بارداری خارج رحمی، چه کسانی در معرض خطرند؟
حاملگی نابجا یا خارج رحمی، از مهم‌ترین شرایط اورژانسی در بارداری محسوب میشود که با تشخیص هر چه سریع‌تر آن موجب نجات مادر و حفظ باروری مجدد وی می‌گردد.
صبح که از خواب بیدار میشود احساس می‌کند مثل همیشه نیست. انگار که مریض شده و احساس ضعف می‌کند و یکباره دچار حالت تهوع میشود. او نه تنها از این وضعیت ناراحت نمی‌شود که احساس شادی و شعف هم می‌کند. چندماهی است که منتظر این علامت‌هاست؛ علامتی که نشان از آمدن یک مسافر کوچولو دارد، اما این خوشحالی مدت زیادی دوام نمی‌آورد و حالا که دیگر احساس می‌کند مادر شده، دچار دل‌درد، سرگیجه و خونریزی میشود.
مضطرب و پریشان و سردرگم به بیمارستان می‌رود و وضعیتش را برای پزشک شرح می‌دهد و پس از بررسی‌ها و آزمایش‌های متعدد مشخص میشود که حامله است، اما متاسفانه یک حاملگی نابجا!
حاملگی نابجا یا خارج رحمی، از مهم‌ترین شرایط اورژانسی در بارداری محسوب میشود که با تشخیص هر چه سریع‌تر آن موجب نجات مادر و حفظ باروری مجدد وی می‌گردد. این نوع حاملگی که وضعیتی خطرناک و از مهم‌ترین علل مرگ و میر مادران به شمار می‌آید، از هر ۱۰۰۰ مورد حاملگی در ۱۶ مورد پیش می‌آید. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده خارج از آندومتر رحمی باشد. معمولا در ۹۸ درصد این موارد تخمک بارور شده در لوله رحمی است و چنانچه این وضعیت سریع تشخیص داده نشود و درمان صورت نگیرد، منجر به پارگی لوله و به دنبال آن باعث خونریزی داخلی در ناحیه شکم میشود. لانه‌گزینی تخمک بارور شده در جاهای دیگری هم ممکن است رخ دهد. تخمدان، گردن رحم، شکم (صفاق) و همزمانی حاملگی خارج رحمی و داخل رحم از جاهایی هستند که امکان دارد تخمک بارور شده در آنها جا خوش کند.
خطرناک ولی بی‌سر و صدا
علائم بارداری خارج رحمی گاهی می‌تواند بیمار را دچار اشتباه و خیال کند که دچار عفونت ادراری یا مشکلات گوارشی و مسمومیت شده است و گاهی، خونریزی مشابه قاعدگی داشته باشد و حتی متوجه بارداری نشود. به طور کلی تشخیص ابتدایی بارداری خارج رحمی مشکل است و معمولا چنین زنانی می‌گویند ابتدا علائمی مانند حاملگی طبیعی داشته‌اند؛ مثل تاخیر قاعدگی، حساس شدن پستان‌ها، تهوع و استفراغ اما زنگ خطر با این علائم زده نمی‌شود و بیمار دچار درد لگنی، شکمی و خونریزی از واژن میشود و سرانجام سرگیجه و غش به دلیل افت فشارخون بر اثر خونریزی غیرطبیعی سراغش می‌آید.
مشکل کجاست؟
تخمک بارور شده معمولا ۴ تا ۵ روز طول می‌کشد که مسیر لوله رحمی از تخمدان تا رحم را طی کند و حدود ۶ تا ۷ روز بعد از لقاح در رحم لانه‌گزینی می‌کند. شایع‌ترین علت حاملگی خارج رحمی، تخریب لوله رحمی و ایجاد انسداد یا تنگی لوله است. همچنین احتمال دارد مشکل در دیواره‌های لوله وجود داشته باشد که نتواند مانند حالت طبیعی منقبض شده و تخم بارور را به داخل رحم به حرکت درآورد.
هر عاملی که باعث پیچ‌خوردگی یا چسبندگی آن شود موجب تاخیر عبور تخم از لوله و لانه گزینی آن میشود. پس هر علتی که موجب کندی حرکت تخمک بارور در مسیر خود به سمت رحم شود می‌تواند بارداری خارج رحمی را به وجود آورد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
به دنبال حاملگی نابجا در لوله رحم، دیواره نازک لوله کشیده میشود و باعث درد در ناحیه زیر شکم میشود و ممکن است حتی شما دچار خونریزی از ناحیه واژن نیز شوید. بر اثر رشد تخمک، لوله رحم ممکن است پاره شود و در نتیجه خونریزی شدید در ناحیه شکم رخ دهد و باعث درد و در نهایت غش شود و این حالت‌ها برای هر زنی که از نظر جنسی فعال است و در سن باروری قرار دارد ممکن است به وجود بیاید. پس با مشاهده علائمی مثل درد شکمی و خونریزی واژینال در صورت مثبت بودن تست بارداری باید به اورژانس مراجعه کنید.
ابتدا یک آزمایش ادرار برای اثبات حاملگی از شما گرفته میشود، چنانچه جواب مثبت بود، آزمایش خون از نظر سطح هورمون HCG انجام میشود. اگر سطح HCG کمتر از میزان انتظار در حاملگی طبیعی باشد، احتمالا حاملگی از نوع خارج رحمی است. در این مرحله پزشک سونوگرافی انجام می‌دهد و چنانچه در سونوگرافی داخل رحم، ساک حاملگی وجود نداشته باشد و به عبارتی جنین در رحم مشاهده نشود، پس احتمال حاملگی رحمی بالا می‌رود. البته سونوگرافی واژینال در این موارد خیلی بهتر جواب می‌دهد، ولی در هر صورت ممکن است سونوگرافی نتواند همه حاملگی‌های خارج رحمی را تشخیص دهد، بنابراین در صورت عدم تشخیص و چنانچه بیمار درد و خونریزی شدید نداشته باشد، می‌توان وی را تحت نظر قرار داد و با انجام آزمایش HCG طی 2 تا 3 روز دریافت که آیا حاملگی خارج رحمی است یا خیر.
چه کسانی بیشتر در معرض خطرند؟
خطر بارداری خارج رحمی در زنانی که دچار عفونت‌های لگن، حاملگی خارج رحمی قبلی، آسیب‌های لوله‌ای بر اثر اعمال جراحی و همچنین چسبندگی‌های لوله‌ای، اختلال مادرزادی لوله‌های رحم، استفاده از IUD و بخصوص از نوع پروژسترونی آن و استفاده از داروهای کمک‌باروری برای درمان نازایی (داروی محرک تخمک‌گذاری) هستند، بیشتر است. همچنین مصرف قرص‌های خوراکی که صبح روز بعد از مقاربت استفاده میشود و حاوی پروژسترون بوده و به منظور جلوگیری از بارداری تجویز میشود نیز می‌تواند میزان بروز بارداری خارج رحمی را افزایش دهد.
نگران تکرار حاملگی خارج رحمی نباشید
اگر شما حاملگی خارج رحمی قبلی داشته‌اید یا چنانچه دوره قاعدگی‌تان به تاخیر افتاده یا خونریزی قاعدگی‌تان با حالت عادی متفاوت است یا در ناحیه شکم درد غیرطبیعی دارید حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر جزو کسانی هستید که در معرض خطر بارداری خارج رحمی هستند قبل از حاملگی با پزشکتان مشورت کنید و چنانچه احساس کردید که دوباره حامله شده‌اید هرچه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید تا وضعیت شما مورد بررسی قرار گیرد. گاهی لازم است سطح هورمون HCG خون شما از روز دهم حاملگی ثبت و سونوگرافی در هفته ششم حاملگی برای اطمینان از پیشرفت طبیعی بارداری انجام گیرد. بسیاری از زنان می‌توانند بعد از یک حاملگی خارج رحمی، حاملگی طبیعی داشته باشند و هرگز نباید نگران تکرار این نوع حاملگی باشند. پزشکان توصیه می‌کنند که بعد از بارداری خارج رحمی تا 3 ماه بارداری بعدی به تعویق بیفتد تا وضعیت جسمی برای بارداری طبیعی کاملا بهبود پیدا کند.
آمارها حاکی از آن هستند که 60 درصد این زنان طی 18 ماه بعد از بیماری، حاملگی طبیعی خواهند داشت.
درمان با توجه به اندازه جنین
نوع درمان بستگی به اندازه و محل بارداری خارج رحمی دارد. در مراحل اولیه که اندازه تخمک کوچک است از داروی متوتروکسات استفاده میشود. این دارو تخمک بارورشده را حل کرده و توسط بدن جذب می‌گردد.
حاملگی نابجا یا خارج رحمی از مهم‌ترین شرایط اورژانسی در بارداری محسوب میشود که تشخیص هر چه سریع‌تر آن موجب نجات مادر و حفظ باروری مجدد وی می‌گردد
اما اگر از زمان حاملگی مدت زیادی گذشته باشد و اندازه جنین بزرگ باشد، لازم است که جراحی انجام شود. بعد از جراحی میزان HCG خون تا زمان به صفر رسیدن یعنی ۲۱ هفته بعد اندازه‌گیری میشود.
جراحی می‌تواند به صورت لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی (باز کردن شکم) صورت گیرد. اگر بتوان این نوع حاملگی را در مراحل اولیه تشخیص داد و اندازه آن زیر ۴ سانتی‌متر باشد، می‌توان از جراحی لاپاراسکوپی استفاده کرد. در تکنیک لاپاراسکوپی بدون باز کردن شکم و تنها با چند سوراخ کوچک جراحی انجام میشود و مزیتی که نسبت به روش لاپاراتومی دارد این است که میزان خونریزی کمتر بوده و احتمال چسبندگی‌های پس از عمل کاهش می‌یابد و به دلیل کمتر بودن زمان عمل، کوتاه بودن مدت اقامت در بیمارستان و کاهش نیاز به داروهای ضد درد و دوره نقاهت کمتر و کاهش هزینه درمان معمولا بیماران رضایت بیشتری از این عمل دارند.
ولی در صورتی که جنین بزرگ شده باشد و از زمان حاملگی مدت بیشتری گذشته باشد یا چنانچه در لوله رحمی پارگی دیده شود باید جراحی به روش لاپاراتومی استفاده کرد.
مضطرب و پریشان و سردرگم به بیمارستان می‌رود و وضعیتش را برای پزشک شرح می‌دهد و پس از بررسی‌ها و آزمایش‌های متعدد مشخص میشود که حامله است، اما متاسفانه یک حاملگی نابجا!
حاملگی نابجا یا خارج رحمی، از مهم‌ترین شرایط اورژانسی در بارداری محسوب میشود که با تشخیص هر چه سریع‌تر آن موجب نجات مادر و حفظ باروری مجدد وی می‌گردد. این نوع حاملگی که وضعیتی خطرناک و از مهم‌ترین علل مرگ و میر مادران به شمار می‌آید، از هر ۱۰۰۰ مورد حاملگی در ۱۶ مورد پیش می‌آید. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که تخمک بارور شده خارج از آندومتر رحمی باشد. معمولا در ۹۸ درصد این موارد تخمک بارور شده در لوله رحمی است و چنانچه این وضعیت سریع تشخیص داده نشود و درمان صورت نگیرد، منجر به پارگی لوله و به دنبال آن باعث خونریزی داخلی در ناحیه شکم میشود. لانه‌گزینی تخمک بارور شده در جاهای دیگری هم ممکن است رخ دهد. تخمدان، گردن رحم، شکم (صفاق) و همزمانی حاملگی خارج رحمی و داخل رحم از جاهایی هستند که امکان دارد تخمک بارور شده در آنها جا خوش کند.
خطرناک ولی بی‌سر و صدا
علائم بارداری خارج رحمی گاهی می‌تواند بیمار را دچار اشتباه و خیال کند که دچار عفونت ادراری یا مشکلات گوارشی و مسمومیت شده است و گاهی، خونریزی مشابه قاعدگی داشته باشد و حتی متوجه بارداری نشود. به طور کلی تشخیص ابتدایی بارداری خارج رحمی مشکل است و معمولا چنین زنانی می‌گویند ابتدا علائمی مانند حاملگی طبیعی داشته‌اند؛ مثل تاخیر قاعدگی، حساس شدن پستان‌ها، تهوع و استفراغ اما زنگ خطر با این علائم زده نمی‌شود و بیمار دچار درد لگنی، شکمی و خونریزی از واژن میشود و سرانجام سرگیجه و غش به دلیل افت فشارخون بر اثر خونریزی غیرطبیعی سراغش می‌آید.
مشکل کجاست؟
تخمک بارور شده معمولا ۴ تا ۵ روز طول می‌کشد که مسیر لوله رحمی از تخمدان تا رحم را طی کند و حدود ۶ تا ۷ روز بعد از لقاح در رحم لانه‌گزینی می‌کند. شایع‌ترین علت حاملگی خارج رحمی، تخریب لوله رحمی و ایجاد انسداد یا تنگی لوله است. همچنین احتمال دارد مشکل در دیواره‌های لوله وجود داشته باشد که نتواند مانند حالت طبیعی منقبض شده و تخم بارور را به داخل رحم به حرکت درآورد.
هر عاملی که باعث پیچ‌خوردگی یا چسبندگی آن شود موجب تاخیر عبور تخم از لوله و لانه گزینی آن میشود. پس هر علتی که موجب کندی حرکت تخمک بارور در مسیر خود به سمت رحم شود می‌تواند بارداری خارج رحمی را به وجود آورد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
به دنبال حاملگی نابجا در لوله رحم، دیواره نازک لوله کشیده میشود و باعث درد در ناحیه زیر شکم میشود و ممکن است حتی شما دچار خونریزی از ناحیه واژن نیز شوید. بر اثر رشد تخمک، لوله رحم ممکن است پاره شود و در نتیجه خونریزی شدید در ناحیه شکم رخ دهد و باعث درد و در نهایت غش شود و این حالت‌ها برای هر زنی که از نظر جنسی فعال است و در سن باروری قرار دارد ممکن است به وجود بیاید. پس با مشاهده علائمی مثل درد شکمی و خونریزی واژینال در صورت مثبت بودن تست بارداری باید به اورژانس مراجعه کنید.
ابتدا یک آزمایش ادرار برای اثبات حاملگی از شما گرفته میشود، چنانچه جواب مثبت بود، آزمایش خون از نظر سطح هورمون HCG انجام میشود. اگر سطح HCG کمتر از میزان انتظار در حاملگی طبیعی باشد، احتمالا حاملگی از نوع خارج رحمی است. در این مرحله پزشک سونوگرافی انجام می‌دهد و چنانچه در سونوگرافی داخل رحم، ساک حاملگی وجود نداشته باشد و به عبارتی جنین در رحم مشاهده نشود، پس احتمال حاملگی رحمی بالا می‌رود. البته سونوگرافی واژینال در این موارد خیلی بهتر جواب می‌دهد، ولی در هر صورت ممکن است سونوگرافی نتواند همه حاملگی‌های خارج رحمی را تشخیص دهد، بنابراین در صورت عدم تشخیص و چنانچه بیمار درد و خونریزی شدید نداشته باشد، می‌توان وی را تحت نظر قرار داد و با انجام آزمایش HCG طی 2 تا 3 روز دریافت که آیا حاملگی خارج رحمی است یا خیر.
چه کسانی بیشتر در معرض خطرند؟
خطر بارداری خارج رحمی در زنانی که دچار عفونت‌های لگن، حاملگی خارج رحمی قبلی، آسیب‌های لوله‌ای بر اثر اعمال جراحی و همچنین چسبندگی‌های لوله‌ای، اختلال مادرزادی لوله‌های رحم، استفاده از IUD و بخصوص از نوع پروژسترونی آن و استفاده از داروهای کمک‌باروری برای درمان نازایی (داروی محرک تخمک‌گذاری) هستند، بیشتر است. همچنین مصرف قرص‌های خوراکی که صبح روز بعد از مقاربت استفاده میشود و حاوی پروژسترون بوده و به منظور جلوگیری از بارداری تجویز میشود نیز می‌تواند میزان بروز بارداری خارج رحمی را افزایش دهد.
نگران تکرار حاملگی خارج رحمی نباشید
اگر شما حاملگی خارج رحمی قبلی داشته‌اید یا چنانچه دوره قاعدگی‌تان به تاخیر افتاده یا خونریزی قاعدگی‌تان با حالت عادی متفاوت است یا در ناحیه شکم درد غیرطبیعی دارید حتما باید به پزشک مراجعه کنید.
اگر جزو کسانی هستید که در معرض خطر بارداری خارج رحمی هستند قبل از حاملگی با پزشکتان مشورت کنید و چنانچه احساس کردید که دوباره حامله شده‌اید هرچه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید تا وضعیت شما مورد بررسی قرار گیرد. گاهی لازم است سطح هورمون HCG خون شما از روز دهم حاملگی ثبت و سونوگرافی در هفته ششم حاملگی برای اطمینان از پیشرفت طبیعی بارداری انجام گیرد. بسیاری از زنان می‌توانند بعد از یک حاملگی خارج رحمی، حاملگی طبیعی داشته باشند و هرگز نباید نگران تکرار این نوع حاملگی باشند. پزشکان توصیه می‌کنند که بعد از بارداری خارج رحمی تا 3 ماه بارداری بعدی به تعویق بیفتد تا وضعیت جسمی برای بارداری طبیعی کاملا بهبود پیدا کند.
آمارها حاکی از آن هستند که 60 درصد این زنان طی 18 ماه بعد از بیماری، حاملگی طبیعی خواهند داشت.
درمان با توجه به اندازه جنین
نوع درمان بستگی به اندازه و محل بارداری خارج رحمی دارد. در مراحل اولیه که اندازه تخمک کوچک است از داروی متوتروکسات استفاده میشود. این دارو تخمک بارورشده را حل کرده و توسط بدن جذب می‌گردد.
حاملگی نابجا یا خارج رحمی از مهم‌ترین شرایط اورژانسی در بارداری محسوب میشود که تشخیص هر چه سریع‌تر آن موجب نجات مادر و حفظ باروری مجدد وی می‌گردد
اما اگر از زمان حاملگی مدت زیادی گذشته باشد و اندازه جنین بزرگ باشد، لازم است که جراحی انجام شود. بعد از جراحی میزان HCG خون تا زمان به صفر رسیدن یعنی ۲۱ هفته بعد اندازه‌گیری میشود.
جراحی می‌تواند به صورت لاپاراسکوپی یا لاپاراتومی (باز کردن شکم) صورت گیرد. اگر بتوان این نوع حاملگی را در مراحل اولیه تشخیص داد و اندازه آن زیر ۴ سانتی‌متر باشد، می‌توان از جراحی لاپاراسکوپی استفاده کرد. در تکنیک لاپاراسکوپی بدون باز کردن شکم و تنها با چند سوراخ کوچک جراحی انجام میشود و مزیتی که نسبت به روش لاپاراتومی دارد این است که میزان خونریزی کمتر بوده و احتمال چسبندگی‌های پس از عمل کاهش می‌یابد و به دلیل کمتر بودن زمان عمل، کوتاه بودن مدت اقامت در بیمارستان و کاهش نیاز به داروهای ضد درد و دوره نقاهت کمتر و کاهش هزینه درمان معمولا بیماران رضایت بیشتری از این عمل دارند.
ولی در صورتی که جنین بزرگ شده باشد و از زمان حاملگی مدت بیشتری گذشته باشد یا چنانچه در لوله رحمی پارگی دیده شود باید جراحی به روش لاپاراتومی استفاده کرد.
منبع:
جام جم
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼