نگرانی برای نوزاد، حساسیت والدین

یادم می آید اولین باری که همسرم فرزندمان را دید، عقب ایستاده بود و جلو نمی آمد. نوزاد به نظرش بسیار کوچک و زشت می آمد و با آنچه تصور می کرد زمین تا آسمان تفاوت داشت. مدام می پرسید این خط اخم بین ۲ ابرویش چیست؟ چرا صورتش جوش دارد؟ پشت پلکش چرا لک دارد؟ برخلاف آنچه در فیلم ها می بینیم، نوزاد تازه متولد شده سفید و زیبا نیست و پوستش قرمز و کبود و پرچروک است اما تمام این مشکلات که شاید چند روز اول مایه نگرانی والدین باشد به سرعت برطرف می شود.

در این مطلب به مجموعه ای از نگرانی های شایع والدین در بدو تولد کودک پرداخته ایم.

چرا این بچه کبود است؟
چون هنگام تولد، سرش تحت فشار قرار گرفته است. در روز اول بعد از تولد دلیل قرمزی و کبودی پوست به ویژه در نوزادانی که به روش زایمان طبیعی متولد شده اند، فشاری است که هنگام رد شدن از کانال زایمان به آنها وارد شده است. دلیل کبودی گاهی پیچیدن بند ناف دور گردن جنین است. گاهی نیز علت سرخی پوست نوزاد سرماست و با گرم کردن نوزاد برطرف می شود. بهترین دما برای نگهداری نوزاد بین ۲۰ تا ۲۱ درجه سانتی گراد است. اگر هوا سرد است، بدن نوزاد را با پتوی سبکی بپوشانید اما بیش از حد گرم نکنید زیرا این کار مانع تعریق می شود و پوست حساس کودک آسیب می بیند.

چرا پلکش قرمز است؟
چون بین چشم ها و روی پلک نوزاد گاهی لک های قرمز رنگی وجود دارد که کاملا طبیعی است. این لک ممکن است در پس سر نوزاد هم دیده شود و با گریه نوزاد پررنگ تر و با فشار دادن انگشت روی آن محو شود. معمولا این لک ها در اولین سال بعد از تولد ناپدید می شوند و جای نگرانی نیست. اگر لک آبی رنگی روی باسن یا کمر باشد نیز معمولا تا ۳ سالگی محو می شود اما برخی لک ها مادرزادی و دائمی اند. گاهی نیز به طور طبیعی دانه های سفیدرنگی روی بینی نوزاد وجود دارد. به این جوش ها میلیا می گویند که طی چند هفته بعد از تولد برطرف می شود.

چرا رنگش زرد است؟
اگر در روز دوم تا چهارم نوزاد زرد شده یعنی مبتلا به زردی است و باید به سرعت به پزشک مراجعه کرد. در غیر این صورت احتمال بروز آسیب های مغزی وجود دارد.

چرا بند نافش سیاه شده؟
چون به صورت طبیعی بعد از تولد بند ناف سفید است اما به تدریج قهوه ای و سیاه می شود و در فاصله ۲ تا ۴ هفته می افتد.

چرا جمجمه اش این شکلی است؟
چون شکل جمجمه نوزادان تحت تاثیر شیوه زایمان مادر است. نوزادانی که به روش سزارین متولد می شوند، جمجمه گردی دارند اما جمجمه نوزادانی که به روش طبیعی متولد می شوند، به دلیل فشاری که در طول زایمان و حین رد شدن از کانال زایمان به آن وارد می شود، شکل گردی ندارد اما جای نگرانی نیست چون بعد از چند هفته شکل جمجمه به حالت طبیعی برمی گردد.

چرا نوزادم ترشح دارد؟
چون در نوزادان دختر ۳ ـ ۲ روز اول بعد از تولد ممکن است اندام تناسلی متورم باشد و ترشحات سفیدرنگی ببینید. این ترشحات را پاک نکنید زیرا از فرزند شما در برابر باکتری ها محافظت می کند. این ترشحات شبیه عادت ماهانه است و دلیل آن هورمون هایی است که از مادر به جنین در طول بارداری رسیده است. حتی پستان ها نیز در نوزاد دختر ممکن است متورم باشد. نباید سینه ها را فشار داد و مایع آن را تخلیه کرد. این تورم بعد از چند روز از بین می رود.

چرا عطسه می کند؟
چون عطسه لزوما نشانه سرماخوردگی نیست. نوزادان در روز ممکن است تا ۱۲ بار هم عطسه کنند دلیل آن هم خلاصی از ترشحاتی است که مانع تنفس می شوند. از سوی دیگر، موهای بینی نوزاد هنوز کاملا رشد نکرده و مثل یک فیلتر درست عمل نمی کند و گرد و غبار موجود در هوا ممکن است باعث تحریک مخاط بینی و عطسه نوزاد شود.

چرا سکسکه می کند؟
چون دیافراگمش منقبض شده است. اگر بعد از نوشیدن شیر، نوزاد به سکسکه می افتد، نگران نباشید. دلیل این موضوع اسپاسم دیافراگم است و در عرض چند ثانیه رفع می شود. می توانید به نوزادی که سکسکه می کند شیر بدهید تا سکسکه اش سریع تر بند بیاید.

چرا ادرار نمی کند؟
چون میزان ادرار نوزادان در نخستین روزهای پس از تولدش چندان زیاد نیست ولی بعد از تولد به مرور بیشتر می شود. روز اول معمولا نوزاد یک مرتبه ادرار می کند اما از روز پنجم به بعد حداقل ۶ مرتبه ادرار دارد. وقتی نوزاد به اندازه کافی شیر می نوشد، ادرارش زرد کمرنگ است. گاهی نیز لک های نارنجی در پوشک دیده می شود. در طول ۲ ماه بعد از تولد نوزاد باید ۸ تا ۱۲ بار در طول روز شیر بنوشد. این میزان بین ماه دوم تا ششم کمتر شده و به ۶ تا ۸ بار مکیدن کاهش می یابد. طی ۲ روز اول بعد از تولد، نوزاد روزانه بین ۱۵ تا ۱۰۰ میلی لیتر شیر می نوشد. بین روز ۳ تا ۵ این میزان به ۲۰۰ میلی لیتر می رسد و بعد از این زمان نوزاد به طور متوسط روزانه ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلی لیتر یعنی ۲.۵ تا ۳.۵ فنجان شیر می خورد. به نسبتی که به مرور شیر خوردن نوزاد بیشتر می شود، میزان و دفعات ادرار او هم افزایش می یابد. اگر این میزان از حالت طبیعی کمتر یا ادرار نوزاد زرد و بدبو بود، یعنی یا نوزاد در درجه هوای گرمی نگهداری می شود یا تب دارد.

چرا مدفوعش سیاه است؟
چون به طور طبیعی، مدفوع نوزاد در نخستین روزهای پس از تولدش سبز یا سیاه است و حالت چسبندگی دارد. دلیل آن هم دفع مکونیوم است که در دستگاه گوارش در طول بارداری تجمع یافته است. نوشیدن شیر مادر در روزهای نخست به دلیل داشتن آغوز به پاکسازی دستگاه گوارش کمک می کند. بعد از این مدت میزان مدفوع نوزاد به میزان تغذیه ای که دارد بستگی دارد. در هفته اول بعد از تولد مدفوع کم کم قهوه ای و بعد زرد می شود. از هفته دوم نوزاد روزانه ۱ تا ۳ بار مدفوع می کند و گاهی به بیش از ۱۰ مرتبه هم می رسد اما از هفته ششم این میزان به تدریج کم می شود و به یک بار در روز کاهش می یابد. زور زدن و سرخ شدن نوزاد هنگام دفع حالتی طبیعی است و نباید نگران شوید. بعد از این مدت اگر رنگ مدفوع قرمز یا سیاه یا خشک و سفت شد، باید با متخصص مشورت کرد. حالت و رنگ مدفوع ارتباط مستقیمی با رژیم غذایی نوزاد دارد. نوزادانی که شیر مادر می خورند مدفوع زرد و شل تری دارند. کودکانی که غذای جامد می خورند هم به مرور مدفوع تیره تر و سفت تری خواهند داشت.