زندگی زناشویی از دیدگاه اسلام، چگونه است؟

پرسش: خانواده در اسلام


پاسخ: سؤال شما بیش از حد کلی است. ما نمی دانیم شما خانواده را از کدام حیث مد نظر دارید. با این وجود مطالبی مقدماتی عرض می شود.
خانواده نخستین نهاد اجتماعى است که در زندگى جمعى انسان شکل گرفته، و مهمترین نقش را در توسعه و رشد مراحل حیات بشر در امتداد تاریخ انسان از خود نشان داده است؛ و از ابتدا تا کنون و تا فرجام زندگى، نسبت به سایر نهادهاى اجتماعى از ارزش و اهمیت خاصى برخوردار بوده و خواهد بود.
در باره نظام خانواده و نحوه شکل گیرى و اهمیت آن رهنمودهاى فراوانى در متون دینى ما ـ اعم از کتاب و سنت ـ وارد شده است.
خانواده و پیوند زناشویی در قرآن کریم از آیات خدا و مایه آرامش روحى شمرده شده است.
خداوند فرموده است: «ومن آیاته أن خلق لکم من انفسکم أزواجا لتسکنوا الیها وجعل بینکم مودة ورحمة إن فى ذلک لآیات لقوم یتفکرون» یعنی از نشانه هاى او این که همسرانى از جنس خودتان براى شما آفرید تا در کنار آنان آرامش یابید، و در میانتان مودت و رحمت قرار داد; در این نشانه هایى است براى گروهى که تفکّر مى کنند.(روم/۲۱)
در جاى دیگر از زن و مرد به عنوان لباس یاد شده است: «هن لباس لکم وانتم لباس لهن» یعنی آنها لباس شما هستند، و شما لباس آنها هستید.(بقره/187)
علامه طباطبایى می فرماید: در این آیه استعاره بسیار لطیف به کار برده شده است. زن براى مرد و مرد براى زن به عنوان لباس و پوشش مى باشد که همدیگر را از آلودگى و فجور محافظت مى کند.(المیزان، ج۲، ص۴۴)
و نیز همانطورى که لباس مایه زینت و زیبایى براى انسان است، زن و مرد نیز مایه زینت و زیبایى براى یکدیگر است.
نظام خانواده، نظام ارزشمند و محبوبى است که در اسلام هیچ بنایى محبوبتر از او پایه ریزى نشده است. پیامبر اسلام(ص) مى فرماید: «ما بنى فى الإسلام بناء أحبّ الى الله تعالى وأعزّ من التزویج» یعنی در اسلام هیچ نهادى محبوب تر و عزیرتر از تشکیل خانواده در نزد خداوند بنا نشده است».(الهدایة، شیخ صدوق، ص۲۵۷)
و نیز فرموده است: «ما استفاد امرء مسلم فائدة بعد الإسلام أفضل من زوجة مسلمة تسرّه اذا نظر الیها، وتطیعه إذا أمرها، وتحفظه اذا غاب عنها فى نفسها و ماله» یعنی هیچ فائده اى بعد از نعمت اسلام برتر و مفیدتر از این براى مرد مسلمان نیست که او همسرى داشته باشد که هر وقت به او نگاه کند مسرور و شاداب گردد و هنگامى که از او درخواستی داشته باشد اطاعت نماید، و هر وقت که از نزدش برود حافظ جان خود و مال همسرش باشد.(وسائل الشیعة، ج 14، ص 23)
در این حدیث شریف زن شایسته و وارسته بالاترین ارزش و نعمت بعد از اسلام، براى مرد شمرده شده است.
«ان الله عزّوجلّ یحبّ البیت الذى فیه العرس، ویبغض البیت الذى فیه الطلاق» یعنی خداوند خانه اى را که در آن عطر دل انگیز عروس بوزد دوست مى دارد، و خانه اى را که در آن سخن غم انگیز طلاق سرداده شود دشمن مى دارد.(کافى، ج 6، ص 54)
نظام خانواده از چنان جایگاه و مقام شایسته ای در اسلام برخوردار است که حتى تأثیر روى ثواب عبادت و بندگى مى گذارد، تا جایى که دو رکعت نماز کسانى که تشکیل خانواده داده اند برتر از عبادت فرد مجردى است که شب و روز نماز بخواند.
امام باقر(ع) فرموده است: «الرکعتان یصلیهما رجل متزوج أفضل من رجل أعزب یقوم لیله ویصوم نهاره» یعنی دو رکعت نماز مرد معیل افضل و بهتر از نماز مرد مجردى است که شب را به عبادت بایستد و روز را با روزه سپرى کند.(وسائل الشیعة، ج14، ص7)
این روایات، و نیز روایاتى قریب به این مضمون که در متون اسلامى وارد شده، به خوبى جایگاه و ارزش والاى خانواده را تعیین مى کند.