تربیت صحیح کودک، چه به او بگوییم؟

می‌دانیم، تقصیر خودتان نیست! خیلی چیزها را به شما نگفته‌اند و خیلی از درس‌هایی که می‌توانست شما را به پدر یا مادر توانمند‌تری تبدیل کند را به شما نداده‌اند. اما واقعیت این است که باید خودتان آستین‌ها را بالا بزنید و راهی برای شنیدن حرف‌های نگفته‌ای که می‌تواند سرنوشت کودک‌تان را تغییر دهد پیدا کنید. ما هم در این مسیر تنهای‌تان نمی‌گذاریم و با کمک متخصصان به سوالاتی که ممکن است جواب‌شان سرنوشت کودک‌تان را تغییر دهد پاسخ می‌دهیم.

سوالاتی که تا همین چند سال پیش، در گروه «اسمشو نبر‌ها» جا می‌گرفتند و هیچ‌کس نه از آنها و نه از پاسخ‌های‌شان حرفی به میان نمی‌آورد. دکتر جمشید بیگدلی، روانشناس یکی از کسانی است که می‌گوید باید از همین امروز برای هویت‌یابی جنسی کودک‌تان پا به پای او تلاش کنید و در این مطلب برای‌تان توضیح می‌دهد که برای کمک کردن به فرزندتان در پیدا کردن هویت جنسی چه قدم‌هایی را باید بردارید.

از چه حرف می‌زنیم؟
اگر دخترتان از بازی با هم‌جنس‌هایش طفره می‌رود، دوست دارد ظاهرش را مثل پدرش درست کند و همیشه از اینکه دختر آفریده شده احساس تاسف می‌کند، مراقب باشید. همه این نشانه‌ها می‌تواند گویای این باشد که او از جنسیتش ناراضی است و هویت جنسی‌اش به‌درستی شکل نگرفته است. هویت جنسی یعنی پذیرش جنس خود و رضایت داشتن از آن.

اگر کودک‌تان مشکلی با نقش‌ها و انتظارات متناسب با جنسیتش ندارد و خودخواسته و بدون هل دادن‌های شما مثل همه هم‌جنس‌هایش رفتار می‌کند، می‌توانید امیدوار باشید که در دوره بلوغ و سال‌های بعد از آن کمتر دچار آسیب‌های ناشی از بحران هویت جنسی شود. یادتان نرود که سنگ بنا را در همین سال‌های کودکی باید درست بگذارید و به او با راهنمایی‌ها و واکنش‌های درست در شکل‌گیری هویت جنسی‌اش کمک کنید.

خودتان را کپی نکنید
پدر یا مادری که به هر قیمتی می‌خواهد فرزندش نمونه کپی شده او باشد هم می‌تواند کودکش را در مراحل هویت‌یابی جنسی دچار مشکل کند. وقتی شما به‌عنوان یک پدر دست دخترتان آچار و پیچ‌گوشتی می‌دهید و از او می‌خواهید به‌جای عروسک‌بازی با همسالانش راه و رسم برآمدن از پس همه کارهای خانه را یاد بگیرد یا وقتی به‌عنوان یک مادر همراه با پسر کوچولوی‌تان کوبلن می‌دوزید، فرزندتان را درگیر نقش‌های جنستی خود می‌کنید. گذشته از تلاش برای شبیه کردن کودک غیر هم‌جنس‌تان به خود، گاهی هم به‌خاطر ناکامی‌هایی که در تعیین جنسیت فرزند با آن روبه‌رو شده‌اید، ممکن است مسیر را اشتباه بروید.

گاهی والدین به‌خاطر انتظاری که قبل از تولد فرزندشان نسبت به جنسیت او داشته‌اند، دچار چنین اشتباهاتی می‌شوند. پدری که همیشه آرزوی پسردار شدن داشته، ممکن است حتی با گذشت سال‌ها هم نتواند دختردار شدنش را بپذیرد و به‌همین دلیل همه رفتارهایی که فکر می‌کرده با فرزند پسر می‌تواند داشته باشد را در مقابل دخترش انجام دهد. چنین پدری احتمالا از اینکه به دیگران بگوید «دخترم مرد خانه است!» هم احساس غرور خواهد کرد، اما واقعیت این است که این موضوع در سال‌های آینده دخترش را با مشکلات فراوانی روبه‌رو خواهد کرد. اما چنین پدری فراموش می‌کند که نمی‌توانید خلأ نداشتن پسر را با پسرانه تربیت کردن دخترش جبران کند.

خداحافظ خرسی
از همان ماه‌های ابتدای تولد، می‌توانید فرزندتان را با عروسکی در تختخوابش بخوابانید. در آغوش گرفتن این عروسک که البته جنسش برای فرزند کوچک شما خطری ندارد، می‌تواند در زمان خواب به او آرامش بدهد. اما در سال‌های بعد، بهتر است فکری برای جایگزین کردن این عروسک‌های نرم و زیبا با اسباب‌بازی متناسب با جنسیت کودک‌تان کنید. وقتی پسر هفت ساله شما در آغوش عروسکش می‌خوابد، بهتر است هنگام قصه خواندن برایش عروسک پشمالو را از روی تخت بردارید و جنگجوی محبوبش را در تختخواب بگذارید. هیچ‌کس به اندازه پدر او نمی‌تواند در قانع کردنش برای این جایگزین کردن موثر باشد.

از طرف دیگر، تعریف کردن داستان‌های مناسب توسط پدر در زمان خواب و بازی کردن با اسباب‌بازی‌های پسرانه در طول روز هم می‌تواند در این زمینه موثر باشد. اگر شما پدر کودکی هستید که ارتباطی با اسباب‌بازی‌های پسرانه برقرار نمی‌کند، تصور نکنید با توصیه‌های زبانی می‌توانید تغییر بزرگی را ایجاد کنید. شما به‌جای توصیه‌های کلامی، بهتر است با رفتارتان در طول روز برای تغییر رویه تلاش کنید. وقتی شما با جعبه ابزارتان سرگرم کار کردن هستید، طبیعی است که پسرتان هم هوس کار کردن با آچار و پیچ‌گوشتی کند یا وقتی سربازهایش را پشت سنگر می‌چینید و با هم بازی هیجان‌انگیزی را انجام می‌دهید، بهتر از هر زمانی می‌توانید به او در غرق شدن در نقش‌ها و آرزوهای مردانه کمک کنید.

جای خالی را پر نکنید
اگر همیشه زنی ضعیف و منفعل بوده‌اید و به‌خاطر همین ویژگی‌ها آسیب زیادی دیده‌اید، نباید اجازه دهید دخترتان قربانی این کمبود‌ها شود. شمایی که همیشه به‌خاطر ناتوانی در برآورده کردن نیازهای‌تان عذاب کشیده‌اید، بعید نیست که بعد از مادر شدن بار زندگی را روی دوش فرزندتان بیندازید و با نیت ستون ساختن از او، زندگی را برایش سخت کنید. چنین خطایی را تنها شما مرتکب نمی‌شوید.

پدری که از ناتوانی‌های مادر یا همسرش به سطوح آمده یا مادری که بدون همسر و تنها با دخترش زندگی می‌کند هم ممکن است در تربیت فرزند خود دچار اشتباه شود و با خیال ساختن «ستون خانه» از فرزندش، نقشی را به او بدهد که متناسب با جنسیتش نیست. پس مراقب رفتارهای خودتان باشید و سعی نکنید خلأهای زندگی‌تان را توسط فرزندتان پر کنید.

نگران خشن شدنش نباشید
اگر کودک‌تان بعد از دیدن انیمیشن پاندای کونگ‌فو‌کار به در و دیوار لگد می‌پراند نگران نباشید و از بعد تماشای یک فیلم جنگی در کنار پدرش، از شما می‌خواهد برایش اسلحه و لباس رزم بخرید هم بد به دل‌تان راه ندهید. پسر کوچولوی شما بی‌آنکه با خطر تبدیل شدن به بزرگسالی خشن و سنگدل روبه‌رو باشد، می‌تواند ورزش‌های رزمی را تمرین یا تفنگ‌بازی کند.

این بازی‌های کودکانه بهترین ابزار برای تخلیه اضطراب هستند. پس با خیال اینکه این ابزارها او را از صلح و نوع‌دوستی دور می‌کنند، لذت خالی کردن اضطراب و هیجان در بازی‌های پسرانه را از او نگیرید.

خودتان درست رفتار کنید
گفتیم که برای کمک کردن به فرزندتان در این مسیر، باید با چشمان باز شاهد رفتارش باشید و نشانه‌هایی که خبر از بروز مشکل می‌دهند را جدی بگیرید. اما قبل از عمل کردن به همه توصیه‌های گفته شده، باید مراقب رفتارهای خودتان باشید. بارها و بارها گفته‌ایم که بچه‌ها قبل از آنکه از حرف‌های شما درسی بگیرند، راه و رسم زندگی کردن را از رفتارهای‌تان می‌آموزند.

اگر شما به‌عنوان یک مادر، همیشه ناکامی‌های‌تان را با این ادعا که «من زن هستم!» برای کودک‌تان توجیه کنید، طبیعی است که زن بودن را به‌عنوان یک ایراد و سد راه برایش معرفی می‌کنید. عواقب چنین تصمیمی می‌تواند پرورش دختری باشد که همیشه از جنسیت حقیقی‌اش فرار می‌کند.

مراقب خنده‌هایتان باشید
درست در لحظه‌ای که پسر کوچولوی‌تان را در حال آرایش کردن می‌بینید و لبخند‌زنان با گوشی تلفن همراه‌تان سراغش می‌روید تا از او عکس بگیرید، کار را خراب می‌کنید. برای کودک شما همین لبخند یعنی ارزشمند‌ترین تاییدیه. پسر شما خوب می‌داند که آرایش کردن و لاک زدن کاری زنانه است و ممکن است به تقلید از شمایی که همه روزتان را در کنار او می‌گذرانید، هوس سر زدن به میز آرایش شما هم به سرش بزند.

شاید شما هم مثل بسیاری از والدین ندانید که در این لحظه باید با اخم رژ‌لب را از صورتش پاک کنید یا اینکه به قیافه بانمکش بخندید. واقعیت این است که هیچ یک از این رفتارها درست نیست. تنها کاری که برای پسرک‌تان می‌توانید انجام دهید، این است که با قیافه‌ای خنثی، یعنی نه عصبانی و نه خوشحال سراغش بروید و بگویید: «پسرم! مردها که آرایش نمی‌کنند، اجازه بده با این مداد برایت یک سبیل قشنگ بکشم.» بعد با پنبه و به آرامی صورتش را پاک کنید و برایش با مداد چشم سبیل بکشید و با دیدن این قیافه بانمک مردانه در آینه با هم بخندید و از شبیه «مردها» شدنش تعریف کنید.

تا قبل از 6سالگی معمولا هم دخترها و هم پسرها بیشتر دنباله‌رو مادر خود هستند و از او الگو می‌گیرند. اما اگر فرزندتان از این سن گذشته، باید اهمیت وقت‌گذرانی‌اش با والد هم‌جنس را به‌خاطر داشته باشید. پسر کوچولوی شما بعد از 6 سالگی باید بیشتر در جمع‌های مردانه با پدرش حاضر شود، نه اینکه پا‌به‌پای شما به همه دورهمی‌های زنانه برود و با دنیای مردها بیگانه شود. گذشته از اینها، مراقب باشید میل شما به بودن در کنار پسرتان، باعث وابسته کردن او به خودتان و البته سد راه پیدا کردن هویت جنسی‌اش نشود.