میوم رحمی چیست و چه علایمی را ایجاد مى کند؟

درد پشت پا، پریود سنگین، یبوست، کم خونی، درد هنگام نزدیکی و تکرر ادرار از علائم میوم هستند.

پرسش : میوم چیست؟ آیا وجود یک توده در رحم که در سونوگرافی مشخص شده می تواند میوم باشد؟

پاسخ : میوم از عضلات و بافت همبندى خود رحم ناشى مى شود. علائم آن معمولاً در سنین ۳۵ تا ۴۵ سالگى بروز مى کند ولى در سنین پایین تر نظیر هیجده سالگى نیز دیده مى شود.
رحم از سه لایه متفاوت تشکیل شده است. پوشش داخلى یا لایه نازکى به نام اندومتر، بخش میانى یا لایه عضلانى و لایه نازک خارجى که قسمت صفاتى رحم است. میوم بسته به جایگاهى که قرار مى گیرد علایم متفاوتى را ایجاد مى کند، حتى اگر در پایین یا بالاى ساختمان رحم قرار گرفته باشد علایم متفاوتى را مشاهده مى کنیم، ضمن این که ممکن است رشد سریع یا تدریجى و بطئى داشته باشد. مریض معمولاً با شکایت خونریزى مراجعه مى کند ولى علایم دیگرى نظیر درد، احساس سنگینى و فشار در پایین شکم مى تواند مشاهده کرد.

اختلالات خونریزى به صورت افزایش مدت، مقدار خونریزى و یا به صورت لکه بینى بین دو خونریزى ماهانه اتفاق مى افتد، به این ترتیب ممکن است بیمار خونریزى هاى قاعدگى طولانى شدید و دردناک داشته باشد و شکل طبیعى عادت ماهانه را از دست بدهد. بى خطرترین میوم ها از لحاظ جایگیرى، میوم هاى زیر صفاتى هستند که معمولاً خونریزى ایجاد نمى کنند و در صورت بزرگ شدن اندازه آنها احساس سنگینى و فشار در زیر شکم ایجاد مى شود و یا در صورت فشار به اعضاى مجاور منجر به تکرر ادرار یا یبوست مى شوند. متاسفانه در کشور ما افراد زمانى به پزشک مراجعه مى کنند که خونریزى ناشى از این توده باعث کم خونى شده و فرد به عوارض ثانویه حاصل از این بیمارى مبتلا شده است. نظیر تپش قلب، کم خونى، فقر آهن، بى خوابى، ضعف استخوان و..
در بیشتر مواقع سابقه خانوادگى نقش بسزایى دارد، علاوه بر آن، این توده هاى خوش خیم وابسته به یکى از هورمون هاى جنسى به نام استروژن هستند که از تخمدان ترشح مى شود، به دلیل ترشح ماهانه این هورمون در زنان، رحمى که حساس باشد امکان تولید شدن مجدد، متعدد یا بزرگ تر شدن این توده است، به نحوى که در سنین نزدیک به یائسگى و پس از آن به دلیل کاهش هورمون استروژن با کاهش علایم این توده روبه رو هستیم، بنابراین در افرادى که مبتلا به بیمارى تخمدان هاى حاوى کیست هاى متعدد هستند و یا هورمون جنسى مردانه به همراه استروژن در تمام دوره ماهانه به طور یکنواختى بالا است احتمال تشکیل این توده هاى خوش خیم بیشتر است. همچنین در افراد با رنگ پوست تیره بیشتر دیده شده است.
اگر محل قرارگیرى میوم مانع از انتقال تخمک و اسپرم شود مى تواند مشکلاتى را در بارور شدن ایجاد کند نظیر قرارگیرى میوم در دهانه رحم، لوله هاى رحمى و یا در صورت قرارگیرى نامناسب آن در حفره رحم مى تواند باعث ایجاد سقط یا نازایى شود. از طرفى در دوران باردارى به دلیل افزایش هورمون استروژن با افزایش اندازه این غده ها روبه رو مى شویم که مشکلاتى را براى زایمان (طبیعى یا سزارین) ایجاد مى کند.
توصیه مى شود افراد مستعد هر شش ماه یک بار براى کنترل به پزشک متخصص مراجعه کنند، همچنین با سونوگرافى هاى مداوم تحت کنترل باشند.
درمان در افراد مختلف، متفاوت است به نحوى که افراد جوان تر که براى بارورى نیاز به رحم دارند در آنها با برداشتن خود میوم اقدام به درمان مى شود، در سنین نزدیک به یائسگى و پس از آن بهترین درمان، برداشتن رحم است.البته راه هاى دیگر درمانى نظیر ایجاد یائسگى مصنوعى با استفاده از داروها وجود دارد. و از آنجا که میوم به طور ناگهانى ایجاد نمى شود و یک بیمارى تدریجى است . اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود نتایج بهترى را به دنبال دارد.

مهمترین مطالب در این باره:

فیبروم ها تومورهای غیر سرطانی هستند که از لایه های عضلانی رحم رشد می کنند. آنها شامل فیبروم رحم، لیومیوم یا مایوم ( میوم) می باشند. اندازه این عضله از یک لوبیا تا یک خربزه متفاوت است. در بیشتر خانم‌ها فیبروم‌ها هیچ اثری بر بارداری یا باروری ندارد. با این حال‌، نتایج یک بررسی در سال ۲۰۱۰ نشان داد، فیبروم در ۱۰ تا ۳۰ درصد از زنان در دوران بارداری با عوارضی همراه است. در این مقاله درباره علت، علائم و انواع روش های درمانی فیبروم می خوانیم.

حقایقی در خصوص فیبروم ها
- فیبروم ها بر 30 درصد از زنان 35 ساله و 20 تا 80 درصد از زنان 50 ساله تأثیر می گذارند.
- این تومورها معمولا بین ۱۶ تا ۵۰ سال (سنین باروری) رشد می کنند. در این سال ها مقدار استروژن بالاتر است.
- هنگامی که فیبروئید رشد می کند، می تواند تا بعد از یائسگی رشد کند. همانطور که سطح استروژن کاهش می یابد، فیبروئید کوچک می شود.
- داشتن اضافه وزن یا چاقی به طور قابل توجه این خطر را افزایش می دهد.
- فیبروم ها در سال های باروری رایج هستند.
- به همین دلیل است که شکل آنها مشخص نیست، اما زمانی که مقدار استروژن بالاتر باشد، این تومورها رشد می کنند.
- اکثر افراد علائمی مشاهده نمی کنند، علائم شامل کمردرد، یبوست و خونریزی بیش از حد واژن است که منجر به کم خونی می شوند.
- عوارض تومورها نادر هستند اما می توانند جدی باشند.

انواع فیبروم
چهار نوع فیبروم و یا میوم وجود دارد:
داخلی: در دیواره عضلانی رحم واقع شده است؛ این فیبروم ها شایع ترین نوع هستند.
فیبروم های زیرزمینی: در خارج از دیوار رحم، در زیر لایه بافت اطراف آن قرار دارد. آنها می توانند به فیبروم ها متورم تبدیل شوند و می توانند بسیار بزرگ شوند.
فیبروم های زیر جلدی: این نوع می تواند به حفره رحم برسد و در عضله زیر پوشش دیوار رحم واقع شده است.
فیبروم دهانه رحم: این تومورها در دهانه رحم قرار دارد.
طبقه بندی فیبروم بستگی به محل آن در رحم دارد.

علائم فیبروم یا میوم چیست؟
از هر ۳ زن مبتلا به فیبروم یک نفر علائم را تجربه می کند. این علائم عبارتند از:
- کم خونی
- درد پشت یا درد پا
- یبوست
- ناراحتی در قسمت پایین کمر، به خصوص در فیبروئیدهای بزرگ
- تکرر ادرار
- پریودی سنگین و دردناک
- درد هنگام نزدیکی
سایر علائم احتمالی عبارتند از:
- مشکلات زایمان
- مشکلات حاملگی
- مشکلات باروری
- سقط جنین مکرر
اگر فیبروم بزرگ باشد، باعث افزایش وزن و تورم در پشت کمر می شود. توجه کنید که بروز هر یک از علائم بسته به محل و بزرگی فیبروم یا میوم داره و در هر فرد ممکنه یک تا چند مورد بروز کنه.

علت بوجود آمدن فیبروم چیست؟
- علل این مشکل دقیقا مشخص نیست اما ممکن است به مقدار استروژن مرتبط باشد.
- در طول سال های باروری، میزان استروژن و پروژسترون زیاد است.
- هنگامی که مقدار استروژن بالا است، به خصوص در دوران بارداری، فیبروم ها تمایل به تورم دارند. زمانی که خانم قرص های ضدسرطان مصرف می کند که دارای استروژن هستند، احتمال بزرگ شدن این تومورها افزایش پیدا می کند.
- هنگامی که مقدار استروژن کم باشد، فیبروئید کوچک می شود، مثلا در طی یائسگی.
- وراثت ممکن است نقش داشته باشد. اگر یکی از نزدیکان فیبروم داشته باشد احتمال آن در شما افزایش می یابد.
- همچنین شواهدی وجود دارد که گوشت قرمز، الکل و کافئین می تواند خطر ابتلا به فیبروم ها را افزایش دهد و افزایش مصرف میوه و سبزیجات ممکن است باعث کاهش آن شود.

چطوری می فهمند که من فیبروم دارم؟
فیبروم و یا میوم معمولا در معاینه واژینال معمولی کشف می شوند.

روش های تشخیص فیبروم
- سونوگرافی شکم، یا داخل کردن پروب کوچک در مهبل (واژن). این کار باعث مشاهده فیبروم های دهانه رحم و زیر شکم می شود.
- MRI، که می تواند اندازه و مقدار فیبروئیدها را تعیین کند.
- هیستروسکوپی، که در آن یک تلسکوپ کوچک با یک دوربین در انتها برای بررسی داخل رحم استفاده می شود. در صورت لزوم، یک نمونه بیوپسی (بافت برداری) می تواند در همان زمان گرفته شود.
- لاپاراسکوپی، که در آن یک لوله کوچک انعطاف پذیر به داخل شکم وارد شده و برای بررسی خارج از رحم مورد استفاده قرار می گیرد.
- در طی این روش، در صورت لزوم، بیوپسی از لایه بیرونی رحم گرفته می شود. در این روش نیاز به برش پوست می باشد.

آیا درمانی برای فیبروم یا میوم وجود داره؟
- اگر علائمی وجود نداشته باشد و فیبرومها بر کیفیت زندگی افراد تأثیری نداشته باشند، درمان ضروری نیست.
- اگر فیبروم ها باعث پریودی سنگین شوند، اما باعث مشکلات عمده ای نشوند، ممکن است نیازی به درمان نباشد.
- در دوران یائسگی، فیبروئید اغلب کوچک می شود و علائم کمتر ظاهر می شوند و یا حتی کاملا از بین می روند.
- هنگامی که درمان لازم باشد، درمان به صورت دارو یا جراحی می باشد.
- محل فیبروم ها، شدت علائم، و برنامه بارداری می تواند بر تصمیم گیری در خصوص درمان تاثیر بگذارد.
1- درمان فیبروم با دارو
هورمون آزاد کننده گنادوتروپین موجب تولید استروژن کمتر می شود که فیبروئیدها را کاهش می دهد. این هورمون چرخه قاعدگی را متوقف می کند، اما پس از درمان، بر باروری تأثیری ندارد. این هورمون ها می توانند علائم یائسگی را شامل می شود، از جمله گرگرفتگی، تمایل به عرق بیشتر، خشکی واژن، و در بعضی موارد، افزایش خطر ابتلا به پوکی استخوان. این هورمون ها معمولا قبل از عمل جراحی برای کاهش فیبروم داده می شوند. این هورمون ها معمولا به صورت کوتاه مدت استفاده می شوند. سایر داروها ممکن است مورد استفاده قرار گیرد، اما در درمان فیبروم بزرگتر، کمتر اثر دارند.
این داروها شامل:
- داروهای ضد التهاب: این داروها شامل مفنامیک و ایبوپروفن هستند. داروهای ضد التهابی تولید پروستاگلاندین ها را کاهش می دهد که به طور معمول با پریودی سنگین همراه است. داروهای ضد التهابی مسکن نیز هستند. آنها باروری را تحت تاثیر قرار نمی دهند.
- قرص های کنترل قلب: قرص های ضد بارداری خوراکی به تنظیم چرخه تخمک گذاری کمک می کنند و ممکن است منوراژی (خونریزی شدید در پریودی) را کاهش دهند.
- دستگاه داخل رحمی: دستگاه پلاستیکی داخل رحم قرار گرفته و هورمون پروژسترون را به نام لوونورژسترل آزاد می کند.
این هورمون از رشد بیش از حد سریع پوشش رحم جلوگیری می کند و خونریزی را کاهش می دهد. عوارض جانبی عبارتند از خونریزی نامنظم تا 6 ماه، سردرد، حساسیت پستان و آکنه. در بعضی موارد می تواند پریودی را متوقف کند.

۲- عمل جراحی فیبروم ها
اگر علائم شدید باشد و درمان شکست خورده باشد، جراحی ممکن است ضروری باشد. روش های عمل جراحی عبارتند از:
- هیسترکتومی: حذف رحم در صورت بزرگ شدن فیبروئیدها یا در صورت خونریزی بیش از حد بیمار. هیسترکتومی می تواند از بروز فیبروم ها جلوگیری کند. اگر یک جراح تخمدان ها و لوله های فالوپ را بردارد، عوارض جانبی می تواند شامل کاهش میل جنسی و یائسگی باشد.
- Myomectomy: میومکتومی فیبروم ها از دیواره رحم برداشته می شوند. این می تواند به زنانی که می خواهند بچه دار شوند کمک کند. زنان با فیبروم های بزرگ یا فیبروم در قسمت های خاص رحم نمی توانند از این عمل جراحی استفاده کنند.
- انقباض آندومتر: از بین بردن پوشش رحم ممکن است به فیبروییدهای نزدیک سطح داخلی رحم کمک کند. این عمل می تواند یک جایگزین موثر برای هیسترکتومی باشد.
- آمبولیزاسیون شریان رحمی یا آمبولیزاسیون فیبروئید رحمی: قطع جریان خون باعث کوچک شدن فیبروم می شود. یک ماده شیمیایی از طریق یک کاتتر به یک رگ خونی در پا تزریق می شود که توسط اسکن اشعه ایکس هدایت می شود. این عمل علائم 90 درصد بیماران را کاهش می دهد، اما برای زنان که هنوز مایل به باردار شدن هستند مناسب نیست.
- برش لیزر بر روی پوست از طریق : MRI یک اسکن MRI برای قرار دادن فیبروئید ها استفاده می شود. سپس، سوزن های نازک از طریق پوست بیمار وارد می شوند و فشار می آورند تا به فیبروم های هدف برسند. یک کابل فیبر نوری از طریق سوزن وارد می شود. یک نور لیزر از طریق کابل عبور می کند و فیبروئیدها را کوچک می کند.
- جراحی سونوگرافی متمرکز شده توسط: MRI یک اسکن MRI فیبروئیدها را پیدا می کند و برای کوچک کردن آنها از امواج صوتی استفاده می شود.

آیا فیبروم ها عوارضی هم دارند؟
فیبروم ها معمولا عوارض ندارند، اما اگر عوارض داشته باشند جدی و خطرناک است. عوارض عبارتند از:
- پریودی سنگین: این حالت مانع از اعمال طبیعی در طول پریودی می شود، که منجر به افسردگی ، کم خونی و خستگی می شود.
- درد شکم: اگر فیبروم بزرگ باشد، تورم و ناراحتی در پشت کمر ایجاد می شود. ممکن است یبوست و حرکات روده نیز دیده شود.
- مشکلات حاملگی: زایمان زودرس ، مشکلات زایمان و سقط جنین ممکن است رخ دهد زیرا میزان استروژن در دوران بارداری به طور قابل توجهی افزایش می یابد.
- ناباروری : در بعضی موارد، فیبروئیدها باعث می شوند تخمک ها به سختی به دیواره رحم بچسبند. فیبرویسی زیر مفصل رحم که خارج از رحم رشد می کند، ممکن است شکل رحم را تغییر دهد و بارداری را سخت تر کند.
- Leiomyosarcoma: این یکی از انواع بسیار نادر سرطان است که می تواند در داخل فیبروئید رشد کند.
توجه کنید: سایر عوارض جدی شامل ترومبوآمبولیک حاد، ترومبوز ورید عمقی، نارسایی کلیه و خونریزی داخلی است. اگر یک زن مبتلا به فیبروئید به طور ناگهانی درد شدید شکم داشت باید با پزشک خود تماس بگیرد.

سوالات رایج شما درباره فیبروم یا میوم رحم
1- آیا درمان خانگی برای فیبروم یا میوم وجود دارد؟
درمان های طبیعی ثابت شده ای برای فیبروم وجود ندارد، اما کاهش وزن از طریق ورزش و رژیم سالم می تواند به کاهش میزان استروژن کمک کند. همچنین توصیه میشه برای درمان فیبروم یا میوم از چای سبز، روغن کرچک، روغن زیتون، سرکه سیب، آلوئه ورا، زنجبیل، زردچوبه، بابونه و اسید چرب امگا۳، سیر و ریشه چغندر بیشتر استفاده کنند.
2- فیبروم ها در حاملگی ( میوم در بارداری) چگونه هستند؟
در دوران حاملگی اندازه اکثر میوم ها افزایش نمیابد.
اثر میوم بر حاملگی(بسته به اندازه و محل ): زایمان پره ترم- دکولمان جفت-نمایش نادرست جنین-توقف لیبر-زایمان سزارین-خونریزی بعد از زایمان
۳- آیا فیبروم ممکن است باعث ناباروری شود؟
بله. اگر فیبروم باعث بسته شدن مجرای دهانه رحم یا لوله های رحمی شود امکان ناباروری وجود دارد.
۴-با جراحی و خارج کردن کامل فیبروم رحمی، امکان رشد مجدد آن از بین می رود؟
این مسئله قابل پیش بینی نیست و ممکن است فیبروم دوباره عود کند؛ یعنی ممکن است کسی فیبروم 10، 15 سانتیمتری اش را با جراحی بردارد اما دو، سه سال بعد دوباره عود کند. خانمی که با این مشکل مواجه است و فیبرومش دوباره عود می کند، حتما باید سالانه مورد معاینه قرار بگیرد و شکل و اندازه فیبرومش اندازه گیری شود.
۵- آیا ممکن است خانمی فیبروم داشته باشد اما هیچ علامتی از خود نشان ندهد؟
بله. اگر فیبروم در قسمت خارجی حفره لگن باشد، ممکن است علامت واضحی از خود نشان ندهد.