
توصیه های لازم برای کودکان کم اشتها:
در صورتی که رشد کودک کم اشتها ، کمتر از استانداردهای ذکر شده باشد ویا رشد او متوقف شده، با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه از:
* کپسول یا شربت های مولتی ویتامین وB کمپلکس استفاده کنید.
* از مکمل آهن استفاده کنید.
* از پودر تخم مرغ ، پودر شیر خشک اضافه شده به شیر و پودرهای پروتئین تجاری استفاده کنید.
* از کمپوت میوه های تغلیظ شده استفاده کنید.
توصیه های عمومی برای کودکان کم اشتها :
- محیط روانی مناسب و شرایط مطلوبی را برای غذا خوردن کودک فراهم کنید. در آرامش کامل ، با صبر و حوصله و بدون اصرار و تهدید به او غذا دهید. در کنار دیگر افراد خانواده در محل معین صرف کردن غذا به او غذا دهید. از غذا دادن به کودک مقابل تلویزیون و زمانی که حواسش پرت است اجتناب کنید و سعی کنید با صحبت کردن با کودک و تعریف داستانهای جذاب ، انگیزه او را برای خوردن غذا افزون کنید.
- در عوض غذا خوردن ، به او وعده بازی کردن ، پارک بردن، به حرفهایش گوش کردن یا فیلم نگاه کردن بدهید نه وعده شیرینی، شکلات و خوراکی های غیر مفید.
- غذا را به فرمی تهیه کنید که مورد پسند کودک است . مثلاً اگر غذا به فرم پیتزا دوست دارد، با استفاده از یک تکه نان و کمی پنیر پیتزا همان مواد غذایی را به فرم پیتزا به او بخورانید. علایق او را درطعم ، حرارت، رنگ و فرم غذا در نظر بگیرید.
- رفتار شما مادر و پدر عزیز، مهمترین تاثیررا برای کودکتان دارد واگر شما رفتار غلطی دارید نمی توانید از او انتظار داشته باشد که این کار را انجام ندهد. پس با رفتار درست خود ، به صورت عملی به او آموزش دهید.
- کودک را در فعالیت های خرید مواد غذایی و تهیه کردن غذا دخالت دهید. اگر چه کمی زحمتتان زیاد می شود ولی این کار چند حسن دارد. اول این که او از زحمت تهیه غذا آگاه می شود. وضمنا شما می توانید در حین کمک کردن او راجع به خواص مواد غذایی و اینکه برای غذا در بدن چه اتفاقی می افتد و چه فایده ای برای بدن دارد صحبت کنید. به این ترتیب او تمایل بیشتری برای خوردن غذا پیدا خواهد کرد.
در بین وعده های غذایی ، میان وعده های مفید به او بدهید. مغزهای بادام ، فندق ، گردو ، کشمش و... آب میوه و کمپوت میوه ، شیر غنی شده با چند قاشق شیر خشک ، ماست چکیده ، شیرینی های تهیه شده با آرد کامل یا با میوه ها، یک لقمه نان و پنیر و دیگر مواد غذایی غنی از ویتامین و پروتئین . فائده یک میان وعده مفید این است که علاوه بر فراهم آوردن انرژی و مواد غذایی مورد نیاز برای رشد کودک که به سرعت در بدن تمام می شوند ، بدلیل کوچک بودن حجم معده کودک به تقسیم غذا در طول روز کمک می کند و مادر یا پدر در یک وعده اصرار نمی کند که کودک بیشتر از ظرفیتش غذا بخورد.
- می توانید سبوس گندم تهیه کنید و در حین پخت غذا به برنج او بیافزایید تا ویتامینB موجود در آن به افزایش اشتهای کودک کمک کند . جوانه گندم نیز از منابع غنیB است که می توانید آن را درسالاد ریز کنید و به کودک بدهید.
- مطمئن باشید که کودک راجع به غذای خاصی ذهنیت بد ندارد ( مثلا با دیدن ماکارانی رشته ای به یاد کرم نمی افتد) و اگر چنین تصور غلطی دارد ، فرم غذا را عوض کنید یا آن غذا را دیگر به کودک ندهید.
پاسخ: آفرین بر شما مربی متعهد و دلسوز که به فکر تغذیه کودکان هم هستید. تغذیه دوران کودکی همیشه از موضوعات بحث انگیز بوده و هست. گروه‌های پیش دبستانی از کودکان دو تا شش ساله تشکیل می شوند. در این سنین، کودک از نظر جسمی، روانی، شناختی و حتی عاطفی رشد سریعی دارد. از آنجا که کودکان در حال رشد بوده و اجزای گوناگون بدن آنها همچون استخوان‌ها، دندان‌ها، عضلات و سلول‌های خونی در حال کامل شدن هستند. بنابراین، در مقایسه با بزرگسالان به نسبت وزن بدن شان به مواد مغذی بیشتری نیاز دارند.
یک کودک پیش دبستانی از نظر دریافت غذا کاملاً وابسته به دیگران است. او از عادات غذایی والدین و سایر افرادی که مراقبتشان را بر عهده دارند، پیروی می کند. هدف از توصیه‌های تغذیه‌ای برای کودکان دو تا شش ساله، تأمین حداکثر رشد، تکامل و شکل گیری رفتارهای مثبت غذا خوردن در این گروه سنی است.
بین سنین دو تا پنج سال، تغییرات وسیعی در روند تکاملی و مهارت‌های یادگیری کودکان اتفاق می افتد. در پایان دو سالگی رشد جسمی و مغزی کاهش می یابد و به طور مشابه نیازهای تغذیه‌ای و اشتها نیز کم می شود. در حوالی دو تا پنج سالگی متوسط افزایش وزن کودک دو کیلوگرم و افزایش قد کودک هفت سانتی متر در هر سال افزایش می یابد و شکم جلوآمده کودک صاف شده و بدن او لاغرتر می شود . کاهش طبیعی اشتها در این سنین اغلب موجب ایجاد نگرانی در مادر می شود و باید به والدین اطمینان داد که اگر رشد طبیعی است، کودک به میزان کافی غذا دریافت می کند.
اگر غذا به کودک در محیط آرام داده شود، پذیرش غذا از سوی کودک بهتر خواهد شد. وعده‌های غذایی اصلی و میان وعده‌ها باید با توجه به زمان اشتهای کودک سرو شوند. به علاوه، بهتر است وعده‌های غذایی متعدد اما کم حجمی در طول روز به کودک داده شود. بر اساس قاعده کلی و کاربردی، مقدار غذای کافی که باید به کودک داد، یک قاشق سوپ خوری به ازای هر سال از سن اوست و غذای بیشتر باید مطابق با اشتهای کودک باشد.
در ضمن، دمای زیاد غذا از طرف کودکان پذیرفته نمی شود. بسیاری از کودکان غذای ولرم را ترجیح می دهند، همچنین زیبایی و نظم را باید در ارائه غذا به کودک در نظر گرفت.
به کودکان نباید یک ساعت و نیم قبل از وعده‌های غذایی اصلی، چیزی برای خوردن و آشامیدن داد. به این ترتیب، طولی نمی کشد که از اشتهای کودک خود، خوشنود و راضی خواهید شد چون حتی میان وعده‌های کوچک نیز ممکن است، موجب کم غذا خوردن وی، در هنگام وعده‌های غذایی اصلی شود.نکته آخر اینکه اجازه بدهید، کودک با سایر افراد خانواده غذا بخورد زیرا او هم آداب غذا خوردن را یاد می گیرد و هم با تقلید از دیگران تشویق به امتحان کردن غذاهای تازه می شود.
می توانید از انواع ساندویچ های سالم مانند نان و پنیر، خیار و گوجه فرنگی، شیر ، انواع میوه های تازه و خشک، انواع مغز ها و ...برای میان وعده های آنان استفاده کنید.
غذای اصلی هم که باید شامل شش گروه مواد غذایی باشد.. اگر روزانه از تمام گروه های غذایی استفاده کنند، انرژی، ویتامین ها، مواد معدنی و سایر مواد غذایی مورد نیازشان تامین خواهد شد.
برای کودکان۴ تا ۶ ساله ، ۶ تا ۸ واحد از گروه نان و غلات (نان یک کف دست-برنج یا ماکارونی پخته
نصف لیوان-غلات پخته نصف لیوان-غلات آماده 30 گرم)
۳ واحد از سبزیجات (سبزیجات خام یک لیوان-سبزیجات پخته یک دوم لیوان)
3 واحد میوه ( هر واحد میوه تازه =یک عدد میوه متوسط)
۲ واحد گروه شیر و لبنیات (شیر ۱لیوان -پنیر ۶۰گرم)
2 تا 3 واحد گروه گوشت( گوشت قرمز، مرغ یا ماهی90- 60 گرم
حبوبات پخته=نصف لیوان-تخم مرغ یک عدد-کره بادام زمینی دو قاشق غذاخوری)
توصیه می شود. غذاهایی که چربی و قند بالایی دارند، بایستی به مقدار متعادل مصرف شوند.
میان وعده ها :
میان وعده ها بخش مهمی از انرژی و مواد مغذی مورد نیاز کودکان را تشکیل می دهند.
بچه ها به دلیل داشتن معده کوچک، نمی توانند در یک وعده مقدار زیادی غذا بخورند. به همین دلیل مصرف میان وعده برای آنها ضروری است که بایستی دارای مواد مغذی باشند. کودکان در میان وعده نباید هله و هوله مانند چیپس و پفک و... مصرف کنند یا نوشابه های شیرین و خوراکی های فاقد مواد مغذی و پر کالری بخورند.
زیرا این غذاها باعث کاهش اشتهای کودک خواهد شد که در اثر دریافت کم مواد غذایی ، دچار کاهش رشد خواهد شد.
غذاهایی برای میان وعده ها :
- موز بصورت شیرموز، دسر یا خود میوه
- نان و پنیر
- انواع سبزیجات پخته مثل هویج ، کدو سبز
- میوه های تازه
- بیسکوئیت
- شیر بصورت ساده، شیرموز، شیرکاکائو ، شیر و عسل یا شیر و خرما .
برنامه غذایی یک کودک ۴ تا ۶ ساله:
صبحانه: ( خامه و عسل) نان 1 کف دست نان با آرد کامل+ 2 قاشق سوپخوری خامه + 2 قاشق مرباخوری عسل
ساعت 10: 1 لیوان شیر+ یک عدد شیرینی کوچک یا 2 عد بیسکویت سبوس دار+ یک دوم لیوان آب میوه (یا یک عدد میوه متوسط)
نهار: ( پلو و مرغ) 5 تا 10 قاشق برنج+ 60 تا 90 گرم گوشت مرغ ( نصف یک ران درشت) + 1 کاسه ماست حاوی 1 لیوان ماست.
عصرانه: سبزیجات کاملاً شسته و پوست گرفته مثل هویج، خیار، کاهو که بهترین منبع ویتامینهای مورد نیاز کودک هستند.
شام: ( پیتزا) 2 برش متوسط که برای پخت آن 100 گرم گوشت چرخ کرده و سرخ کرده و سبزیجات و 100 گرم پنیر پیتزا بکار رفته باشد+ 1 کاسه سالاد کاملاً ریز شده و باب میل کودک.
قبل از خواب: یک عدد میوه و نصف لیوان شیر
می دانید مواد غذایی بسیار متنوع اند. شما با آشنایی کلی به میزانهای داده شده می توانید مواد غذایی دیگر را جای مواد غذایی گفته شده جانشین کنید که بدان روش جانشینی گویند .
مثلاً هر 5 قاشق برنج برابر یک کف دست نان است . نان مصرفی بهتر است سنگک باشد.
هر 30 تا 60 گرم گوشت برابر 1 عدد تخم مرغ و برابر 4 تا 5 قاشق حبوبات پخته است.
توصیه های لازم برای کودکان کم اشتها:
در صورتی که رشد کودک کم اشتها ، کمتر از استانداردهای ذکر شده باشد ویا رشد او متوقف شده، با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه از:
* کپسول یا شربت های مولتی ویتامین وB کمپلکس استفاده کنید.
* از مکمل آهن استفاده کنید.
* از پودر تخم مرغ ، پودر شیر خشک اضافه شده به شیر و پودرهای پروتئین تجاری استفاده کنید.
* از کمپوت میوه های تغلیظ شده استفاده کنید.
توصیه های عمومی برای کودکان کم اشتها :
- محیط روانی مناسب و شرایط مطلوبی را برای غذا خوردن کودک فراهم کنید. در آرامش کامل ، با صبر و حوصله و بدون اصرار و تهدید به او غذا دهید. در کنار دیگر افراد خانواده در محل معین صرف کردن غذا به او غذا دهید. از غذا دادن به کودک مقابل تلویزیون و زمانی که حواسش پرت است اجتناب کنید و سعی کنید با صحبت کردن با کودک و تعریف داستانهای جذاب ، انگیزه او را برای خوردن غذا افزون کنید.
- در عوض غذا خوردن ، به او وعده بازی کردن ، پارک بردن، به حرفهایش گوش کردن یا فیلم نگاه کردن بدهید نه وعده شیرینی، شکلات و خوراکی های غیر مفید.
- غذا را به فرمی تهیه کنید که مورد پسند کودک است . مثلاً اگر غذا به فرم پیتزا دوست دارد، با استفاده از یک تکه نان و کمی پنیر پیتزا همان مواد غذایی را به فرم پیتزا به او بخورانید. علایق او را درطعم ، حرارت، رنگ و فرم غذا در نظر بگیرید.
- رفتار شما مادر و پدر عزیز، مهمترین تاثیررا برای کودکتان دارد واگر شما رفتار غلطی دارید نمی توانید از او انتظار داشته باشد که این کار را انجام ندهد. پس با رفتار درست خود ، به صورت عملی به او آموزش دهید.
- کودک را در فعالیت های خرید مواد غذایی و تهیه کردن غذا دخالت دهید. اگر چه کمی زحمتتان زیاد می شود ولی این کار چند حسن دارد. اول این که او از زحمت تهیه غذا آگاه می شود. وضمنا شما می توانید در حین کمک کردن او راجع به خواص مواد غذایی و اینکه برای غذا در بدن چه اتفاقی می افتد و چه فایده ای برای بدن دارد صحبت کنید. به این ترتیب او تمایل بیشتری برای خوردن غذا پیدا خواهد کرد.
در بین وعده های غذایی ، میان وعده های مفید به او بدهید. مغزهای بادام ، فندق ، گردو ، کشمش و... آب میوه و کمپوت میوه ، شیر غنی شده با چند قاشق شیر خشک ، ماست چکیده ، شیرینی های تهیه شده با آرد کامل یا با میوه ها، یک لقمه نان و پنیر و دیگر مواد غذایی غنی از ویتامین و پروتئین . فائده یک میان وعده مفید این است که علاوه بر فراهم آوردن انرژی و مواد غذایی مورد نیاز برای رشد کودک که به سرعت در بدن تمام می شوند ، بدلیل کوچک بودن حجم معده کودک به تقسیم غذا در طول روز کمک می کند و مادر یا پدر در یک وعده اصرار نمی کند که کودک بیشتر از ظرفیتش غذا بخورد.
- می توانید سبوس گندم تهیه کنید و در حین پخت غذا به برنج او بیافزایید تا ویتامینB موجود در آن به افزایش اشتهای کودک کمک کند . جوانه گندم نیز از منابع غنیB است که می توانید آن را درسالاد ریز کنید و به کودک بدهید.
- مطمئن باشید که کودک راجع به غذای خاصی ذهنیت بد ندارد ( مثلا با دیدن ماکارانی رشته ای به یاد کرم نمی افتد) و اگر چنین تصور غلطی دارد ، فرم غذا را عوض کنید یا آن غذا را دیگر به کودک ندهید.
منبع:
تبیان
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼