علائم کیست تخمدان، چند نشانه ی حاد

کیست تخمدان عبارت است از توده‌های تخمدانی معمولاً خوش‌خیم که اغلب از نسج تخمدان تولید شده و در بسیاری از موارد از فولیکول‌های سطح تخمدان سرچشمه می‌گیرد.
در واقع کیست تخمدان از توده‌های کیسه مانندی که دارای یک جدار است و مقداری مایع ساده داخل آن جمع شده، تشکیل شده است.

عوامل
علل متفاوتی می‌تواند باعث بروز این کیست‌ها شود که اکثراً علت آن عدم تخمک گذاری است.
چون فولیکولی که قرار است «تخمک» را ایجاد کند و معمولاً در روز چهاردهم بعد از شروع عادت ماهیانه، پارگی طبیعی پیدا کرده و تخمک را آزاد می‌کند،
این اتفاق در این فرد رخ نمی‌دهد و با تجمع آب در داخل خود، تبدیل به کیست می‌شود.

گاهی چند تخمک چند کیست تولید می‌کنند و این عمل تکرار شده، تعداد زیادی کیست کوچک در تخمدان‌ها ایجاد شده که آنها را به نام تخمدان‌های پلی کیستیک (PCO) می‌شناسیم.

انوع کیست تخمدان
کیست‌ها انواع مختلف دارند ولی کیست‌های تخمدان شایع که بیشتر دیده می‌شود، اکثراً کیست‌های ساده و همان کیست‌هایی است که شرح داده شد.
ولی در مواردی این کیست‌ها می‌تواند بدخیم و خطرناک باشد که برای تشریح آنها به بحث‌های پیچیده پزشکی نیاز است.
گاهی هم از محل فولیکول تخمدانی در مرحله دوم سیکل ماهانه که دوره لوتیئنی نامیده می‌شود کیست‌های لوتیئنی ساخته می‌شود که آنها نیز به نام کیست فونکسیونل شناخته شده و خطرناک نیستند.
این کیست‌ها یا خود به خود و یا به‌وسیله درمان‌های ساده رفع می‌شوند
چاقی با ایجاد اختلالات هورمونی یکی از دلایل مهم وقابل درمان کیستهای تخمدان وهمچنین عامل مهمی در نازایی است. با درمان چاقی انتظار میرود کیستها برطرف شوند و قدرت باروری افزایش یابد.

علائم
بیشتر کیست‌ها هرگز مشخص نمی‌شوند و بدون اینکه زنان بدانند که به این کیست‌ها مبتلا هستند برطرف می‌شوند. هنگامی‌که یک کیست علائم ایجاد می‌کند، درد در شکم یا لگن شایع‌ترین علامت است.

درد می‌تواند در اثر پارگی کیست، رشد سریع و اتساع آن، خون‌ریزی به درون کیست یا پیچ خوردن کیست در اطراف منبع خونی آن ایجاد شود.

علائم حاد کیست تخمدان
احساس درد ناگهانی شکم، تهوع و استفراغ، تغییرات نبض، احساس ضعف که ممکن است به علت خون‌ریزی داخلی باشد.
بعضی وقت‌ها با خونریزی مختصر پریتون علائم شدت پیدا نمی‌کند و با استراحت در بیمارستان علائم بهبود پیدا کرده و احتیاج به عمل ندارد.

تشخیص
بیشتر کیست‌ها به‌وسیله‌ی اولتراسوند (سونوگرافی)تشخیص داده می‌شوند که بهترین تکنیک تصویربرداری برای شناسایی کیست‌های تخمدانی است.
اولتراسوند یک روش تصویربرداری است که از امواج صوتی برای ایجاد تصاویری از ساختمان‌های درون بدن استفاده می‌کند. تصویربرداری اولتراسوند بدون درد است و ضرری ندارد.
هم‌چنین می‌توان کیست‌ها را با روش‌های دیگر تصویربرداری مانند اسکن CAT یا اسکن MRI شناسایی کرد.

پیش‌گیری
اگرچه بیشتر کیست‌های تخمدان حتی پس از ۴۰ سالگی خوش‌خیم هستند اما کیست‌های تخمدانی که پس از ۴۰ سالگی ایجاد می‌شود نسبت به قبل از آن شانس بالاتر سرطانی بودن را دارند.تشخیص زودهنگام کیست‌های تخمدان اهمیت زیادی در درمان آنها دارد.
به همین دلیل پزشکان توصیه می‌کنند سه فاکتور چاقی، رشد موی اضافی غیرعادی در بدن (هیرسوتیسم) و اختلاف عادت ماهانه بایستی جدی گرفته شوند.
قاعدگی معمولا تا دو سال پس از بلوغ نامنظم است ولی پس از آن در صورت مشاهده نامنظمی باید به پزشک مراجعه شود.

پیش‌گیری بدون استفاده از دارو برای کیست تخمدان وجود ندارد فقط تجربه نشان داده افرادی که از قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنند،
کمتر دچار کیست تخمدان می‌شوند و در حاملگی و شیردهی نیز به علت مهار فعالیت تخمدان کیست‌های تخمدان کمتر مشاهده می‌شود و اگر هم وجود داشته باشد
در دوره‌ی بارداری و شیردهی خود به خود پس‌رفت پیدا می‌کند.
معمولاً خانم‌هایی که دیر ازدواج می‌کنند و دیر حامله می‌شوند، بیشتر در معرض این کیست‌ها قرار می‌گیرند،

ولی کاملاً نمی‌توانیم بگوییم که برای جلوگیری از کیست تخمدان قرص ضد بارداری بخورند چون همه خانم‌ها کیست تخمدان پیدا نمی‌کنند
بنابراین توصیه می‌شود با مراجعه مرتب سالانه به پزشک متخصص مشاوره و معاینه شوند.
به‌خصوص پس از سن ۵۰ سالگی که مشکلات خطرناک تخمدانی (سرطان‌ها) شایع‌تر است و از این سن باید هر شش ماه یک‌بار حتماً مورد معاینه دقیق قرار گیرند.
کلاً برای رفع کیست‌ها ساده‌ترین و کم خرج‌ترین درمان همان قرص‌های ضد بارداری است ولی بیمار نباید خودسرانه عمل کند چون عوارض آن خصوصا در سنین بالاتر خطرناک است،

بلکه باید تحت نظر متخصص زنان باشد و فرم‌های مقاوم به درمان را جدی بگیرد. هرگاه دردهای مبهم لگنی، لکه بینی و یا بی‌نظمی در عادت ماهانه پیدا کردند،
باید با متخصص زنان مشورت کنند و به موقع سونوگرافی انجام دهند تا در صورت کیست، نوع آن مشخص شود و درمان به روش صحیح صورت گیرد.
چون اکثر این کیست‌ها در صورت تشخیص به‌موقع با درمان دارویی رفع خواهند شد (استفاده از هورمون‌ها) و به‌ندرت کار به جراحی لاپاروسکوپی می‌کشد

بارداری
در تخمدان‌های پلی کیستیک با توجه به اینکه کاملاً وضع آندوکرینولوژی زن به هم می‌خورد و از تخمدان‌های کیستیک و بدون تخمک‌گذاری هورمون‌های مردانه ترشح می‌شود
هم‌چنین پرمویی (هیرسوتیسم) و اختلالات شدید دوره ماهانه دیده می‌شود (مثلاً هر شش ماه یا هر سه تا چهار ماه یک‌بار پریود می‌شوند) فرد دچار الیگومنوره شدید می‌شود،
در نتیجه با شرایط حاملگی دشوار رو به رو است و به کمک پزشک نیاز دارند.
علاوه بر این افرادی‌که هنوز ازدواج نکردند، هم نباید رها شوند چون اختلالات و تغییرات هورمونی ایجاد عوارض می‌کند و حتی می‌تواند حالتی شبیه دیابت در بیماران ایجاد کند.

درمان
بیشتر کیست‌های تخمدان در زنان در سنین باروری کیست‌های فولیکولار هستند که به طور طبیعی در عرض ۱ تا ۳ ماه از بین می‌روند. اگرچه ممکن است این کیست‌ها پاره شوند، به ندرت علائم ایجاد می‌کنند.

این کیست‌ها خوش خیم هستند و مشکلاتی ایجاد نمی‌کنند.
در زنانی که هیچ علائمی ندارند این کیست‌ها را می‌توان هم‌زمان در طی آزمایش لگن تشخیص داد. تمام زنان در مقاطعی از زندگی به کیست‌های فولیکولار مبتلا می‌شوند.
در زنان در سنین باروری، معاینه کیست فولیکولار معمولاً در چند چرخه قاعدگی انجام می‌شود زیرا در این گروه سنی این کیست‌ها شایع و سرطان تخمدان نادر است.

گاهی اوقات کیست‌های تخمدانی در زنان غیر یائسه حاوی مقداری خون است که کیست‌های هموراژیک نامیده می‌شوند.

کیست‌های هموراژیک به سرعت برطرف می‌شوند.
به منظور تعیین استراتژی درمانی برای کیست‌های تخمدان از اولتراسوند استفاده می‌شود زیرا این روش می‌تواند به تشخیص این که این کیست،کیست ساده یا ترکیبی است کمک کند.
کیست ساده که در بیماری‌های خوش خیم دیده می‌شود فقط حاوی مایع بوده و بافت جامد ندارند اما کیست ترکیبی بافت جامدی دارد که به پایش و احتمالاً جراحی نیاز دارد.

به طور خلاصه درمان ایده آل کیست‌های تخمدان به سن زن، اندازه کیست (و تغییر اندازه) و ظاهر کیست در اولتراسوندبستگی دارد.
درمان می‌تواند شامل معاینه ساده یا ارزیابی آزمون‌های خونی مانند CA-۱۲۵ باشد که به تشخیص پتانسیل ابتلا به سرطان کمک می‌کند.
در صورت ایجاد درد شدید، از بین نرفتن خود به خود یا مشکوک بودن تومور، می‌توان آن را با لاپاراسکوپی خارج کرد.
به مجرد خارج کردن کیست، تومور به یک پاتولوژیست ارجاع داده می‌شود تا به منظور تشخیص نهایی نوع کیست موجود، بافت را در زیر میکروسکوپ آزمایش کند.
موثرترین درمان کیستهای تخمدان ونازایی در بیماران مبتلا به چاقی مرضی جراحی های دستگاه گوارش مانند اسلیو معده ,پلیسه معده ویا بایپس به روش یسته (لاپارووسکوپی)است.
انتخاب نوع عمل براساس وضعیت بالینی بیمار وشرایط آزمایشگاهی توسط جراح چاقی متفاوت است.

جراحی کیست تخمدان
در بیماری که کیست تخمدان دارد، اگر علایم غیر عادی رخ دهد، ممکن است کار به جراحی بکشد - کیست پاره شود و یا دردهای شکمی و لگنی حاد و علایم خونریزی داخل شکمی پیدا شود - اکثراً کار به جراحی می‌کشد.
در بعضی موارد هم ممکن است کیست دچار پیچ خوردگی شود و این پیچ خوردگی ادامه یافته و منجر به تحریک پریتون و کیست دچار کم‌خونی شود.
در این صورت نیز اگر علایم با جابجایی و استراحت تغییر نکند و درد و استفراغ ادامه پیدا کند، باید جراحی شود.
در حالتی‌که کیست خیلی بزرگ شود و یا آن‌که پس از چند دوره درمان طبی به درمان جواب ندهد (باید جراحی شود) معمولاً تخمدان‌های با کیست‌های متعدد به جراحی نیاز ندارند
ولی بیمار باید با دقت تحت نظر باشد و ممکن است سال‌ها به درمان طبی نیاز داشته باشد که بر حسب شرایط سنی، وضعیت کیست‌ها و شرایط زناشویی و وزن بیمار، درمان‌ها متفاوت خواهد بود.
لاپاروسکوپی (جراحی بسته) روش ارجح در درمان جراحی کیست تخمدان است.
با این روش می‌توان در مواردی‌که تشخیص‌های دیگری هم مطرح است به نتیجه رسید و درمان هم‌زمان برای سایر مشکلات مثلا رفع چسبندگی یا درآوردن آپاندیس انجام داد.

نکات مهم
خانم‌هایی که کیست تخمدان دارند و دارو مصرف می‌کنند، باید از حرکات ورزشی جهشی و کششی، دوومیدانی، شنا، یوگا و نظیر آن پرهیز کنند.
در واقع هر کاری‌که فشار به لگن بیاورد ممنوع است. پس از دوره درمان هم که پزشک تعیین می‌کند،
دوباره مراجعه کنند تا از درمان کامل خود مطلع شوند و در صورت جواب ندادن درمان و بهبود نیافتن، بررسی‌های آزمایشگاهی دقیق‌تر از آن‌ها به عمل آید.

رژیم غذایی
افراد مبتلا به کیست‌های تخمدانی بایستی در برنامه غذایی خود مصرف میوه و سبزیجات تازه و رژیم غذایی حاوی غلات و دانه‌های کامل سبوس‌دار را از یاد نبرند

تا حد امکان مصرف محصولات فرآوری شده و پخته مثل انواع شیرینی، کیک و کلوچه، آبمیوه‌های مصنوعی مثل انواع ساندیس، نوشیدنی‌هایی نظیر نوشابه و نان‌های سفید را محدود کنند.