افسردگی مردان در دوران بارداری، علل

محققان در مطالعه جدید نشان داده‌اند تعداد قابل‌توجهی از پدرانی که منتظر تولد فرزند نخست خود هستند، افسردگی را در طول بارداری همسرشان تجربه می‌کنند.
نتیجه این مطالعه می‌تواند دارای مفاهیم بالینی برای غربالگری افسردگی و پیشگیری زودهنگام از بروز چنین مشکلی در پدرانی باشد که منتظر تولد نوزادشان هستند. محققان اعلام کرده‌اند اکثر عوامل مرتبط با افسردگی در مردان قابل اصلاح است و ابزارهای لازم برای کنارآمدن با چنین مشکلاتی موجود هستند.


سلامت روان مردان حوزه تحقیقاتی است که مورد غفلت واقع شده و در طول مرحله پدر شدن به طور کافی مورد توجه قرار نمی‌گیرد. برجسته‌کردن این یافته‌ها موجب افزایش سطح آگاهی در والدینی می‌شود که منتظر تولد فرزند هستند؛ تحقیق جدید همچنین به مددکارانی کمک می‌کند که با چنین افرادی در تماس هستند.
دانشمندان موسسه تحقیقاتی مرکز بهداشت دانشگاه مک‌گیل کانادا در این مطالعه ۶۲۲ مرد را در مدت یک سال و نیم در کبک بررسی کردند. پدرانی که منتظر تولد فرزندشان بودند، پرسشنامه‌ای آنلاین را تکمیل کردند؛ این پرسشنامه عوامل مختلفی مانند خلق‌وخو، فعالیت جسمانی، کیفیت خواب، حمایت اجتماعی، سازگاری زناشویی و استرس مالی در طول سه ماهه آخر بارداری همسرشان را شامل می‌شد.
دانشمندان دریافتند ۱۳.۳ درصد پدرانی که منتظر تولد فرزندشان بودند، علائم افسردگی بالایی را در طول بارداری همسرشان تجربه کردند.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
افسردگی پس از زایمان موضوعی طبیعی در بین زنان بوده که پس از هر بار زایمان با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و برخی در بلند مدت و برخی نیز در کوتاه مدت درمان می‌شوند.
اما افسردگی مردان پس از زایمان همسرانشان موضوعی است که کمتر به آن توجه شده و عمده‌ترین علت آن را تغییرات در شکل و ظاهر اندام و توجه بیش از حد همسر به نوزاد عنوان می‌کنند و این در حالی است که بر اساس نتایج به دست آمده از یک پژوهش در استرالیا که حاصل بررسی شرایط روحی مردان ۴۶ کشور پس از زایمان همسرانشان است، نشان می‌دهد که از هر ۱۰ مرد یک نفر پس از تولد فرزندشان دچار افسردگی‌ می‌شوند.
رفتارهای نامعقول، انزوا گزینی‌های طولانی، کم اشتهایی، بسنده کردن به یک لبخند در قبال اتفاقات خنده‌دار و ... از نشانه‌های افسردگی‌های پدرانه است.

بی توجهی مادر ریشه افسردگی‌های پدرانه است
علی خادم، روان شناس و مشاور خانواده معتقد است علت اصلی افسردگی مردان پس از زایمان کم توجهی بانوان به آنها است؛ او در این باره می‌گوید: بسیاری از بانوان پس از زایمان، به اشتباه نسبت به همسر خود کم تفاوت و یا بی‌تفاوت می‌شوند تا تمام حواس خود را بر روی تربیت و نگهداری از فرزندشان متمرکز کنند.
این روانشناس ادامه می‌دهد: وظایف جدید آقایان پس از زایمان همسر و پدر شدن یکی دیگر از مواردی است که موجب افسردگی مردان در این دوره زمانی می‌شود و پدر خانواده احساس می‌کند که تصمیم برای فرزندآوری اشتباه بوده است.
او می‌افزاید: بر خلاف مادر، پدر تغییرات جسمی فرزند در دوران بارداری را حس نمی‌کند و تولد ناگهانی نوزاد باعث ایجاد شوک احساسی قوی و ناگهانی در پدران می‌شود و قدرت تصمیم گیری صحیح و برنامه ریزی دقیق را از آن‌ها می‌گیرد.
خادم با بیان اینکه پدر شدن برای مردان به معنای تغییر است و آقایان پس از تولد فرزندشان، احساس می‌کنند که موجودی جدید از گوشت و خون آنها به عضویت خانواده در آمده است و وظیفه تأمین امنیت صحیح آن به عهده آنها است، اضافه می‌کند: به همین دلیل استفاده از پیشوند " باید" در جملات آنها بیشتر به کار می‌رود و سعی می‌کنند تا برای خانواده خود بهترین باشند که این مسائل در کنار هم به ایجاد یک افسردگی کوتاه مدت منجر می‌شود.

تغییر رفتار پدران در مراجعات پس از زایمان ملموس است
همچنین ندا مزروعی، متخصص زنان و زایمان در این خصوص رفتارهای مردانه پس از ابتلا به این افسردگی را مضطرب می‌داند و خاطرنشان می‌کند: وقتی که پدر به همراه مادر پس از زایمان برای بررسی وضعیت جسمانی کودک خود مراجعه می‌کند، تغییرات رفتاری در مردان بسیار ملموس و محسوس است چرا که پیش از تولد فرزندشان با خوشرویی در مورد چگونگی فعالیت فرزندشان سؤال می‌کردند اما در مراجعه‌های پس از زایمان، کوچک ترین مسائل باعث از کوره در رفتن آن‌ها می‌شود.
او ادامه می‌دهد: خشم، اضطراب، ناامیدی و در نهایت مشکل داشتن با نوزاد همه دست به دست هم می‌دهند تا آغاز یک افسردگی پس از زایمان را برای مردان رقم بزنند.
این متخصص زنان یادآور می‌شود: تلقین ناتوانی در مدیریت خانواده و نپذیرفتن پدر شدن عواملی هستند که باعث می‌شود در این گونه از افسردگی‌ها اختلاف وجود داشته باشد و این دسته از مردان، بر خلاف دسته قبلی رفتار آرام‌تری دارند و مدام احساس خستگی و بی‌خوابی می‌کنند.
بسیاری از کارشناسان حوزه سلامت خانواده معتقد هستند، گفت‌وگوی خانوادگی و ارتباط صمیمی با همسر، یکی از راهکارهایی است که می‌تواند پس از تولد فرزندان، از افسردگی هر دو طرف جلوگیری کند و اطلاع این مسئله به پزشک از دیگر راهکارهایی است که می‌تواند، اثر صحبت‌های پزشک در این زمینه را نشان دهد.
برخی دیگر از متخصصان، راهکار اصلی از میان بردن این مشکل را واگذاری مسئولیت نگهداری از فرزند به پدر می‌دانند و انجام کارهای کودک توسط پدر را باعث افزایش حس پدرانه و علاقه نسبت به فرزند و مادر عنوان می‌کنند.

یک مشکل تقریبا شایع
کمتر کسی درباره افسردگی بعد از زایمان در مردان شنیده و یا اطلاع دارد. سختی‌ها، محرومیت‌ها، فشار مالی، استرس پدر شدن و غیره در دوران بارداری و بعد از زایمان، مردان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افسردگی مردان معمولا در دوران بارداری زنان شروع شده و بعد از تولد نوزاد شدت پیدا می‌کند.
حدودا یک دهم مردانی که تازه پدر می‌شوند افسردگی بعد از زایمان را تجربه می‌کنند. ممکن است بعد از زایمان، همسر مهربان و مسئولیت پذیرتان به طور ناگهانی تبدیل به مردی سهل انگار و عصبانی شود.
شاید با خود بگویید "در این وضعیت این من هستم که به توجه و مراقبت احتیاج دارم، نه او"، اما فراموش نکنید با تولد فرزندتان دنیای همسرتان نیز دچار تغییرات و ابهاماتی می‌شود که برای حل شدن آن‌ها، همراهی و حمایت شما نیز لازم است.
تشخیص سریع و مداخله موثر برای درمان افسردگی مردان بعد از زایمان، جهت جلوگیری از شکاف رابطه زناشویی بسیار اهمیت دارد.

افسردگی بعد از زایمان در مردان
مسلما ایفای نقش پدر، با افزایش مسئولیت‌ها و تغییراتی در روابط با همسر همراه است که همزمان ساختار زندگی و خانواده را دستخوش تغییرات می‌کند.
از طرفی دیدگاه‌های سنتی بر این قاعده است که مردان را از صحبت کردن در مورد احساسات خود باز می‌دارند. این نگرانی‌ها در مورد افزایش مسئولیت‌ها، استرس ناشی از افزایش هزینه‌ها و مدیریت کردن شغل می‌تواند در ابتلای مردان به افسردگی زایمان نقش مهمی ایفا کند.

عوامل ایجاد افسردگی در مردان بعد از زایمان
مجموعه عوامل اجتماعی، جسمی و روحی در ابتلای مردان به افسردگی بعد از زایمان تاثیر دارد:
- کمبود حمایت اجتماعی و عاطفی ازمردان
- استرس ناشی از تغییراتی که در رابطه با همسر ایجاد می‌شود
- مشکل در سازگاری با نقش پدر بودن
- تجربه تولد آسیب زا در گذشته
- سطح بالای انتظارات و توقعات از مردان
- کمبود خواب به دلیل فشارهای کاری و اقتصادی

چه مردانی بیشتر در خطر ابتلا به افسردگی بعد از زایمان قرار دارند؟
عواملی وجود دارد که ریسک ابتلای مردان به افسردگی بعد از زایمان را افزایش می‌دهد که در ادامه ذکر می‌کنیم:
- مردان با وجود تاریخچه افسردگی در گذشته
- روابط زناشویی آشفته با همسر
- مردان با عزت نفس پایین
- احساس بی کفایتی در ایفای نقش پدری
- تولد کودکی دشوار و آشفته
- مردی که همسرش در بارداری قبلی افسردگی بعد از زایمان را تجربه کرده است.

نشانه های افسردگی بعد از زایمان در مردان
۱- خستگی، تحریک پذیری، خشم و احساس درد در نواحی مختلف بدن
2- از دست دادن علایق و کاهش تمایل برای برقراری رابطه جنسی
۳- تغییر در اشتها، خواب و کاهش انرژی
4- گرایش برای انجام رفتارهای پر خطر، افزایش سو مصرف دخانیات و الکل
۵- تمایل به انزوا، گوشه نشینی و عدم ارتباط با دوستان، خانواده و همسر
6- افزایش ساعات کاری به منظور دوری گزیدن از خانواده

برای درمان افسردگی بعد از زایمان در مردان چه باید کرد؟
در صورتی که متوجه شدید شوهرتان به افسردگی بعد از زایمان مبتلا شده است با او صحبت کنید، به او اطمینان دهید که همیشه در کنار او هستید و با همکاری یکدیگر می‌توانید به خوبی وظایف خود را به عنوان والدین انجام دهید.
انجام تمرینات ورزشی مانند پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا باعث می‌شود که سطح استرس کاهش پیدا کند.
پیاده روی فعالیتی ست که خودتان هم می‌توانید در زمان بارداری و بعد از آن، او را همراهی کنید. داشتن الگوی خواب منظم ، تغذیه مناسب و فعال بودن کمک می‌کند همسرتان به خلق طبیعی خود بازگردد. او را تشویق کنید برای درمان افسردگی اقدام کند، برای این کار از یک متخصص کمک بگیرید.
همچنین همسرتان می‌تواند با کسب آگاهی از وظایف پدری و یادگیری مهارت‌های لازم برای مراقبت از کودک از استرس و نگرانی ناشی از احساس ناکارآمدی برای ایفای نقش"پدر خوب" رهایی پیدا کند.

تکنیک‌های درمان افسردگی پدرانه
اگر یک مرد هستید و احساس می‌کنید به اضطراب و یا افسردگی پدرانه بعد از زایمان دچار شده‌اید حتما در مورد این احساس با همسرتان صحبت کنید. ابراز احساسات به منزله این نیست که شما مرد ضعیفی هستید. باید در کنار همسرتان مثل یک تیم این سفر را طی کنید. علاوه بر گفت و گو با همسرتان انجام ورزش‌هایی مانند یوگا یا تمرینات ورزشی می‌تواند به کم کردن احساسات در مردان کمک کند.
علاوه بر ورزش، داشتن تغذیه خوب و داشتن یک رژیم غذایی سالم به آرام کردن حالات تنش‌زا در مردانی که به افسردگی پدرانه دچار شده‌اند‌ کمک می‌کند.
نکته مهم این است که افسردگی مردان بعد از زایمان را باید جدی گرفت و اگر با گفت و گو، ورزش و یا تغذیه نتوانستید به آرامش برسید حتما به یک مشاور مراجعه کنید.
صحبت کردن در مورد مشکلات احساسی که بعد از زایمان همسر برایتان به وجود آمده و عمل کردن به توصیه‌های مشاور کمک زیادی به ایجاد آرامش و بازگشتن به حالت طبیعی وجود دارد.