سقط مکرر جنین، راه‌های پیشگیری
یکی از مشکلاتی که همسران جوان با آن روبه رو هستند، سقط مکرر خودبه خودی جنین است که باعث نگرانی و ناکامی آنها می شود.
یکی از مشکلاتی که همسران جوان با آن روبه رو هستند، سقط مکرر خودبه خودی جنین است که باعث نگرانی و ناکامی آنها می شود. در «زنان و مردان» این هفته، گفتگویی داشته ایم با دکتر آزیتا صفارزاده کرمانی، متخصص زنان و زایمان، درباره دلایل و درمان های این عارضه.
خانم دکتر! مهم ترین دلایل سقط مکرر جنین چیست؟
ـ سقط مکرر به بروز ۳ سقط یا بیشتر، قبل از نیمه اول بارداری، اطلاق می شود و در هر ۳۰۰ بارداری یک مورد حادث می شود. سقط به خودی خود شایع ترین عارضه بارداری است و برای زوجینی که تمایل به داشتن فرزند دارند، استرس های روحی روانی فراوانی ایجاد می کند. حدود ۱۵ درصد بارداری هایی که از نظر تکنیکی تشخیص داده می شوند، در نیمه اول بارداری سقط می شوند اما در مورد علل سقط مکرر باید گفت که حالت غیرطبیعی کروموزومی والدین تنها علت غیرقابل بحث سقط مکرر است. چنین حالات غیرطبیعی کروموزومی در ۵ درصد زوجینی که دچار سقط مکرر می شوند، حادث می شود. از سایر علل می توان به حالات غیرطبیعی شکل رحم که در ۱۲ درصد موارد دیده می شود، مشکلات هورمونی (۱۷ درصد)، عفونت ها (۵ درصد)، فاکتورهای ایمنی (۵۰ درصد)، انعقاد خون و علل متفرقه دیگر (۱۰ درصد) اشاره کرد. البته بعد از ارزیابی واقعی در ۶۰ درصد موارد، سقط مکرر غیرقابل توجیه باقی می ماند.
فرمودید یکی از علل، حالات غیرطبیعی شکل رحم است.چگونه می توان این موضوع را تشخیص داد؟
ـ ابتدا باید روی این نکته تاکید کنم که بررسی های بالینی برای مشخص کردن علت سقط جنین زمانی آغاز می شود که ۲ سقط به خودی خود متوالی ایجاد شده باشد. این موضوع به ویژه زمانی که ضربان قلب جنین قبل از سقط تشخیص داده شده باشد، سن مادر بالای ۳۵ سال باشد یا زوجینی به سختی باردار شده باشند، اهمیت پیدا می کند. در مورد حالات غیرطبیعی شکل رحم، متخصص زنان برای فرد عکسی رنگی تجویز می کند. در بررسی عکس رنگی رحم می توان به اشکالاتی در ساختمان رحم پی برد که اکثرا باانجام «هیستروسکوپی» (آندوسکوپی رحم) قابل تشخیص و درمان است. از جمله ناراحتی های قابل تشخیص با این روش چسبندگی های داخل رحمی و دیواره وسط رحم، پولیپ یا فیبروم داخل رحمی، سپتوم رحم، ناهنجاری های شریان رحمی و نارسایی دهانه رحم، چسبندگی ها، لیومیوم ها و آدنومیوز است.
در مورد مشکلات هورمونی دخیل در سقط مکرر نیز توضیح می دهید؟
ـ بله؛ از اختلالات هورمونی که به سقط مکرر منجر می شوند، می توان به اختلالات و ضعف تخمدان، دیابت و بیماری های تیروییدی اشاره کرد. تداوم بارداری در خلال ۲ ماه اول بارداری وابسته به تولید پروژسترون از تخمدان است که اگر به مقدار کافی تولید نشوند، سلول های جفتی رشد کافی نخواهند داشت و به سقط خود به خود منجر می شود، علت سقط در دیابت ممکن است اختلال در جریان خون رحمی باشد. کم کاری تیرویید، بیماری هورمونی دیگری است که باعث سقط مکرر می شود که به دلیل تاثیر روی تخمک گذاری و اختلال عملکرد تخمدان ها ایجاد می شود. در مورد مشکلات هورمونی، درمان با تجویز هورمون مورد نظر صورت می گیرد که می تواند هورمون تیرویید یا پروژسترون و گاهی استروژن باشد.
از جمله علل دیگری که به آنها اشاره کردید، عامل ایمنی در عفونت ها بود که بیشترین درصد سقط مکرر نیز به آن اختصاص داشت. منظور از فاکتورهای ایمنی چیست؟
ـ اصطلاحا به آن، علل ایمنی شناختی گفته می شود. مثلا لوپوس یک بیماری سیستم ایمنی است که در آن سلول های ایمنی بدن بر ضدسلول های بدن فعال شده و به عوارضی در بدن منجر می شود. از آنجا که سلول های ایمنی بدن در هر نقطه از بدن وجود دارند، این بیماری می تواند تمام اندام های بدن را درگیر کند. علت دقیق آن مشخص نیست اما عوامل ژنتیکی در استعداد ابتلا به بیماری نقش مهمی دارند. عوامل محیطی مثل نور آفتاب نیز سبب تشدید یا بروز آن می شود. البته عوامل هورمونی نیز بی تاثیر نیست. شایع ترین علامت این بیماری درد یا تورم مفصل است که می تواند حالت مزمن یا عودکننده داشته باشد. دردهای عضلانی و تب در هنگام فعال بودن بیماری نیز شایع است. علامت شایع دیگر ضایعات پوستی شبیه به بال پروانه روی گونه ها و پل بینی است که قرمز رنگ بوده و به نور آفتاب حساس است. در این نوع بیماری معمولا کورتون برای فرد تجویز می شود اما در رابطه با عفونت ها باید گفت که عفونت های دستگاه تناسلی زنان با عوامل میکروبی، ویروس ها و قارچ ها می تواند از جمله علل سقط مکرر باشد.
وقتی زوجی به شما مراجعه می کنند که تاکنون ۲ بار سقط جنین خود به خود داشته اند، شما در درجه اول چه چیزی را برای آنها تجویز می کنید؟
ـ ابتدا باید بررسی کروموزومی بیمار و همسرش به عمل آید. بعد، بررسی تشریحی رحم با میکروسکوپ و نمونه برداری رحمی نزدیک به عادت ماهانه برای بررسی وضعیت هورمونی تخمدان لازم است. اندازه گیری های هورمونی از خون نیز باید به عمل آید تا پلاکت های خونی شمارش شوند و موادی که در سقط های ایمنی در خون ایجاد می شوند مورد بررسی قرار گیرند. بررسی های میکروبی از دهانه رحم نیز برای عفونت ها لازم است.
حالا بعد از شناسایی علل سقط مکرر، آیا این علل قابل درمان هستند و زوجین می توانند بچه دار شوند؟
ـ برخی از علت ها قابل برطرف شدن هستند. نقص ساختمانی رحم و وجود نقایصی نظیر رحم شاخ دار و وجود توده هایی مانند فیبروم یا لیومیوم ممکن است با جراحی پیش از باردار شدن برطرف شود. نارسایی سرویکس (دهانه رحم) نیز به حالتی گفته می شود که دهانه رحم به اندازه کافی توانایی بسته ماندن در برابر جنین را ندارد و پیش از موعد باز می شود. در این حالت نیز با کمک سرکلاژ یعنی بستن دهانه رحم به روشی شبیه بخیه کردن به بارداری بعدی می توان کمک کرد. اگر علت سقط یک نقص ساختمانی در لوله های عصبی باشد، با مصرف مکمل ویتامین و اسید فولیک برطرف می شود.
می توان جلوی سقط را در دوران بارداری گرفت؟
ـ هرگونه خون ریزی خفیف، شدید یا لکه بینی در نیمه اول بارداری باید از سوی مادر جدی تلقی شود. این علامت نشانه در معرض خطر بودن جنین است. با مشاهده این علامت مادر باردار باید فورا مورد معاینه پزشک قرارگیرد. اگر دهانه رحم کاملا بسته باشد و علایم دیگر خطر وجود نداشته باشد، واژه «تهدید به سقط» برای تشریح وضعیت جنین مورد استفاده قرار می گیرد. در این حالت به مادر توصیه می شود، استراحت کند. این تنها وضعیتی است که می تواند مانع سقط شود. اما بیشتر موارد سقط در ۳ ماهه اول (۱۲ هفته نخست) به دلایل نقایص کروموزومی رخ می دهد. در واقع، به طور طبیعی جنین هایی که اختلالات شدید کروموزومی دارند، در همان ابتدا سقط شده و می میرند.
خانم دکتر! مهم ترین دلایل سقط مکرر جنین چیست؟
ـ سقط مکرر به بروز ۳ سقط یا بیشتر، قبل از نیمه اول بارداری، اطلاق می شود و در هر ۳۰۰ بارداری یک مورد حادث می شود. سقط به خودی خود شایع ترین عارضه بارداری است و برای زوجینی که تمایل به داشتن فرزند دارند، استرس های روحی روانی فراوانی ایجاد می کند. حدود ۱۵ درصد بارداری هایی که از نظر تکنیکی تشخیص داده می شوند، در نیمه اول بارداری سقط می شوند اما در مورد علل سقط مکرر باید گفت که حالت غیرطبیعی کروموزومی والدین تنها علت غیرقابل بحث سقط مکرر است. چنین حالات غیرطبیعی کروموزومی در ۵ درصد زوجینی که دچار سقط مکرر می شوند، حادث می شود. از سایر علل می توان به حالات غیرطبیعی شکل رحم که در ۱۲ درصد موارد دیده می شود، مشکلات هورمونی (۱۷ درصد)، عفونت ها (۵ درصد)، فاکتورهای ایمنی (۵۰ درصد)، انعقاد خون و علل متفرقه دیگر (۱۰ درصد) اشاره کرد. البته بعد از ارزیابی واقعی در ۶۰ درصد موارد، سقط مکرر غیرقابل توجیه باقی می ماند.
فرمودید یکی از علل، حالات غیرطبیعی شکل رحم است.چگونه می توان این موضوع را تشخیص داد؟
ـ ابتدا باید روی این نکته تاکید کنم که بررسی های بالینی برای مشخص کردن علت سقط جنین زمانی آغاز می شود که ۲ سقط به خودی خود متوالی ایجاد شده باشد. این موضوع به ویژه زمانی که ضربان قلب جنین قبل از سقط تشخیص داده شده باشد، سن مادر بالای ۳۵ سال باشد یا زوجینی به سختی باردار شده باشند، اهمیت پیدا می کند. در مورد حالات غیرطبیعی شکل رحم، متخصص زنان برای فرد عکسی رنگی تجویز می کند. در بررسی عکس رنگی رحم می توان به اشکالاتی در ساختمان رحم پی برد که اکثرا باانجام «هیستروسکوپی» (آندوسکوپی رحم) قابل تشخیص و درمان است. از جمله ناراحتی های قابل تشخیص با این روش چسبندگی های داخل رحمی و دیواره وسط رحم، پولیپ یا فیبروم داخل رحمی، سپتوم رحم، ناهنجاری های شریان رحمی و نارسایی دهانه رحم، چسبندگی ها، لیومیوم ها و آدنومیوز است.
در مورد مشکلات هورمونی دخیل در سقط مکرر نیز توضیح می دهید؟
ـ بله؛ از اختلالات هورمونی که به سقط مکرر منجر می شوند، می توان به اختلالات و ضعف تخمدان، دیابت و بیماری های تیروییدی اشاره کرد. تداوم بارداری در خلال ۲ ماه اول بارداری وابسته به تولید پروژسترون از تخمدان است که اگر به مقدار کافی تولید نشوند، سلول های جفتی رشد کافی نخواهند داشت و به سقط خود به خود منجر می شود، علت سقط در دیابت ممکن است اختلال در جریان خون رحمی باشد. کم کاری تیرویید، بیماری هورمونی دیگری است که باعث سقط مکرر می شود که به دلیل تاثیر روی تخمک گذاری و اختلال عملکرد تخمدان ها ایجاد می شود. در مورد مشکلات هورمونی، درمان با تجویز هورمون مورد نظر صورت می گیرد که می تواند هورمون تیرویید یا پروژسترون و گاهی استروژن باشد.
از جمله علل دیگری که به آنها اشاره کردید، عامل ایمنی در عفونت ها بود که بیشترین درصد سقط مکرر نیز به آن اختصاص داشت. منظور از فاکتورهای ایمنی چیست؟
ـ اصطلاحا به آن، علل ایمنی شناختی گفته می شود. مثلا لوپوس یک بیماری سیستم ایمنی است که در آن سلول های ایمنی بدن بر ضدسلول های بدن فعال شده و به عوارضی در بدن منجر می شود. از آنجا که سلول های ایمنی بدن در هر نقطه از بدن وجود دارند، این بیماری می تواند تمام اندام های بدن را درگیر کند. علت دقیق آن مشخص نیست اما عوامل ژنتیکی در استعداد ابتلا به بیماری نقش مهمی دارند. عوامل محیطی مثل نور آفتاب نیز سبب تشدید یا بروز آن می شود. البته عوامل هورمونی نیز بی تاثیر نیست. شایع ترین علامت این بیماری درد یا تورم مفصل است که می تواند حالت مزمن یا عودکننده داشته باشد. دردهای عضلانی و تب در هنگام فعال بودن بیماری نیز شایع است. علامت شایع دیگر ضایعات پوستی شبیه به بال پروانه روی گونه ها و پل بینی است که قرمز رنگ بوده و به نور آفتاب حساس است. در این نوع بیماری معمولا کورتون برای فرد تجویز می شود اما در رابطه با عفونت ها باید گفت که عفونت های دستگاه تناسلی زنان با عوامل میکروبی، ویروس ها و قارچ ها می تواند از جمله علل سقط مکرر باشد.
وقتی زوجی به شما مراجعه می کنند که تاکنون ۲ بار سقط جنین خود به خود داشته اند، شما در درجه اول چه چیزی را برای آنها تجویز می کنید؟
ـ ابتدا باید بررسی کروموزومی بیمار و همسرش به عمل آید. بعد، بررسی تشریحی رحم با میکروسکوپ و نمونه برداری رحمی نزدیک به عادت ماهانه برای بررسی وضعیت هورمونی تخمدان لازم است. اندازه گیری های هورمونی از خون نیز باید به عمل آید تا پلاکت های خونی شمارش شوند و موادی که در سقط های ایمنی در خون ایجاد می شوند مورد بررسی قرار گیرند. بررسی های میکروبی از دهانه رحم نیز برای عفونت ها لازم است.
حالا بعد از شناسایی علل سقط مکرر، آیا این علل قابل درمان هستند و زوجین می توانند بچه دار شوند؟
ـ برخی از علت ها قابل برطرف شدن هستند. نقص ساختمانی رحم و وجود نقایصی نظیر رحم شاخ دار و وجود توده هایی مانند فیبروم یا لیومیوم ممکن است با جراحی پیش از باردار شدن برطرف شود. نارسایی سرویکس (دهانه رحم) نیز به حالتی گفته می شود که دهانه رحم به اندازه کافی توانایی بسته ماندن در برابر جنین را ندارد و پیش از موعد باز می شود. در این حالت نیز با کمک سرکلاژ یعنی بستن دهانه رحم به روشی شبیه بخیه کردن به بارداری بعدی می توان کمک کرد. اگر علت سقط یک نقص ساختمانی در لوله های عصبی باشد، با مصرف مکمل ویتامین و اسید فولیک برطرف می شود.
می توان جلوی سقط را در دوران بارداری گرفت؟
ـ هرگونه خون ریزی خفیف، شدید یا لکه بینی در نیمه اول بارداری باید از سوی مادر جدی تلقی شود. این علامت نشانه در معرض خطر بودن جنین است. با مشاهده این علامت مادر باردار باید فورا مورد معاینه پزشک قرارگیرد. اگر دهانه رحم کاملا بسته باشد و علایم دیگر خطر وجود نداشته باشد، واژه «تهدید به سقط» برای تشریح وضعیت جنین مورد استفاده قرار می گیرد. در این حالت به مادر توصیه می شود، استراحت کند. این تنها وضعیتی است که می تواند مانع سقط شود. اما بیشتر موارد سقط در ۳ ماهه اول (۱۲ هفته نخست) به دلایل نقایص کروموزومی رخ می دهد. در واقع، به طور طبیعی جنین هایی که اختلالات شدید کروموزومی دارند، در همان ابتدا سقط شده و می میرند.
منبع:
هفته نامه سلامت
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼