علائم سقط جنین، بیماری که تشدیدش می‌کند
در هر بارداری احتمال سقط جنین وجود دارد، ولی احتمال سقط جنین بعضی مادران باردار بیشتر است.
در هر بارداری احتمال سقط جنین وجود دارد، ولی احتمال سقط جنین بعضی مادران باردار بیشتر است. بسیاری از سقط ها در بارداری اول رخ می دهد و مادر را با نگرانی و ترس مواجه می کند. این نگرانی وقتی بیشتر می شود که چند بار سقط پشت سر هم اتفاق می افتد. برای بررسی انواع و علل سقط و علائم هشداردهنده و راه های درمان آن با دکتر آزیتا صفارزاده کرمانی، متخصص بیماری های زنان و نازایی گفت وگو کرده ایم.
سقط جنین چه تعریفی دارد؟
سقط به اتمام بارداری پیش از هفته بیستم اطلاق می شود، اما دو نوع سقط وجود دارد؛ زودرس و دیررس که هر یک تعریف مجزا دارند. سقط زودرس پیش از هفته دوازدهم رخ می دهد و سقط دیررس در فاصله هفته های دوازدهم تا بیستم بارداری اتفاق می افتد. گاهی جنین تشکیل و قلب دیده می شود ولی ناگهان قلب جنین از کار می افتد و با مرگ جنین خونریزی آغاز و جنین دفع می شود. البته از بین رفتن قلب جنین همیشه با سقط خودبه خودی توام نیست و خروج جنین مرده به دخالت های پزشکی نیاز دارد. گاهی هم به دلایل ژنتیک کیسه تشکیل می شود، ولی جنینی داخل آن به وجود نمی آید. چنین بارداری هایی ادامه نمی یابند و ساک یا کیسه دفع خواهد شد.
چند درصد بارداری ها به سقط ختم می شوند؟
حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد بارداری ها به سقط منتهی می شوند و عوامل داخل و خارجی در آن نقش دارند.
این عوامل کدامند؟
عوامل هورمونی،ژنتیکی (کروموزومی)، سیستم انعقادی خون، بیماری های داخلی مادر و عوامل شیمیایی در بروز سقط نقش دارند. یکی از شایع ترین علت های سقط، ناهنجاری های کروموزومی جنین است. باید گفت طبیعت چنین جنین هایی را از چرخه خارج می کند. جنین هایی که از نظر کروموزومی ناهنجاری شدید دارند قادر به ادامه حیات نیستند و سقط می شوند. سیستم ایمنی هم در برخی افراد به گونه ای است که بدن فکر می کند جنین یک جسم خارجی است و باید علیه آن فعالیت کند. این شرایط باعث سقط جنین می شود.
در حالت عادی سیستم انعقادی هر فرد طبیعی عمل می کند و متعادل است؛ اما گاهی سیستم انعقادی مادر بیش از اندازه فعالیت می کند و باعث ایجاد لخته پشت جفت و سقط می شود.
برخی نیز سطح هورمون پروژسترونشان در خون اندک است. پروژسترون هورمون اصلی در ادامه بارداری است و کاهش آن به سقط می انجامد.
کدام بیماری ها در مادر موجب سقط می شوند؟
برخی بیماری های سیستمیک مانند دیابت، فشار خون بالا و اختلالات هورمونی تیروئید به سقط جنین منجر می شود ولی گاهی اختلال در ساختار رحمی است. مثلا رحم مادر دارای دیواره یک یا دوشاخ است که باعث می شود فضای داخل رحمی کاهش یافته، جنین جای کافی برای رشد نداشته باشد و در نتیجه سقط اتفاق بیفتد. نارسایی دهانه رحم نیز می تواند یکی از علل سقط مکرر باشد. در این حالت دهانه رحم بعد از سنی در بارداری باز شده، جنین از آن خارج می شود.
سقط چند نوع است؟
سقط ها به چند دسته تقسیم می شوند. سقط عادی، عفونی، راجعه، القاشده، عادتی، مکرر و سقط فراموش شده.
مهم ترین علامت سقط چیست؟
یکی از مهم ترین نشانه های سقط، خونریزی و درد در ناحیه شکم و زیر شکم در مادر باردار است اما باید به این نکته توجه داشت که هر خونریزی به معنای سقط نیست. بعضی مادران ممکن است اوایل بارداری لکه بینی داشته باشند که می تواند به علت لانه گزینی جنین در دیواره رحم باشد. از طرفی همه سقط ها با خونریزی توام نیستند. مثلا در سقط فراموش شده هیچ علامتی وجود ندارد و در معاینه مشخص می شود که جنین قلب ندارد و بعد از پیگیری متوجه می شویم جنین درون رحم مرده است. سقط فراموش شده خطرناک است و محتویات داخل رحم هر چه سریع تر باید تخلیه شود. البته در همه انواع سقط باید از خروج کامل جنین و جفت مطمئن شویم.
یکی از مواردی که مادر را بسیار مضطرب می کند، سقط مکرر است. آیا راه حلی برای جلوگیری از این نوع سقط وجود دارد ؟
در گذشته اگر مادری بیش از سه بار سقط می کرد، به آن سقط مکرر اطلاق می شد اما اکنون کمی تعریف عوض شده زیرا مادران بعد از سه بار سقط به پزشک مراجعه نمی کنند بلکه خیلی زودتر اقدام می کنند. در این موارد بعد از یک بار سقط ما بررسی لازم را برای مادر انجام می دهیم بخصوص اگر مادر پیش از ۳۵ سال داشته باشد. بررسی ها شامل آزمایش خون از نظر سیستم انعقادی و سونوگرافی و غیره است.
سیستم انعقادی و ایمنی مشکل دار را می توانیم با دادن آسپرین و کورتون کنترل کنیم. در موارد پیشرفته تر این دو دارو کافی نیست و از آمپول هپارین استفاده می شود. اگر مادری سیستم انعقادی اش در بارداری مشکل داشته باشد، باید دارو های مصرفی در طول دوران بارداری و حتی هشت هفته بعد از آن ادامه یابد.
در مواقعی که سیستم ایمنی بخوبی عمل نمی کند، آمپول هایی به نام آی وی آی جی قبل از بارداری و در حین بارداری هر ۲۸ روز یکبار تزریق می شود. در مواقعی هم که کاهش پروژسترون مشاهده می شود، می توانیم پروژسترون را به شکل شیاف یا خوراکی به مادر تجویز کنیم. درمان های پیشگیرانه از سقط به همین حد محدود می شود اما گاهی دیده می شود هیچ علت خاصی برای سقط پیدا نمی شود و با وجود این که بیمار را درمان می کنیم، نتیجه ای به دست نمی آید. البته تعداد این بیماران بسیار اندک است.
به ناهنجاری های رحمی اشاره کردید. آیا این مادران می توانند حاملگی را به اتمام رسانند؟
ناهنجاری رحمی انواع گوناگون دارد. برخی از آنها آنقدر شدید است که تقریبا نمی توان برای آن کاری کرد. در این مواقع از بیماران عکس رنگی درخواست می شود. این عکس وجود پولیپ، دیواره، فیبروم و هر گونه اختلال در رحم و دهانه رحم را مشخص می کند و پزشک معالج نیز با توجه به یافته های بالینی و آزمایشگاهی، تصمیم درست را اتخاذ می کند.
مادران به چه نکاتی باید توجه کنند؟
هر گونه خونریزی در بارداری باید جدی تلقی شود و مادران باید پیگیر بوده، به پزشک مراجعه کنند. البته اوایل بارداری کار چندانی نمی توان برای مادران انجام داد ولی بهترین راه، استراحت و مراجعه به پزشک است.
سقط جنین چه تعریفی دارد؟
سقط به اتمام بارداری پیش از هفته بیستم اطلاق می شود، اما دو نوع سقط وجود دارد؛ زودرس و دیررس که هر یک تعریف مجزا دارند. سقط زودرس پیش از هفته دوازدهم رخ می دهد و سقط دیررس در فاصله هفته های دوازدهم تا بیستم بارداری اتفاق می افتد. گاهی جنین تشکیل و قلب دیده می شود ولی ناگهان قلب جنین از کار می افتد و با مرگ جنین خونریزی آغاز و جنین دفع می شود. البته از بین رفتن قلب جنین همیشه با سقط خودبه خودی توام نیست و خروج جنین مرده به دخالت های پزشکی نیاز دارد. گاهی هم به دلایل ژنتیک کیسه تشکیل می شود، ولی جنینی داخل آن به وجود نمی آید. چنین بارداری هایی ادامه نمی یابند و ساک یا کیسه دفع خواهد شد.
چند درصد بارداری ها به سقط ختم می شوند؟
حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد بارداری ها به سقط منتهی می شوند و عوامل داخل و خارجی در آن نقش دارند.
این عوامل کدامند؟
عوامل هورمونی،ژنتیکی (کروموزومی)، سیستم انعقادی خون، بیماری های داخلی مادر و عوامل شیمیایی در بروز سقط نقش دارند. یکی از شایع ترین علت های سقط، ناهنجاری های کروموزومی جنین است. باید گفت طبیعت چنین جنین هایی را از چرخه خارج می کند. جنین هایی که از نظر کروموزومی ناهنجاری شدید دارند قادر به ادامه حیات نیستند و سقط می شوند. سیستم ایمنی هم در برخی افراد به گونه ای است که بدن فکر می کند جنین یک جسم خارجی است و باید علیه آن فعالیت کند. این شرایط باعث سقط جنین می شود.
در حالت عادی سیستم انعقادی هر فرد طبیعی عمل می کند و متعادل است؛ اما گاهی سیستم انعقادی مادر بیش از اندازه فعالیت می کند و باعث ایجاد لخته پشت جفت و سقط می شود.
برخی نیز سطح هورمون پروژسترونشان در خون اندک است. پروژسترون هورمون اصلی در ادامه بارداری است و کاهش آن به سقط می انجامد.
کدام بیماری ها در مادر موجب سقط می شوند؟
برخی بیماری های سیستمیک مانند دیابت، فشار خون بالا و اختلالات هورمونی تیروئید به سقط جنین منجر می شود ولی گاهی اختلال در ساختار رحمی است. مثلا رحم مادر دارای دیواره یک یا دوشاخ است که باعث می شود فضای داخل رحمی کاهش یافته، جنین جای کافی برای رشد نداشته باشد و در نتیجه سقط اتفاق بیفتد. نارسایی دهانه رحم نیز می تواند یکی از علل سقط مکرر باشد. در این حالت دهانه رحم بعد از سنی در بارداری باز شده، جنین از آن خارج می شود.
سقط چند نوع است؟
سقط ها به چند دسته تقسیم می شوند. سقط عادی، عفونی، راجعه، القاشده، عادتی، مکرر و سقط فراموش شده.
مهم ترین علامت سقط چیست؟
یکی از مهم ترین نشانه های سقط، خونریزی و درد در ناحیه شکم و زیر شکم در مادر باردار است اما باید به این نکته توجه داشت که هر خونریزی به معنای سقط نیست. بعضی مادران ممکن است اوایل بارداری لکه بینی داشته باشند که می تواند به علت لانه گزینی جنین در دیواره رحم باشد. از طرفی همه سقط ها با خونریزی توام نیستند. مثلا در سقط فراموش شده هیچ علامتی وجود ندارد و در معاینه مشخص می شود که جنین قلب ندارد و بعد از پیگیری متوجه می شویم جنین درون رحم مرده است. سقط فراموش شده خطرناک است و محتویات داخل رحم هر چه سریع تر باید تخلیه شود. البته در همه انواع سقط باید از خروج کامل جنین و جفت مطمئن شویم.
یکی از مواردی که مادر را بسیار مضطرب می کند، سقط مکرر است. آیا راه حلی برای جلوگیری از این نوع سقط وجود دارد ؟
در گذشته اگر مادری بیش از سه بار سقط می کرد، به آن سقط مکرر اطلاق می شد اما اکنون کمی تعریف عوض شده زیرا مادران بعد از سه بار سقط به پزشک مراجعه نمی کنند بلکه خیلی زودتر اقدام می کنند. در این موارد بعد از یک بار سقط ما بررسی لازم را برای مادر انجام می دهیم بخصوص اگر مادر پیش از ۳۵ سال داشته باشد. بررسی ها شامل آزمایش خون از نظر سیستم انعقادی و سونوگرافی و غیره است.
سیستم انعقادی و ایمنی مشکل دار را می توانیم با دادن آسپرین و کورتون کنترل کنیم. در موارد پیشرفته تر این دو دارو کافی نیست و از آمپول هپارین استفاده می شود. اگر مادری سیستم انعقادی اش در بارداری مشکل داشته باشد، باید دارو های مصرفی در طول دوران بارداری و حتی هشت هفته بعد از آن ادامه یابد.
در مواقعی که سیستم ایمنی بخوبی عمل نمی کند، آمپول هایی به نام آی وی آی جی قبل از بارداری و در حین بارداری هر ۲۸ روز یکبار تزریق می شود. در مواقعی هم که کاهش پروژسترون مشاهده می شود، می توانیم پروژسترون را به شکل شیاف یا خوراکی به مادر تجویز کنیم. درمان های پیشگیرانه از سقط به همین حد محدود می شود اما گاهی دیده می شود هیچ علت خاصی برای سقط پیدا نمی شود و با وجود این که بیمار را درمان می کنیم، نتیجه ای به دست نمی آید. البته تعداد این بیماران بسیار اندک است.
به ناهنجاری های رحمی اشاره کردید. آیا این مادران می توانند حاملگی را به اتمام رسانند؟
ناهنجاری رحمی انواع گوناگون دارد. برخی از آنها آنقدر شدید است که تقریبا نمی توان برای آن کاری کرد. در این مواقع از بیماران عکس رنگی درخواست می شود. این عکس وجود پولیپ، دیواره، فیبروم و هر گونه اختلال در رحم و دهانه رحم را مشخص می کند و پزشک معالج نیز با توجه به یافته های بالینی و آزمایشگاهی، تصمیم درست را اتخاذ می کند.
مادران به چه نکاتی باید توجه کنند؟
هر گونه خونریزی در بارداری باید جدی تلقی شود و مادران باید پیگیر بوده، به پزشک مراجعه کنند. البته اوایل بارداری کار چندانی نمی توان برای مادران انجام داد ولی بهترین راه، استراحت و مراجعه به پزشک است.
منبع:
جام جم
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼