تناسب اندام بعد از زایمان، نگرانی همه مادران

بعد از وضع حمل، تمام خانم ها تمایل دارند که به وزن قبل از حاملگی خود برگردند و نگران هستند که این کار چه مدت طول خواهد کشید. بلافاصله بعد از زایمان، به دنبال تخلیه محتویات رحم و خونریزی طبیعی، حدود ۵ تا ۶ کیلوگرم، وزن مادر کاهش می یابد.

در طول ۶ هفته اول بعد از زایمان ،۲ تا ۳ کیلوگرم دیگر وزن کاهش پیدا می کند که این کاهش وزن به علت از دست دادن مایعات از طریق ادرار است. اکثر خانم ها در طی ۶ ماه بعد از زایمان به وزن قبل از حاملگی خود می رسند.

از عواملی که بر روند کاهش وزن بعد از زایمان تاثیر دارند:
حاملگی اول، شیر دادن به نوزاد، برگشت زود هنگام به سرکار خارج از خانه و … می باشند. در طی ۶ هفته اول بعد از زایمان نباید رژیم لاغری یا محدودیت انرژی داشته باشید، زیرا بدن نیازمند انرژی است تا آنچه در زمان تولد نوزاد از دست رفته است، باز یابد و نیاز کودک تامین شود. تغذیه با شیر مادر، به طور معجزه آسایی باعث کاهش وزن نمی شود، ولی به کاهش وزن کمک می کند. مواد غذایی که مادر می خورد و می نوشد، بر روی شیردهی تاثیر می گذارد. بنابراین نظارت بر غذای مادر درواقع نظارت بر غذای کودک است.

خانمی که زایمان کرده است، در واقع مسئول تغذیه خود و نوزادش می باشد، پس باید رژیم غذایی خود را با دقت انتخاب کند. خوردن همه مواد مانند حبوبات و دانه های مغذی، میوه های تازه، سبزی ها و غذاهایی که پروتئین و کلسیم و آهن را به فراوانی فراهم می کنند، باید مورد توجه قرارگیرد. متخصصان و کارشناسان تغذیه توصیه می کنند ۵۰۰ کالری در روز به میزان انرژی مورد نیاز مادر شیرده باید اضافه گردد. به طور متوسط اکثر زنان شیرده روزانه ۲۷۰۰ کالری انرژی نیاز دارند. خوردن کمتر از ۱۸۰۰ کالری در روز منجر به کاهش تولید شیر و ضعف بدنی می شود. در این دوران، شیر دادن به نوزاد و آزاد شدن اکسی توسین (هورمون آزاد شده از هیپوفیز) باعث می شود که مادر احساس تشنگی بیشتری کند. به همین دلیل مادر در این دوران بیشتر از بقیه مواقع آب می نوشد، اگر چه تاثیر زیادی در تامین شیر ندارد، ولی نوشیدن حداقل ۸ تا ۱۲ لیوان آب در روز را به مادران توصیه می شود.

مواد غذایی که مادر می خورد و می نوشد، بر روی شیردهی تاثیر می گذارد. بنابراین نظارت بر غذای مادر درواقع نظارت بر غذای کودک است. طوری که اگر مادر غذای نامناسب مصرف کند، نوزاد در واقع با رفتارش مادر را متوجه می سازد، مانند گریه کردن، خواب کم، بی قراری و… . همچنین مادر باید در مورد مصرف غذاهای آلرژی زا دقت کافی داشته باشد، زیرا نوزاد به یک سری از مواد غذایی که مادر می خورد حساس بوده و پاسخ آن را به صورت علایم پوستی نشان می دهد. مصرف بعضی از غذاها توسط مادر باعث قولنج معمولی در نوزاد می شود، از جمله کلم و شیر گاو.

یکی از راه هایی که باعث می شود وزن مادر به طور منظم کاهش یابد و هیچ گونه خطری هم برای نوزاد ندارد، شیردهی است. مادران در این دوران باید همانند دوران بارداری، میزان آهن دریافتی را کنترل کنند، هر چند که در دوران بارداری تمام ویتامین ها و مواد لازم را به طور کامل دریافت کرده باشند. مادر در این دوران به طور معمول قرص آهن را برای تامین آهن مورد نیاز خود و نوزادش مصرف می کند. بسیاری از خانم ها ذخایر آهن خود را طی زایمان های مکرر به میزان قابل توجهی از دست می دهند. بنابراین مادران باید در این دوران از نظر ذخایر آهن کنترل شوند. البته این نکته قابل توجه است که این مکمل ها نباید جایگزین یک رژیم غذایی خوب شوند.

مادران با رعایت رژیم غذایی متنوع و مناسب، سلامت خود و نوزاد خود را تضمین می کنند. با توجه به این که در این دوران هر هفته در حدود نیم تا یک کیلوگرم وزن مادر کاهش می یابد، رژیم غذایی کم چرب به همراه ورزش های مناسب در این روند تاثیر بسزایی دارند. ولی باید توجه داشت که کاهش سریع وزن مادر به عنوان یک خطر برای نوزاد است، زیرا این عمل باعث می شود سم معمولی که در چربی های بدن ذخیره شده است را به جریان خون رها کند و میزان مواد سمی یا آلوده کننده در شیر بالا رود.

پس از زایمان در صورت رعایت رژیم غذایی درست ( نه کم و نه زیاده ازحد) وزن بدن در هر ماه نیم کیلو کاهش می یابد، زیرا مقداری از انرژی لازم برای تهیه شیر از اندوخته های بدن، تامین می شود. یکی از راه هایی که باعث می شود وزن مادر به طور منظم کاهش یابد و هیچ خطری هم برای نوزاد نداشته باشد، شیردهی منظم است. مادرانی که نوزاد خود را شیر می دهند، کالری بیشتری از مادرانی که شیر نمی دهند، می سوزانند.

مصرف مواد غذایی پُرفیبر،مانند میوه ها و سبزی ها قسمت اصلی رژیم غذایی در این دوران محسوب می شوند (حتی بیشتر از زمان بارداری). از مزایای این مواد غذایی فیبردار، تامین حرکات دودی روده ها است که برای درمان یبوست و هموروئید (بواسیر) مفید می باشد. هرگز خیلی زود به فکر بارداری مجدد نباشید. شما باید ذخایر مواد مغذی بدن خود را تقویت کنید تا آغاز پرفروغی برای جنین بعدی شما باشد. بارداری و شیردهی فشار زیادی به بدن شما وارد می سازد. بارداری های پی درپی بر سطح انرژی و ذخایر مواد مغذی بدن شما نظیر کلسیم و آهن، فشار اضافی وارد می کند، به خصوص اگر به نوزاد خود شیر نیز بدهید.

جهت کاهش وزن خود در بارداری اول، محدودیت شدید کالری برای خود ایجاد نکنید، زیرا رژیم غذایی فوق العاده کم کالری از تامین مواد مغذی مهم در دوره بارداری به خصوص مواد مغذی نظیر کلسیم و آهن ناتوان است. در مورد کاهش وزن در دوران شیر دهی و پس از زایمان باید بیان بگویم که بدن مادر در دوران بارداری حداقل ۴ کیلو چربی های ذخیره ای جمع آوری می کند و دلیل آن تامین انرژی مورد نیاز شما برای دوران شیردهی است.

پس از زایمان در صورت رعایت رژیم غذایی درست ( نه کم و نه زیاده ازحد) وزن بدن در هر ماه نیم کیلو کاهش می یابد، زیرا مقداری از انرژی لازم برای تهیه شیر از اندوخته های بدن، تامین می شود. پس نگران نباشید و سعی نکنید در دوران شیردهی رژیم بگیرید ، چون کودک شما لطمه خواهد دید. به اندازه غذا بخورید و کم خوراکی نکنید.

البته اگر به نوزاد خود شیر می دهید نباید رژیم لاغری بگیرید، ولی اگر به دلایلی( البته قاطع و موجه) قادر به شیردهی نیستید، می توانید تحت نظر کارشناس تغذیه یا پزشک رژیم بگیرید. دلیل اینکه می گویم "تحت نظر کارشناس تغذیه یا پزشک رژیم بگیرید" این است که بدن مادر در دوران بارداری و هنگام زایمان تحت تاثیر فشار و تغییرات زیادی قرار می گیرد و گرفتن رژیم غیر علمی، به طور خود سرانه باعث می شود بدن دچار مشکلات یا بیماری شود. از استعمال دخانیات و داروهای غیر مجاز خودداری کنید و راجع به داروهایی که مصرف می کنید یا قصد مصرف آن را دارید با پزشک خود مشورت کنید.