اورژانس خانواده چیست؟

هشت سالی از مریم مجتهد زاده کارشناس پرستاری یا همان معاون امور زنان و خانواده ریاست جمهوری دولت دهم کوچکتر است. هرچند در کارنامه کاری خانم حقوقدان فعالیت در مرکز امور مشارکت زنان دولت اصلاحات مشاهده می شود اما معرفی معصومه ابتکار و برخی دیگر به حسن روحانی توانست شهیندخت مولاوردی را روی صندلی سبز رنگ اتاق طبقه ۶ ساختمان خیابان ویلای تهران بنشاند. سومین بانوی کابینه تدبیر و امید ۵۰ ساله و اهل شهر خوی از توابع استان آذربایجان غربی است که نامش بعنوان دبیرکل تشکل جمعیت حمایت از حقوق بشر زنان هم ثبت شده است اما به دلیل پست دولتی که دارد فعلا این جمعیت غیرفعال است.

خانم معلم مدارس منطقه ۳ تهران که کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه علامه در رشته حقوق بین الملل اخذ کرده این روزها کار سیاسی و حزبی را کنار گذاشته و به گفته خودش روی میزکارش با اطلس آسیب های زنان در کشور در حال برنامه ریزی و هماهنگی میان دستگاه ها برای احقاق حقوق زنان است.

پرده ها و صندلی های نه چندان مدیریتی به رنگ سبز روشن، چند بسته شکلات، میزکار کوچک و اتاقی تقریبا ۲۰ متری فضای کار معاون رئیس جمهور است که خودش هم می گوید به همین قانع هستیم. اما قبل از آغاز گفتگو اجازه گرفتم تا کمی در مورد سوالات و محور گفتگو صحبت کنیم. هرچند تصمیم داشتیم محور سوالات بیشتر حقوقی باشد اما ناگزیر شدیم کمی هم وارد حوزه عملکرد معاونت امور زنان ریاست جمهوری شویم.

فکر کنم سال گذشته همین روزها بود که شما با پاپ فرانسیس در واتیکان دیدار داشتید؟
بله در ایام دهه فجر و ایام بهمن ماه بود.

این دیدار را چه نهادی ترتیب داده بود؟
این دعوت توسط شورای پاپی امور خانواده واتیکان انجام شد که ماه ها قبل پیگیر بودند. برای همین در این سفر با رهبرکاتولیک های جهان و نخست وزیر واتیکان دیدار کردم.

خروجی مثبتی هم داشت؟
دعوت رسمی از رئیس شورای پاپی امور خانواده واتیکان کردیم تا به ایران سفر کنند. که زمان این سفر به اوایل سال ۱۳۹۵ موکول شد. صحبت های ما هم با پاپ توجه به همزمانی این سفر با توهین به پیامبر اکرم(ص) و سوء استفاده از دین و آزادی در جهان حول این محورها بود. البته در موضوع تحکیم خانواده و مذاکرات هسته ای ضرورت و ادامه آن هم صحبت شدکه البته تاکید نهایی ایشان نیاز به جاری سازی روح زنانه و نگاه مادرانه در اداره جهان بود.

غیر از این سفر سفرهای خارجی دیگری هم داشتید؟
برای حضور در اجلاس سازمان ملل (کمیسیون مقام زن) ۲ بار به نیویورک رفتم. سفری هم به باکو داشتم برای حضور در پنجمین نشست وزرای امور زنان کشورهای اسلامی داشتم. در نشست مجمع جهانی زنان هم در پاریس شرکت کردم که به داوس زنان معروف است.

این سفرها تشریفاتی است یا تاثیری هم دارد؟
قطعا موثر است. مهمتر از خود سفرها حاشیه ها و برنامه های جانبی آن است. از ملاقات و دیدارهای دو جانبه تا انعقاد تفاهم نامه ها که بسیار اهمیت دارد.

ابتکار، امین زاده، مولاوردی؛ تعامل و رفاقت این سه زن در کابینه چگونه است؟
دوست و همکار هستیم.

این دوستی و صمیمیت بر اساس دیدگاه ها و خط فکری مشترک تان است؟
خانم امین زاده که همکلاسی و هم دوره ای من از زمان دانشگاه هستند که از سال ۶۳ دوستی ما آغاز شده است. البته بعدش برای تحصیلات به خارج از کشور رفتند و بعد هم نماینده مجلس شدند اما در این سالها باز از هم بی خبر نبودیم. دوستی با خانم ابتکار هم که سالهاست بقول شما بواسطه دیدگاه و خط فکری مشترک شکل گرفته و ریشه دار شده است.

جدای از دوستی و رفاقت و تعامل شما ۳ بانوی کابینه به نوعی می توان گفت که خانم ابتکار و خانم امین زاده از نظر حضور در رسانه کمی قوی تر از شما هستند؛ قبول دارید؟
نمی دانم شاید نظر شما باشد. اتفاقا یکی از ایراداتی که به ما می گیرند این است که خیلی رسانه ای هستیم.

تعجب نکنید کمی سوالات پراکنده است؛ اما آرام آرام به جریان اصلی گفتگو بر می گردیم؛ سوال بعد این است که چرا سهم زنان در لیست ائتلاف اصلاح طلبان کم بود؟ البته از لحاظ حضور چهره های تاثیر گذار تر مطرح می کنم؛
خب باید شرایط را درنظر بگیرید. با توجه به عدم احراز صلاحیت و احراز عدم صلاحیت گسترده خانمهای اصلاح طلب بویژه چهره های شاخص رعایت سهمیه سی درصد در بستن لیست دیگر مقدور نبود لذا به جای ۹نفر اسم ۸نفر در لیست گنجانیده شد.

خانم مولاوردی؛ این داستان و ماجرا و قصه مرخصی زایمان زنان قرار نیست کامل اجرایی شود؟
در خیلی نهادها مانند آموزش و پرورش این قانون در حال اجراست اما سازمان تامین اجتماعی می گوید بودجه اجرای این قانون را تامین کنید تا اقدام کنم. حالا با توجه به وضعیت بودجه دولت و برآوردهای بالای مالی تامین اجتماعی اجرای این قانون در برخی سازمانها با سختی روبرو شده است. آخرین راهکاری که معاونت ارائه داده تامین اعتبار آن از محل اعتبارات مربوط به سیاستهای جمعیتی است که در اختیار وزارت بهداشت است.

آمارها نشان می دهد که حدود ۱۰۰ هزار خانواده زندانی نیازمند در کشور داریم. همانطور که خودتان می دانید بخش کمی از این خانواده ها تحت پوشش کمیته امداد و انجمن های حمایتی هستند. هرچند اعتبار محدودی از معاونت امور زنان ریاست جمهوری برای حمایت از این خانواده ها پرداخت شده اما باید قبول کرد که اگر واقعا به این خانواده ها توجه نشود قطعا بستر وقوع آسیب های اجتماعی و جرم به وجود می آید. برنامه ای دارید؟
اینکه بگوئید انتظار داشته باشید معاونت مسئول این وضعیت تلقی شود چندان درست نیست. ماموریت ما پیگیری و هماهنگی وظایف ذاتی دستگاهها و مدیریت ظرفیتهای موجود در حوزه زنان و خانواده است. در این چارچوب توانمند سازی خانواده زندانیان و زنان زندانی را در دستور کار قرارداده و با سازمان زندانها هم تفاهم نامه ای امضا کردیم. البته این کار تازه شروع شده و در چندین استان پایلوت اجرایی می شود. در کنار آن هم به انجمن حمایت خانواده زندانیان مرکز کمکهایی کردیم که استمرار دارد. تفاهم نامه سازمان زندانها هم به تازگی امضا شده که توانمند سازی زنان و خانواده زندانیان و اشتغال زایی در این تفاهم نامه ذکر شده است.

اگر قرار باشد وضعیت تغییر کند آیا می پذیرید وظیفه حمایت از خانواده زندانیان را بعنوان معاون مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری برعهده بگیرید؟
نه؛ همان سیاستگذاری و هماهنگی ماموریت اصلی ما است چون وظایف دستگاه ها در این خصوص تعریف شده است.

مدعی هستید که وظیفه هماهنگی و سیاستگذاری و پیگیری امور مرتبط با زنان به ویژه خانواده های زندانی را برعهده دارید؛ آیا این هماهنگی با سازمان زندانها و کمیته امداد انجام شده؟ یعنی دور یک میز نشسته اید؟
با کمیته امداد در مورد خانواده های زندان ها جلسه ای نداشتیم اما با سازمان زندانها گفتگو کردیم. با این حال این همکاری شبکه ای در کشور وجود ندارد و همه باید داشته های خود را با هم به اشتراک بگذارند تا هم افزایی و اثربخشی لازم را شاهد باشیم.

در برنامه چهارم توسعه موضوع حمایت از خانواده اعدامیان ذکر شده بود اما اجرایی نشد و حالا شما این موضوع را در برنامه ششم توسعه پیشنهاد دادید؛ این برنامه چه هدفی دارد؟
معاونت در این برنامه موضوع حمایت خانواده زندانیان و اعدامی ها را مطرح کرده که هنوز تصویب نشده است.این خانواده ها بویزه زنان و کودکانشان قربانی شرایط ناخواسته ای هستند که غالبا خود نقشی در ایجاد آن نداشته اند.رها کردن آنها به حال خود و بی اعتنایی به شرایط زندگی آنها بی تردید آسیبهای جدی را متوجه جامعه و سایر خانواده ها خواهد کرد و هزینه هایی سنگین را به کشور تحمیل خواهد کرد.

اجازه دهید از بحث حمایت از خانواده اعدامی ها وارد موضوع مجازات اعدام برای قاچاقچیان مواد مخدر شویم. در هر حال بیشتر اعدامیان کشور بعد از احکام قصاص مواد مخدر هستند و حالا طرحی متولد شده مبنی بر اینکه مجازات اعدام برای قاچاقچیان مواد مخدر از قوانین حذف شود. هر چند موافق و مخالف هایی دارد اما نظر شما بعنوان متولی حمایت از خانواده و یک حقوقدان هم قابل تامل خواهد بود؟
به نظر می رسد بعد از سالها سیستم قضایی و حقوقدانان و برخی نمایندگان مجلس به این نتیجه رسیده اند که این مجازات بازدارندگی لازم را نداشته و این طرح مطرح است. البته ناگفته نماند که غیر از بازتاب های بین المللی و این مجازات ها قطعا تاثیر منفی بر خانواده اعدامی ها گذاشته که متاسفانه عواقب و تبعات آثار آن دیده نشده است. این یک طرح است و هنوز در حال بررسی و کارشناسی است.

چند بار با زنان زندانی ملاقات داشته اید؟
در سفرهای استانی تلاش می کنم این ملاقات ها انجام شود. بازدیدی هم از ندامتگاه زنان در شهرری داشتیم. درخواست هایی دارند که پیگیری می کنیم اما متاسفانه تعداد زندانیان زن در جرایم مواد مخدر کم نیست که باز بر می گردد به قربانی شدن اغلب این گروه و آسیب پذیری آنها در برابر تحکم و نفوذ پدر و برادر و همسر و اجبار به همدستی و یا بر عهده گرفتن جرایم ارتکابی و نهایتا محکوم شدنشان و راهکار اساسی هم در این خصوص همان هماهنگی های لازم برای یک اقدام ملی و جمعی در کاهش آسیبها در حوزه زنان و خانواده است که خلا آن بشدت احساس می شود.

اطلس آسیب های اجتماعی در حوزه زنان و خانواده هم دارید؟
بله؛ سال گذشته این اطلس تهیه شد. که الان مبنای برنامه ریزی ماست. البته نمی شود هر روز اینگونه اطلس ها را به روز کرد. و قاعدتا این اتفاق چند سال یکبار می افتد.

نمی شود مانند سایت گنج انسان در وزارت دادگستری که اطلاعات حوزه کودک را جمع آوری کرده شما هم چنین پایگاهی برای زنان داشته باشید؟
مرکز رصد وضعیت زنان و خانواده را قرار بود راه اندازی کنیم. بعد متوجه شدیم چنین مرکزی در وزارت کشور داریم. حالا قرار است با وزارت کشور در این خصوص همکاری داشته باشیم و از موازی کاری بپرهیزیم.

خانم مولاوردی؛ حضور در دادگاه های خانواده بعنوان خبرنگار مواردی را هشدار می دهد و آن اینکه یکی از مهمترین دلایل طلاق زوجین عدم آشنایی با روابط فرازناشویی و بعد هم موضوع اعتیاد است. هر چند بهزیستی، وزارت ورزش و جوانان یا نهادهای دیگر در حال آموزش های پیش از ازدواج هستند اما قطعا موفق نبوده است؛ شما وارد نمی شوید؟
این بحث ها از حالت تابو عبور کرده و امروز باید عمیق تر به این آسیب ها توجه کرد. چون این نوع روابط ها متاسفانه به دلایل مختلف در حال عادی شدن است.یکی از دلایل عدم موفقیت و تاثیرگذاری آموزشها پراکنده کاری و عدم هماهنگی متولیان متعدد است که هر نهادی اصرار دارد برنامه های خودش را اجرا می کند. تصمیم داریم این هماهنگی توسط ستاد ملی زن و خانواده رخ دهد تا بتوانیم ادعا کنیم که در مسیر درست قرار گرفته ایم. اما انتظار نداشته باشید کل مسئولیت این مهم با معاونت امور زنان باشد.

اورژانس خانواده؛ شماره ۳ رقمی که می تواند نقش ریش سفیدی و گیس سفیدی از دست رفته در میان خانواده ها را ایفا کند می تواند طرح خوبی باشد برای کاهش طلاق و آسیب ها و تحکیم خانواده به اعتقاد شما خوب است؟
قطعا لازم است. حتی در برخی کشورها خطوط تلفنی بحران برای مقابله با خشونت علیه زنان در خانواده را دارند. ما هم سامانه پیامکی ۱۰۱ داریم اما آن لاین پاسخگو نیستیم. متاسفانه دیگر خبری از مامان بزرگ و بابا بزرگ ها در آپارتمانهای شهری نیست در حالی که همین ریش سفیدها و گیس سفیدها یک زمانی اورژانس خانواده بودند.

شما در گفتگویی که با خبرگزاری مهر داشتید در مورد روستایی صحبت شد در سیستان بلوچستان که مردان آن روستا اعدام شده بودند و بعد هم حاشیه هایی بر علیه شما در رسانه ها ایجاد شد؛ این حاشیه ها در کارتان تاثیر داشته یا نه؟
سئوال در مورد اقدامات و احکام پیشنهادی معاونت در برنامه ششم توسعه بود و بویژه پیشنهاد افزودن کلمه اعدامی ها بعد از عبارت "حمایت از خانواده های زندانیان" مشابه قانون برنامه چهارم توسعه و دلایل و ضرورت این موضوع بود که در ادامه به عنوان مثال در سوال به آن اشاره شد که من هم در پاسخ به توجه به شنیده هایی که داشتم جواب دادم، ضمن آنکه توجه داشته باشیم یک صحبت من در مورد خانواده زندانیان یا اعدامیان است. کاری ندارم به اینکه جرم سرپرست خانواده چیست بلکه مهم خانواده ای است که قربانی این جرم شده و وظیفه هر مسئول و هر نماینده مجلسی است که از این خانواده ها حمایت کند. تا فردا دود بی توجهی به وضعیت آنها به چشم همه ما و جامعه نرود.

من تعجب می کنم از اینکه دوستان به جای بالا زدن آستین ها و ورود برای تحکیم خانواده و نجات خانواده زندانیان و اعدامیان از آسیب ها به دنبال حاشیه سازی هستند. همین حاشیه ها وقت و انرژی فراوانی از ما را می گیرد.

در کانال ها و گروه های تلگرامی در سالهای اخیر طنزها و طعنه هایی تحت عنوان دختران ترشیده، به دنبال شوهر، قحطی شوهر در کشور و حتی ساخت تاترهای طنز در این خصوص خیلی زیاد شده و قطعا شما هم دیده و شنیده اید. علت هم بالا رفتن سن ازدواج دخترهاست. البته دخترهایی هم هستند که قصد ازدواج ندارد. این موارد هم جزو دستور کارهای مرکز است؟
سن زیستی دختران ۳۵ ساله امروز مانند ۲۰ ساله ۵۰ سال قبل است. البته تاخیر در ازدواج و افزایش سن ازدواج برای پسران هم است. در کارگروه تعمیق باورهای دینی بر اساس زندگی حضرت معصومه(س) بانویی که تا پایان عمر ازدواج نکردند در قالب طرحی قرار است این موضوع تبیین شود تا با فرهنگسازی از تجرد قطعی دختران عیب زدایی شود.

در دولت قبل طرح رحمت با قوت خوبی پیش رفت و خانواده ها با مسائل زناشویی آشنا می شدند چرا این طرح متوقف شد؟
ارزیبابی و آسیب شناسی شد تا طرح های جایگزینی اجرا شود. حتی بررسیها نشان داد این طرح تاثیرگزاری لازم را در پایداری خانواده نداشته است.

عملکرد مدیران سابق مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری را چگونه ارزیابی می کنید؟
دست آنها از نظر اجرای طرح یا بودجه های فراوان بسیار باز بوده است. بهتر است عملکردها را با شرایط زمانی خود بسنجیم. اصلا هم نباید دولت ها را مقایسه کرد چون رویکرد دولت ها متفاوت است.

قهوه تلخ را دیدم/ وقت کنم شهرزاد را می بینم
خانم ملاوردی در مورد خانواده اش زیاد صحبت نکرد اما گفت: دخترهایم دانشجو هستند و زیاد اهل ورود به سیاست و شغل نیستند. خودم هم معمولا ساعت ۷ شب خانه هستم. گاهی خودم و گاهی هم دخترها آشپزی می کنند. اهل سریال و فیلم هم هستم البته الان اگر وقت کنم. مثلا سریال کیمیا را در چند قسمت دیدم وتعریف شهرزاد را هم شنیدم که اگر وقت کنم می بینم. قهوه تلخ را هم دنبال می کردم.