وضعیت صحیح شیردهی، نحوه گرفتن پستان
اگر نحوه در آغوش گرفتن نوزاد و سینه گرفتن او مطلوب باشد مانع زخم شدن نوک سینه ها می شود و مکیدن صحیح نوزاد نیز تولید شیر را بیشتر می کند.
بیش از ۹۰ درصد نوزادان ترم (نوزادی که هفته های بارداری را بطور کامل طی کرده اند.۳۷-۴۲هفته) در هنگام تولد طبیعی هستند و ظرف چند لحظه می توانند ارزیابی شوند. بعد از خشک کردن کامل نوزاد، اگر رنگ نوزاد خوب، فعال و طبیعی بنظر می رسد، باید او را ظرف یک تا پنج دقیقه از زمان تولد به مادر داد تا نوزاد را بصورت عریان روی شکم و بین سینه های خود یا در کنارش قرار دهد.این امر انتقال زندگی داخل رحم به خارج از رحم را برای نوزاد خیلی آسان تر می کند. نوزاد، بو و صدای مادر را می شناسد و از بدن مادر مناسب ترین مقدار گرما را جهت حفظ درجه حرارت بدن خود دریافت می کند.
نوزاد بلا فاصله بعد از تولد هشیار است اما پس از مدت نسبتاً کوتاهی هوشیاری او دچار افت می شود. در صورتی که زایمان مادر بدون عارضه و بدون درد باشد این مرحله اختلال هوشیاری ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول می کشد و لی اگر مادر در طی زایمان دارو مصرف کرده باشد این دوران ۳ و حتی ۴ روز طول می کشد. طبیعی است که باید تزریق ویتامین K ، مصرف پماد چشمی ، اندازه گیری قد ، وزن و دور سر نوزاد سالمی که از مادر سالم متولد شده است برای حداقل یک ساعت و استحمام او برای چند ساعت به تعویق افتد .
مسلماً تماس های زود هنگام مادر و فرزند باید مقدمه ای برای ادامه هم اتاقی مادر و نوزاد در تمام طول اقامت آنان در بیمارستان باشد.به عبارت دیگر مادر و نوزاد در تمام مدتی که در بیمارستان هستند نباید از هم جدا شوند . مجموعه این اقدامات علاوه بر سایر محاسن، می تواند نقش بی نظیری در موفقیت امر تغذیه باشیر مادر داشته باشد.
رمز موفقیت مادر در شیر دهی و تداوم آن ، در گرو آگاهی مادر، کمک، هدایت و حمایت او توسط گروه پزشکی و اطرافیان است . همچنین فراهم بودن امکانات در دوران بارداری، زمان وضع حمل ، طول مدت اقامت در زایشگاه ، نتیجه پیگیری های دقیق و منظمی که بعد از مرخص شدن مادرو نوزاد صورت می پذیرد همه می توانند در موفقیت مادر و سلامت و نوزاد نقش بسیار موثری داشته باشند.
ساعت اول زندگی :
یافتن سینه مادر توسط نوزاد
در بسیاری از کشور ها اغلب بلافاصله بعد از تولد ، نوزاد را نزدیک و یا روی سینه مادر قرار می دهند . بعضی از نوزادان شروع به مکیدن می کنند ولی اکثر آنان به فقط به نوک سینه لیس می زنند و یا به مادر خیره می شوند . بنظر می رسد اغلب نوزادان بیشتر علاقه مند نگاه کردن به چهره مادر و بخصوص چشمان او هستند.اگر نوزادان به حال خود بر روی سینه مادر رها شوند ، اکثراً ۳۰ تا ۴۰ دقیقه پس از تولد با جست و جو و یافتن سینه، مکیدن را شروع می کنند.
از هیجان انگیز ترین مشاهدات عصر حاضر کشف توان نوزاد در یافتن پستان مادر و تصمیم گیری برای زمان شروع اولین تغذیه است .برای انجام این مطالعه باید از شستن دستان نوزاد وسینه مادر اجتناب نمود تا بوی مایع آمنیوتیک از دست نوزاد زدوده نشود. ظاهرا به دلیل وجود ماده چربی خاصی که هم در ترشحات غدد اطراف نوک پستان و هم در مایع آمنیوتیک وجود دارد، نوزاد با ارتباط دان بین مزه و بوی دست خود و نوک سینه مادر برای یافتن آن به آنسو حرکت و آنرا می یابد.
احتمالاً علت علاقه زیاد نوزاد به مکیدن زود هنگام دستهایش پس از تولد ، وجود مایع آمنیوتیک است .چه او عادت داشته که در داخل رحم آن بمکد ، کما اینکه اگر دست های او شسته شود ، مکیدن دست ها کمتر اتفاق می افتد . وقتی نوزاد پس از تولد روی شکم مادر قرار می گیرد در ابتدا استراحتی توام با هوشیاری و آرامش دارد.در این زمان بندرت گریه می کند و به نظر می رسد با تماشای چهره مادر خود لذت می برد.به طور معمول پس از حدود ۳۰ تا ۴۰ دقیقه از زمان تولد و گاهی خیلی زود تر و بعضی اوقات دیرتر حرکات دهان نوزاد شروع می شود که گاهی توام با مکیدن لب ها است.
بزودی بزاغ او جاری می شود و سعی می کند خود را به سینه مادر برساند . تلاش می کند که با استفاده از پاها، خود را بطرف جلو بکشد و یا در حرکت افقی به طرف سینه ها برود . این حرکات با استراحت های کوتاه قطع و گاهی در بین راه، مسیر خود را به طرف سینه دیگر تغییر می دهد. حرکات نوزاد اغلب با حرکات مکرر دهان و مکیدن دست ها و انگشتان توام است. او در نهایت بدون کمک ، خود را به سینه مادر می رساند و دهان خود را روی آرئول گذاشته و بدرستی سینه را به دهان می گیرد و آنرا خوب می مکد و این در حالی است که از نزدیک به تماشای چهره مادر خود می پردازد . در صورتی که یکی از سینه ها در جریان حرکت نوزاد شسته شود ، او مسیر خود را تغییر داده و به سمت سینه دیگر حرکت می کند و اگر هر دو شسته شود به طرف سینه ای می رود که هنوز به مایع آمنیوتیک کمی آغشته باشد .
تماس پوست به پوست و پوشاندن مادر و نوزاد با پتوی نازک از نظر حفظ گرما شبیه دستگاه های گرم کننده با تکنولوژی بالا است . در این مطالعه در مدت ۹۰ دقیقه ای که نوزاد روی سینه مادر قرار داشت بندرت گریه کرده در حالی که اگر نوزاد در تخت جدا گانه ای قرار گیرد، اغلب گریه می کند.
وضعیت صحیح شیر دهی
مادران را باید تشویق کرد تا در یکی دوهفته اول شیر دهی توجه خاصی به نحوه در آغوش گرفتن نوزاد و سینه گرفتن او داشته باشد. اگر نحوه در آغوش گرفتن نوزاد و سینه گرفتن او مطلوب باشد مانع زخم شدن نوک سینه ها می شود و مکیدن صحیح نوزاد نیز تولید شیر را بیشتر می کند.
بعضی نوزادان از بدو تولد می توانند سینه را به خوبی بگیرند و بمکند اما برخی احتیاج به کمک و تمرین بیشتر دارند.در هفته های اول شیر دهی، نقش مادر و شیرخوار هر دو در پیشرفت شیر دهی موثر است.علاوه بر اطلاعات ومهارت مادر هماهنگی، مهارت ،خلق وخو و شرایط فیزیکی خاص نوزاد نیز از عوامل مهم به شمار می آید. شش هفته اول، دوره عادت کردن مادر و شیر خوار است و آن ها با هم وضعیت های مناسب را پیدا می کنند. برای بعضی، این وضعیت ها راحت و زودتر پیدا می شود اما برای برخی دیگر راحت نبوده و بیشتر طول می کشد.
وضعیت مادر هنگام شیر دادن
مادر باید جای مناسب و راحتی داشته باشد چون چند ساعت در روز را برای شیر دادن صرف می کند ، بنابراین مهم است که وضع و حالت خود را طوری انتخاب کند که بتواند به راحتی نوزاد را در آغوش گرفته و به پستان بچسباند و مجبور نباشد برای این کار به عضلات خود فشار بیاورد. او می تواند در حال نشسته ، خوابیده به پشت یا پهلو به نوزاد خود شیر بدهد. در ادامه به چند وضعیت شیردهی اشاره می کنیم.
از هیجان انگیز ترین مشاهدات عصر حاضر کشف توان نوزاد در یافتن پستان مادر و تصمیم گیری برای زمان شروع اولین تغذیه است .برای انجام این مطالعه باید از شستن دستان نوزاد وسینه مادر اجتناب نمود تا بوی مایع آمنیوتیک از دست نوزاد زدوده نشود.
در آغوش گرفتن نوزاد Cradle Position
وضعیت Cradle hold یا در آغوش گرفتن نوزاد یکی از مرسوم ترین طرق نگهداشتن نوزاد برای شیر دهی است . برای این که مادر راحت باشد به وی توصیه می شود در پشت کمر ، پشت شانه ها، زیر آرنج دستی که با آن نوزاد را نگه داشته و نیز روی ران خود بالش بگذارد تا کودک را بالا نگه دارد. مادر ، نوزاد را طوری در آغوش می گیرد که سر او روی بازوی مادر یا در فرو رفتگی داخل آرنج (هر کدام که راحت تر است) قرار گیرد. در این حالت نوزاد به پهلو می خوابد. رویش به طرف مادر بوده و کاملاً به مادر چسبیده است. پشت او به وسیله ساعد مادر نگهداشته شده و باسن و ران نوزاد به وسیله دست مادر حمایت می شود. در این حالت در صورتی که بدن نوزاد عریان باشد ، ناف او نباید دیده شود. گوش ها ، شانه ها و مفصل ران او باید در یک امتداد باشد.
در وضعیت Cross Cradle دست مادر درست پشت سر نوزاد قرار دارد تا تکیه گاه و هدایت کننده آن باشد. وقتی مادر می خواهد از شیوه Cross Cradle استفاده کند موارد زیر به او توصیه می شود:
به نحوی که راحت است بنشیند و چند بالش پشتش قرار دهد و کمی به عقب تکیه دهد که مجبور نباشد روی نوزاد خم شود .
نوزاد را به صورت افقی و یا نیمه عمودی روی بالش یا کوسنی که روی زانو یا ران خود قرار داده است نگه دارد.
اگر از سینه چپ می خواهد نوزاد را شیر دهد، اورا با دست راست نگه دارد و بلعکس. دست مادر سر و گردن نوزاد را نگه می دارد و بدن نوزاد در امتداد طول بازوی مادر قرار می گیرد.
از دست طرف سینه مورد استفاده برای نگهداری سینه استفاده می شود، یعنی مثلاً دست چپ سینه چپ را نگه می دارد.
دهان نوزاد در سطح نوک سینه یا مختصری پایین تر قرار می گیرد و بدن او به پهلو رو به مادر است.
وضعیت زیر بازو Under arm Position
در این وضعیت، مادر می نشیند و سر نوزاد به طرف پستان و بدن زیر بغل مادر در کنار وی قرار می گیرد. باسن نوزاد روی بالشی نزدیک آرنج مادر است. برای این که مادر راحت تر باشد به وی توصیه می شود زیر شانه های خودش بالشی بگذارد و بالش سفتی در کنار خود قرار دهد تا نوزاد را به سطح سینه او برساند.در این حالت صورت نوزاد به طرف مادر است و بدنش پهلوی مادر و زیر بغل اوست. باسن نوزاد روی بالشی است که در نزدیکی آرنج مادر قرار دارد.بعد از اینکه نوزاد سینه را گرفت مادر به راحتی تکیه می دهد. اگر بازویش خسته شد با خم کردن زانویش ران خود را تکیه گاهی برای بازوی خود قرار می دهد که در این صورت باید یک چهار پایه یا میز کوتاه زیر پایش بگذارد. یک بالش اضافه یا پتوی کوچک تا شده نیز می تواند در زیر مچ دستی که مادر با آن سر نوزاد را گرفته است قرار داد.
وضعیت خوابیده به پشت
در صورتی که مادر به پشت بخوابد و شیر دهد، استفاده از بالش یا چیزی نظیر آن برای نگهداری نوزاد می تواند شیردهی را آسان تر کند.در وضعیت خوابیده مادر می تواند به یک پهلو متمایل شود و از یک سینه شیر دهد، سپس پهلوی دیگر متمایل شده و از سینه دوم شیر بدهد. گذاشتن یک بالش زیر سر مادر معمولا از واجبات است . بعضی از مادران ترجیح می دهند چندیدن بالش یا کوسن را زیر بالاتنه و سر خود بگذارند تا این قسمت از بدن آنها بالاتر باشد. وقتی بالش پشت مادر نباشد معمولاً او به جای اینکه نوزاد را بطرف خود بیاورد روی او خم می شود.یک بالش در زیر ران مادر ، احساس راحتی و آرامش وی را بیشتر می کند.
وضعیت خوابیده به پهلو (Side_Iying Position)
در این وضعیت مادر و نوزاد به پهلو روبروی هم می خوابند در حالیکه زانوهای نوزاد به بدن مادر چسبیده است. مادر می تواند برای اینکه راحت تر باشد چند بالش در پشت و زیر زانویی که به طرف بالاست بگذارد. نوزاد به پهلو روبروی مادر طوری قرار می گیرد که پشتش بر بازوی مادر تکیه دارد و زانوهایش به طرف مادر کشیده شده است.
در مادرانی که سزارین شده اند گاهی لازم است برای محافظت بخیه ها از حرکت پای نوزاد، بین مادر و نوزاد یک بالش کوچک و یا حوله تا شده قرار گیرد. برای اینکه نوزاد به پهلو روبروی مادر نگهداشته شود می توان از یک بالش کوچک و یا حوله تاشده در پشت نوزاد قرار داد. مادر می تواند نوزاد را از هر دوسینه تغذیه کند ،یعنی بعد از شیر دادن از یک سینه، در حالی که او را روی سینه اش خوابانده به طرف دیگر بغلتد.مادری که سزارین شده می تواند برای اینکه فشار به بخیه شکم را کم کند نوزاد را روی سینه خود با دست نگهدارد و از عضلات خود استفاده نماید و باسن خود را طرف دیگر بچرخاند و هنگامی که در وضعیت راحتی قرار گرفت شیر دادن راشروع کند. یکی از امتیازات وضعیت به پهلو خوابیده این است که مادرو نوزاد می توانند با هم بخوابند و استراحت کنند و عمل شیر دادن نیز انجام شود.چون وزن نوزاد روی پای مادر سنگینی نمی کند. ممکن است این حالت برای مادران سزارینی راحت تر از Hold Cradle باشد.
از دیگر موارد استفاده از این روش می توان به عدم توانایی و نشستن مادر و یا عدم تحمل وزن نوزاد بر بازو وی ، خستگی مادر ، تغذیه شبانه نوزاد ، عدم توانایی نوزاد در کنترل سر ، لب شکری ، شکاف کام و امتناع شیرخوار از گرفتن سینه اشاره کرد.
نحوه گرفتن سینه
مقصود از گرفتن سینه آن است که بخشی از سینه طوری به نوزاد عرضه شود که گرفتن نوک و حاله آن برای نوزاد آسانتر باشد و نیز وزن آن از چانه نوزاد برداشته شود.
یک روش برای نگه داشتن سینه به این طریق است که مادر انگشت شست را بالای سینه و سایر انگشتان دست را بصورت چسبیده به قفسه سینه خود بگذارد به طوریکه انگشت نشانه در زیر و قاعده سینه قرار گیرد ، با فشار ملایمی که انگشت شست به بالای سینه وارد می کند سبب بالا آمدن مختصر نوک آن و گرفتن بهتر پستان توسط نوزاد می شود.از گذاشتن انگشتان در نزدیکی نوک سینه باید پرهیز شود چون می تواند سبب اختلال در گرفتن صحیح و نسج کافی سینه توسط نوزاد شود. نیازی به عقب کشیدن سینه از بینی برای نفش کشیدن نوزاد نیست زیرا با باز شدن سوراخ های خروجی بینی در حین شیر خوردن، وی به راحتی نفش می کشد . در صورت نگران بودن از این وضعیت می توان باسن نوزاد را کمی بطرف خود وبالا حرکت داد تا بینی مختصری ازسینه، دورتر قرار بگیرد. بعضی از مادران به شیوه ای که به آن C- Hold گفته می شود ، یعنی شست روی سینه و چهار انگشت زیر آن قرار می گیرد ، سینه خود را نگه می دارند . در این حال باید انگشتان در عقب و با فاصله از هاله بخصوص در قسمت زیرین سینه باشند حتی مادرانی که سینه های کوچک دارند در هفته های اول شیر دهی با نگهداشتن سینه خود به نوزاد کمک کرده و همچنین در یافتن وضعیت بهتر موفق تر خواهند بود.سینه اکثر مادران در هفته های اول شیردهی بیش از همیشه بزرگ است و نگه داشتن آن کار را آسان تر می کند.چون دیدن قسمت زیرین هاله برای مادران مشکل است، توصیه می شود که انگشتانشان را آنقدر عقب ببرند تا مطمئن شوند که هیچ قسمت از هاله بوسیله انگشتان آنان پوشیده نشده است. نحوه نگهداشتن سینه به صورت سیگار یا مانند قیچی (V-Hold) اگرچه سال ها مورد استفاده بوده و اغلب در تصاویر و نقاشی های مربوط به شیر مادر دیده می شود عیب هایی دارد. ایراد این روش که نوک سینه بین انگشت سبابه و انگشت وسط واقع می شود، آن است که این دو انگشت آنطور که انگشت شست در نحوه C-hold باز می شود نمی تواند از هم باز شوند بنا براین ممکن است مزاحم پستان گرفتن نوزاد باشد و نگذارند که پستان تا آن جایکه باید، وارد دهان نوزاد شود که این مسئله خود سبب زخم نوک سینه هم می شود. بعلاوه فشار دوانگشت ، ممکن است مجاری شیر را مسدود کند. نوزاد راباید تشویق کرد که دهان خود را کاملا باز کند تا سینه به عمق دهان او برود به این ترتیب او خواهد توانست سینه را به خوبی بگیرد.
نوزاد چقدر باید دهانش را باز کند تا کاملا باز به حساب بیاید؟
می گویند دهان نوزاد با ید به اندازه یک خمیازه باز شود . چون بیشتر مادر ها خمیازه کشیدن کودکان را دیده اند با این تشبیه می توانند مقایسه کنند و تشبیه مفیدی است . در انگلستان می گویند صبر کنید تا همه پهنای دهان باز شود این نشان می دهد که نه تنها نوزاد باید دهانش کاملا باز شود بلکه مادر برای پیش آمدن این شرایط صبر کند. تشبیه دیگر آن است که نوزاد باید همانطور که جوجه پرندگان دهانشان را باز نگه می دارند ، دهانش را باز کند. خوب باز کردن دهان بسیار مهم است زیرا با این کار نوزاد می تواند سینوس های شیری را که به اندازه ۵/۲ تا ۴ سانتیمتر از نوک سینه فاصه داشته و در زیر هاله قرار دارد، در دهان بگیرد و آن را فشار دهد. بنابر این برای انجام چنین کاری لازم است لثه های نوزاد از حد نوک سینه کاملا فراتر رود و قسمت بیشتری از آن را در دهان خود جای دهد.
همزمان با بازکردن کامل دهان توسط نوزاد، مادر وی را بطرف خود کشیده و به سینه می چسباند . سینه باید در فضایی که بین لب بالا و زبان نوزاد ایجاد شده قرار گیرد چون فک پایینی نوزاد بیشترین کار را ضمن شیر خوردن انجام می دهد فک پایین وی باید کاملا دور از نوک سینه و چانه او به آن چسبیده باشد.
نشانه های وضعیت درست شیر خوردن نوزاد
- تمام بدن نوزاد روبروی مادر و در تماس نزدیک با بدن اوست.
- صورت نوزاد روبروی سینه مادر و چانه اش روی آن قرار گرفته است.
- دهانش کاملا باز است.
- لب پایین او به طرف خارج برگشته است.
- مکیدن هایش آرام و عمیق است.
- صدای قورت دادن شیر به خوبی شنیده می شود.
- گونه هایش گرد و برآمده است، نه فرو رفته وگود.
- آسوده وخوشحال است و در پایان شیرخوردن بسیار راضی و خوشنود به نظر می رسد.
- وقتی احساس کند که سیر شده است خودش سینه را رها می کند.
- مادر هیچ گونه دردی در هنگام شیر دادن احساس نمی کند.
- قسمت بیشتری از هاله سینه ( هاله با اندازه طبیعی ) در بالای لب فوقانی و قسمت بسیار کمی از هاله در زیر لب تحتانی او قابل دیدن است.
- زبان او به حالت مقعر و دور تا دور سینه را گرفته است ( با کشیدن لب پایین نوزاد به طرف پایین می توان مشاهده نمود)
نوزاد بلا فاصله بعد از تولد هشیار است اما پس از مدت نسبتاً کوتاهی هوشیاری او دچار افت می شود. در صورتی که زایمان مادر بدون عارضه و بدون درد باشد این مرحله اختلال هوشیاری ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول می کشد و لی اگر مادر در طی زایمان دارو مصرف کرده باشد این دوران ۳ و حتی ۴ روز طول می کشد. طبیعی است که باید تزریق ویتامین K ، مصرف پماد چشمی ، اندازه گیری قد ، وزن و دور سر نوزاد سالمی که از مادر سالم متولد شده است برای حداقل یک ساعت و استحمام او برای چند ساعت به تعویق افتد .
مسلماً تماس های زود هنگام مادر و فرزند باید مقدمه ای برای ادامه هم اتاقی مادر و نوزاد در تمام طول اقامت آنان در بیمارستان باشد.به عبارت دیگر مادر و نوزاد در تمام مدتی که در بیمارستان هستند نباید از هم جدا شوند . مجموعه این اقدامات علاوه بر سایر محاسن، می تواند نقش بی نظیری در موفقیت امر تغذیه باشیر مادر داشته باشد.
رمز موفقیت مادر در شیر دهی و تداوم آن ، در گرو آگاهی مادر، کمک، هدایت و حمایت او توسط گروه پزشکی و اطرافیان است . همچنین فراهم بودن امکانات در دوران بارداری، زمان وضع حمل ، طول مدت اقامت در زایشگاه ، نتیجه پیگیری های دقیق و منظمی که بعد از مرخص شدن مادرو نوزاد صورت می پذیرد همه می توانند در موفقیت مادر و سلامت و نوزاد نقش بسیار موثری داشته باشند.
ساعت اول زندگی :
یافتن سینه مادر توسط نوزاد
در بسیاری از کشور ها اغلب بلافاصله بعد از تولد ، نوزاد را نزدیک و یا روی سینه مادر قرار می دهند . بعضی از نوزادان شروع به مکیدن می کنند ولی اکثر آنان به فقط به نوک سینه لیس می زنند و یا به مادر خیره می شوند . بنظر می رسد اغلب نوزادان بیشتر علاقه مند نگاه کردن به چهره مادر و بخصوص چشمان او هستند.اگر نوزادان به حال خود بر روی سینه مادر رها شوند ، اکثراً ۳۰ تا ۴۰ دقیقه پس از تولد با جست و جو و یافتن سینه، مکیدن را شروع می کنند.
از هیجان انگیز ترین مشاهدات عصر حاضر کشف توان نوزاد در یافتن پستان مادر و تصمیم گیری برای زمان شروع اولین تغذیه است .برای انجام این مطالعه باید از شستن دستان نوزاد وسینه مادر اجتناب نمود تا بوی مایع آمنیوتیک از دست نوزاد زدوده نشود. ظاهرا به دلیل وجود ماده چربی خاصی که هم در ترشحات غدد اطراف نوک پستان و هم در مایع آمنیوتیک وجود دارد، نوزاد با ارتباط دان بین مزه و بوی دست خود و نوک سینه مادر برای یافتن آن به آنسو حرکت و آنرا می یابد.
احتمالاً علت علاقه زیاد نوزاد به مکیدن زود هنگام دستهایش پس از تولد ، وجود مایع آمنیوتیک است .چه او عادت داشته که در داخل رحم آن بمکد ، کما اینکه اگر دست های او شسته شود ، مکیدن دست ها کمتر اتفاق می افتد . وقتی نوزاد پس از تولد روی شکم مادر قرار می گیرد در ابتدا استراحتی توام با هوشیاری و آرامش دارد.در این زمان بندرت گریه می کند و به نظر می رسد با تماشای چهره مادر خود لذت می برد.به طور معمول پس از حدود ۳۰ تا ۴۰ دقیقه از زمان تولد و گاهی خیلی زود تر و بعضی اوقات دیرتر حرکات دهان نوزاد شروع می شود که گاهی توام با مکیدن لب ها است.
بزودی بزاغ او جاری می شود و سعی می کند خود را به سینه مادر برساند . تلاش می کند که با استفاده از پاها، خود را بطرف جلو بکشد و یا در حرکت افقی به طرف سینه ها برود . این حرکات با استراحت های کوتاه قطع و گاهی در بین راه، مسیر خود را به طرف سینه دیگر تغییر می دهد. حرکات نوزاد اغلب با حرکات مکرر دهان و مکیدن دست ها و انگشتان توام است. او در نهایت بدون کمک ، خود را به سینه مادر می رساند و دهان خود را روی آرئول گذاشته و بدرستی سینه را به دهان می گیرد و آنرا خوب می مکد و این در حالی است که از نزدیک به تماشای چهره مادر خود می پردازد . در صورتی که یکی از سینه ها در جریان حرکت نوزاد شسته شود ، او مسیر خود را تغییر داده و به سمت سینه دیگر حرکت می کند و اگر هر دو شسته شود به طرف سینه ای می رود که هنوز به مایع آمنیوتیک کمی آغشته باشد .
تماس پوست به پوست و پوشاندن مادر و نوزاد با پتوی نازک از نظر حفظ گرما شبیه دستگاه های گرم کننده با تکنولوژی بالا است . در این مطالعه در مدت ۹۰ دقیقه ای که نوزاد روی سینه مادر قرار داشت بندرت گریه کرده در حالی که اگر نوزاد در تخت جدا گانه ای قرار گیرد، اغلب گریه می کند.
وضعیت صحیح شیر دهی
مادران را باید تشویق کرد تا در یکی دوهفته اول شیر دهی توجه خاصی به نحوه در آغوش گرفتن نوزاد و سینه گرفتن او داشته باشد. اگر نحوه در آغوش گرفتن نوزاد و سینه گرفتن او مطلوب باشد مانع زخم شدن نوک سینه ها می شود و مکیدن صحیح نوزاد نیز تولید شیر را بیشتر می کند.
بعضی نوزادان از بدو تولد می توانند سینه را به خوبی بگیرند و بمکند اما برخی احتیاج به کمک و تمرین بیشتر دارند.در هفته های اول شیر دهی، نقش مادر و شیرخوار هر دو در پیشرفت شیر دهی موثر است.علاوه بر اطلاعات ومهارت مادر هماهنگی، مهارت ،خلق وخو و شرایط فیزیکی خاص نوزاد نیز از عوامل مهم به شمار می آید. شش هفته اول، دوره عادت کردن مادر و شیر خوار است و آن ها با هم وضعیت های مناسب را پیدا می کنند. برای بعضی، این وضعیت ها راحت و زودتر پیدا می شود اما برای برخی دیگر راحت نبوده و بیشتر طول می کشد.
وضعیت مادر هنگام شیر دادن
مادر باید جای مناسب و راحتی داشته باشد چون چند ساعت در روز را برای شیر دادن صرف می کند ، بنابراین مهم است که وضع و حالت خود را طوری انتخاب کند که بتواند به راحتی نوزاد را در آغوش گرفته و به پستان بچسباند و مجبور نباشد برای این کار به عضلات خود فشار بیاورد. او می تواند در حال نشسته ، خوابیده به پشت یا پهلو به نوزاد خود شیر بدهد. در ادامه به چند وضعیت شیردهی اشاره می کنیم.
از هیجان انگیز ترین مشاهدات عصر حاضر کشف توان نوزاد در یافتن پستان مادر و تصمیم گیری برای زمان شروع اولین تغذیه است .برای انجام این مطالعه باید از شستن دستان نوزاد وسینه مادر اجتناب نمود تا بوی مایع آمنیوتیک از دست نوزاد زدوده نشود.
در آغوش گرفتن نوزاد Cradle Position
وضعیت Cradle hold یا در آغوش گرفتن نوزاد یکی از مرسوم ترین طرق نگهداشتن نوزاد برای شیر دهی است . برای این که مادر راحت باشد به وی توصیه می شود در پشت کمر ، پشت شانه ها، زیر آرنج دستی که با آن نوزاد را نگه داشته و نیز روی ران خود بالش بگذارد تا کودک را بالا نگه دارد. مادر ، نوزاد را طوری در آغوش می گیرد که سر او روی بازوی مادر یا در فرو رفتگی داخل آرنج (هر کدام که راحت تر است) قرار گیرد. در این حالت نوزاد به پهلو می خوابد. رویش به طرف مادر بوده و کاملاً به مادر چسبیده است. پشت او به وسیله ساعد مادر نگهداشته شده و باسن و ران نوزاد به وسیله دست مادر حمایت می شود. در این حالت در صورتی که بدن نوزاد عریان باشد ، ناف او نباید دیده شود. گوش ها ، شانه ها و مفصل ران او باید در یک امتداد باشد.
در وضعیت Cross Cradle دست مادر درست پشت سر نوزاد قرار دارد تا تکیه گاه و هدایت کننده آن باشد. وقتی مادر می خواهد از شیوه Cross Cradle استفاده کند موارد زیر به او توصیه می شود:
به نحوی که راحت است بنشیند و چند بالش پشتش قرار دهد و کمی به عقب تکیه دهد که مجبور نباشد روی نوزاد خم شود .
نوزاد را به صورت افقی و یا نیمه عمودی روی بالش یا کوسنی که روی زانو یا ران خود قرار داده است نگه دارد.
اگر از سینه چپ می خواهد نوزاد را شیر دهد، اورا با دست راست نگه دارد و بلعکس. دست مادر سر و گردن نوزاد را نگه می دارد و بدن نوزاد در امتداد طول بازوی مادر قرار می گیرد.
از دست طرف سینه مورد استفاده برای نگهداری سینه استفاده می شود، یعنی مثلاً دست چپ سینه چپ را نگه می دارد.
دهان نوزاد در سطح نوک سینه یا مختصری پایین تر قرار می گیرد و بدن او به پهلو رو به مادر است.
وضعیت زیر بازو Under arm Position
در این وضعیت، مادر می نشیند و سر نوزاد به طرف پستان و بدن زیر بغل مادر در کنار وی قرار می گیرد. باسن نوزاد روی بالشی نزدیک آرنج مادر است. برای این که مادر راحت تر باشد به وی توصیه می شود زیر شانه های خودش بالشی بگذارد و بالش سفتی در کنار خود قرار دهد تا نوزاد را به سطح سینه او برساند.در این حالت صورت نوزاد به طرف مادر است و بدنش پهلوی مادر و زیر بغل اوست. باسن نوزاد روی بالشی است که در نزدیکی آرنج مادر قرار دارد.بعد از اینکه نوزاد سینه را گرفت مادر به راحتی تکیه می دهد. اگر بازویش خسته شد با خم کردن زانویش ران خود را تکیه گاهی برای بازوی خود قرار می دهد که در این صورت باید یک چهار پایه یا میز کوتاه زیر پایش بگذارد. یک بالش اضافه یا پتوی کوچک تا شده نیز می تواند در زیر مچ دستی که مادر با آن سر نوزاد را گرفته است قرار داد.
وضعیت خوابیده به پشت
در صورتی که مادر به پشت بخوابد و شیر دهد، استفاده از بالش یا چیزی نظیر آن برای نگهداری نوزاد می تواند شیردهی را آسان تر کند.در وضعیت خوابیده مادر می تواند به یک پهلو متمایل شود و از یک سینه شیر دهد، سپس پهلوی دیگر متمایل شده و از سینه دوم شیر بدهد. گذاشتن یک بالش زیر سر مادر معمولا از واجبات است . بعضی از مادران ترجیح می دهند چندیدن بالش یا کوسن را زیر بالاتنه و سر خود بگذارند تا این قسمت از بدن آنها بالاتر باشد. وقتی بالش پشت مادر نباشد معمولاً او به جای اینکه نوزاد را بطرف خود بیاورد روی او خم می شود.یک بالش در زیر ران مادر ، احساس راحتی و آرامش وی را بیشتر می کند.
وضعیت خوابیده به پهلو (Side_Iying Position)
در این وضعیت مادر و نوزاد به پهلو روبروی هم می خوابند در حالیکه زانوهای نوزاد به بدن مادر چسبیده است. مادر می تواند برای اینکه راحت تر باشد چند بالش در پشت و زیر زانویی که به طرف بالاست بگذارد. نوزاد به پهلو روبروی مادر طوری قرار می گیرد که پشتش بر بازوی مادر تکیه دارد و زانوهایش به طرف مادر کشیده شده است.
در مادرانی که سزارین شده اند گاهی لازم است برای محافظت بخیه ها از حرکت پای نوزاد، بین مادر و نوزاد یک بالش کوچک و یا حوله تا شده قرار گیرد. برای اینکه نوزاد به پهلو روبروی مادر نگهداشته شود می توان از یک بالش کوچک و یا حوله تاشده در پشت نوزاد قرار داد. مادر می تواند نوزاد را از هر دوسینه تغذیه کند ،یعنی بعد از شیر دادن از یک سینه، در حالی که او را روی سینه اش خوابانده به طرف دیگر بغلتد.مادری که سزارین شده می تواند برای اینکه فشار به بخیه شکم را کم کند نوزاد را روی سینه خود با دست نگهدارد و از عضلات خود استفاده نماید و باسن خود را طرف دیگر بچرخاند و هنگامی که در وضعیت راحتی قرار گرفت شیر دادن راشروع کند. یکی از امتیازات وضعیت به پهلو خوابیده این است که مادرو نوزاد می توانند با هم بخوابند و استراحت کنند و عمل شیر دادن نیز انجام شود.چون وزن نوزاد روی پای مادر سنگینی نمی کند. ممکن است این حالت برای مادران سزارینی راحت تر از Hold Cradle باشد.
از دیگر موارد استفاده از این روش می توان به عدم توانایی و نشستن مادر و یا عدم تحمل وزن نوزاد بر بازو وی ، خستگی مادر ، تغذیه شبانه نوزاد ، عدم توانایی نوزاد در کنترل سر ، لب شکری ، شکاف کام و امتناع شیرخوار از گرفتن سینه اشاره کرد.
نحوه گرفتن سینه
مقصود از گرفتن سینه آن است که بخشی از سینه طوری به نوزاد عرضه شود که گرفتن نوک و حاله آن برای نوزاد آسانتر باشد و نیز وزن آن از چانه نوزاد برداشته شود.
یک روش برای نگه داشتن سینه به این طریق است که مادر انگشت شست را بالای سینه و سایر انگشتان دست را بصورت چسبیده به قفسه سینه خود بگذارد به طوریکه انگشت نشانه در زیر و قاعده سینه قرار گیرد ، با فشار ملایمی که انگشت شست به بالای سینه وارد می کند سبب بالا آمدن مختصر نوک آن و گرفتن بهتر پستان توسط نوزاد می شود.از گذاشتن انگشتان در نزدیکی نوک سینه باید پرهیز شود چون می تواند سبب اختلال در گرفتن صحیح و نسج کافی سینه توسط نوزاد شود. نیازی به عقب کشیدن سینه از بینی برای نفش کشیدن نوزاد نیست زیرا با باز شدن سوراخ های خروجی بینی در حین شیر خوردن، وی به راحتی نفش می کشد . در صورت نگران بودن از این وضعیت می توان باسن نوزاد را کمی بطرف خود وبالا حرکت داد تا بینی مختصری ازسینه، دورتر قرار بگیرد. بعضی از مادران به شیوه ای که به آن C- Hold گفته می شود ، یعنی شست روی سینه و چهار انگشت زیر آن قرار می گیرد ، سینه خود را نگه می دارند . در این حال باید انگشتان در عقب و با فاصله از هاله بخصوص در قسمت زیرین سینه باشند حتی مادرانی که سینه های کوچک دارند در هفته های اول شیر دهی با نگهداشتن سینه خود به نوزاد کمک کرده و همچنین در یافتن وضعیت بهتر موفق تر خواهند بود.سینه اکثر مادران در هفته های اول شیردهی بیش از همیشه بزرگ است و نگه داشتن آن کار را آسان تر می کند.چون دیدن قسمت زیرین هاله برای مادران مشکل است، توصیه می شود که انگشتانشان را آنقدر عقب ببرند تا مطمئن شوند که هیچ قسمت از هاله بوسیله انگشتان آنان پوشیده نشده است. نحوه نگهداشتن سینه به صورت سیگار یا مانند قیچی (V-Hold) اگرچه سال ها مورد استفاده بوده و اغلب در تصاویر و نقاشی های مربوط به شیر مادر دیده می شود عیب هایی دارد. ایراد این روش که نوک سینه بین انگشت سبابه و انگشت وسط واقع می شود، آن است که این دو انگشت آنطور که انگشت شست در نحوه C-hold باز می شود نمی تواند از هم باز شوند بنا براین ممکن است مزاحم پستان گرفتن نوزاد باشد و نگذارند که پستان تا آن جایکه باید، وارد دهان نوزاد شود که این مسئله خود سبب زخم نوک سینه هم می شود. بعلاوه فشار دوانگشت ، ممکن است مجاری شیر را مسدود کند. نوزاد راباید تشویق کرد که دهان خود را کاملا باز کند تا سینه به عمق دهان او برود به این ترتیب او خواهد توانست سینه را به خوبی بگیرد.
نوزاد چقدر باید دهانش را باز کند تا کاملا باز به حساب بیاید؟
می گویند دهان نوزاد با ید به اندازه یک خمیازه باز شود . چون بیشتر مادر ها خمیازه کشیدن کودکان را دیده اند با این تشبیه می توانند مقایسه کنند و تشبیه مفیدی است . در انگلستان می گویند صبر کنید تا همه پهنای دهان باز شود این نشان می دهد که نه تنها نوزاد باید دهانش کاملا باز شود بلکه مادر برای پیش آمدن این شرایط صبر کند. تشبیه دیگر آن است که نوزاد باید همانطور که جوجه پرندگان دهانشان را باز نگه می دارند ، دهانش را باز کند. خوب باز کردن دهان بسیار مهم است زیرا با این کار نوزاد می تواند سینوس های شیری را که به اندازه ۵/۲ تا ۴ سانتیمتر از نوک سینه فاصه داشته و در زیر هاله قرار دارد، در دهان بگیرد و آن را فشار دهد. بنابر این برای انجام چنین کاری لازم است لثه های نوزاد از حد نوک سینه کاملا فراتر رود و قسمت بیشتری از آن را در دهان خود جای دهد.
همزمان با بازکردن کامل دهان توسط نوزاد، مادر وی را بطرف خود کشیده و به سینه می چسباند . سینه باید در فضایی که بین لب بالا و زبان نوزاد ایجاد شده قرار گیرد چون فک پایینی نوزاد بیشترین کار را ضمن شیر خوردن انجام می دهد فک پایین وی باید کاملا دور از نوک سینه و چانه او به آن چسبیده باشد.
نشانه های وضعیت درست شیر خوردن نوزاد
- تمام بدن نوزاد روبروی مادر و در تماس نزدیک با بدن اوست.
- صورت نوزاد روبروی سینه مادر و چانه اش روی آن قرار گرفته است.
- دهانش کاملا باز است.
- لب پایین او به طرف خارج برگشته است.
- مکیدن هایش آرام و عمیق است.
- صدای قورت دادن شیر به خوبی شنیده می شود.
- گونه هایش گرد و برآمده است، نه فرو رفته وگود.
- آسوده وخوشحال است و در پایان شیرخوردن بسیار راضی و خوشنود به نظر می رسد.
- وقتی احساس کند که سیر شده است خودش سینه را رها می کند.
- مادر هیچ گونه دردی در هنگام شیر دادن احساس نمی کند.
- قسمت بیشتری از هاله سینه ( هاله با اندازه طبیعی ) در بالای لب فوقانی و قسمت بسیار کمی از هاله در زیر لب تحتانی او قابل دیدن است.
- زبان او به حالت مقعر و دور تا دور سینه را گرفته است ( با کشیدن لب پایین نوزاد به طرف پایین می توان مشاهده نمود)
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼