آزمایشهای دوران بارداری، کدام ضروری است؟
در سه ماهه دوم یعنی هفته پانزدهم، غربالگری دوم انجام می‌شود و اگر بقیه آزمایشهای صورت‌گرفته بدون مشکل بود تا پایان سه ماهه دوم نیاز به آزمایش دیگری نیست.
جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی آزمایشهای روتین دوران بارداری را شامل چک کردن کم‌خونی و گروه خونی مادر دانست و گفت: آزمایش قند از نظر دیابت و آزمایش اسکرینینگ که به آن GCT گفته می‌شود نیز برای مادر انجام می‌گیرد که در واقع آزمایشی است که طی آن به مادر ۵۰ تا ۷۰ گرم گلوکز داده می‌شود؛ ابتدا آزمایش ناشتا از مادر گرفته شده و بعد از گذشت یک ساعت به مادر شربتی داده می‌شود و قند خون را مجدد اندازه می‌گیرند که اگر در معرض دیابت باشد، با این آزمایش مشخص می‌شود. بهتر است این آزمایش همان اوایل بارداری انجام شود و کسی که آزمایش قند خون ناشتا را انجام داد این آزمایش را نیز انجام دهد.
دکتر فرح قاسمی، با بیان این مطلب افزود: به تمام مادران توصیه می‌کنیم به محض مثبت شدن تست خون، این آزمایش‌ها را انجام دهند و تا زمان سونوگرافی و مشخص شدن یک حاملگی نرمال با ضربان قلب نرمال در رحم، آزمایش دیگری انجام ندهند؛ چراکه برخی مواقع تعداد زیادی از بارداری‌ها بعد از مثبت شدن بارداری به سرانجام نمی‌رسند. به طور مثال در برخی از آنها جنین سقط می‌شود یا ضربان قلب تشکیل نمی‌شود و یا تخم پوچ هستند و نیازی نیست که مادر هزینه اضافه داشته باشد.
این متخصص زنان افزود: بعد از مشخص شدن قلب جنین، آزمایش کم‌خونی، قند، اوره و کراتینین، آزمایش HIV برای ایدز و هپاتیت، آزمایش ادرار، آزمایش کشت ادرار و آزمایش TSH یعنی بررسی از نظر هورمون تیروئید گرفته می‌شود؛ زیرا بسیاری از مادران کم‌کاری تیروئید دارند و متوجه آن نیستند و آزمایش اسکرینینگ یا غربالگری است که مشخص می‌کند مادری کم‌کاری یا پرکاری تیروئید دارد یا خیر.
دیابت بارداری بعد از هفته 20 بارداری خود را نشان می‌دهد
وی با بیان اینکه تمام این آزمایش‌ها، آزمایش سه ماهه اول بارداری است و اگر مادری کم‌خونی شدید دارد باید درمان شود، در خصوص دیابت بارداری گفت: به طور کلی دو نوع دیابت داریم؛ نوع اول دیابت «اوورت» است که در آن مادر قبل از بارداری دیابت داشته و خودش نیز اطلاع داشته است. هرچند در برخی موارد قند مادر در مرز قرار دارد و خود متوجه نیست که نیاز به بررسی و توجه بیشتری دارد. دیابت بعدی که به آن جستیشنال (gestational) گفته می‌شود یا دیابت بارداری که بعد از هفته ۲۰ خود را نشان می‌دهد.
اسکرینینگ برای سلامت جنین
قاسمی تأکید کرد: موارد گفته شده آزمایش خون است که به مادران توصیه می‌کنیم برای بررسی سلامت جنین، آزمایش غربالگری را در هفته بین 11 تا 13 انجام دهند که غربالگری از نظر ناهنجاری‌های جنین مثل سندروم دان و تریزومی18 و بیماری‌های مادرزادی بررسی می‌شود و اگر موفق به انجام این آزمایش نشدند، در هفته پانزدهم می‌توانند این آزمایش را انجام دهند. به این نوع از آزمایش‌ها اسکرینینگ گفته می‌شود که اگر مثبت بود، مادر باید تحت مراقبت ویژه قرار بگیرد و بررسی‌های بعدی را لازم دارد. اگر این آزمایش‌ها منفی بود، احتمال خطر کمتر است؛ اما صد در صد رد نمی‌شود. بنابراین مجدد باید بررسی شود.
وی ادامه داد: در گذشته این آزمایش‌ها چندان روتین نبود، اما توصیه می‌شود که مادران آنها را انجام دهند.
هفته ۲۶ تا ۲۸ بارداری؛ زمان کنترل کم‌خونی مجدد
این متخصص زنان درخصوص سه ماهه دوم بارداری گفت: در سه ماهه دوم یعنی هفته پانزدهم، غربالگری دوم انجام می‌شود و اگر بقیه آزمایشهای صورت‌گرفته بدون مشکل بود تا پایان سه ماهه دوم نیاز به آزمایش دیگری نیست. در هفته 26 تا 28 بارداری نیز آزمایش کنترل کم‌خونی و غربالگری از نظر دیابت که شامل قند خون ناشتا و آزمایش قند خون با گلوکز یک‌ساعته و سه‌ساعته است، انجام می‌شود.
سونوگرافی در حالت عادی در سه مرحله
وی در خصوص سونوگرافی‌هایی که مادر باید انجام دهد، گفت: اگر مادری مشکلی نداشته باشد، برای او سونوگرافی در سه مرحله کفایت می‌کند. سونوگرافی اول در سه ماهه اول در هفتههای بین ۷ تا ۸ برای تشخیص تشکیل ضربان قلب جنین، سپس سونوگرافی ۱۴ هفته از نظر رد آنورمالی‌های جنینی؛ مثلاً ممکن جمجمه جنینی شکل نگرفته باشد یا نقص ستون مهره‌ها داشته باشد و چون زیر ۱۶ هفته اجازه سقط داده می‌شود بهتر است سونوگرافی در هفته ۱۴ انجام شود. در ۱۴ هفته اکثراً جنسیت بچه مشخص می‌شود، اما ممکن است تجربه سونوگرافیست کم باشد یا بچه در موقعیتی قرار گرفته باشد که جنسیت او مشخص نشود، لذا در هفتههای بعدی می‌تواند مادر مجدد سونوگرافی انجام دهد.
سونوگرافی سریالی در صورت خونریزی مادر
قاسمی درخصوص سونوگرافی در سه ماهه دوم گفت: در سه ماهه دوم دیگر نیازی به سونوگرافی نیست، اما اگر مادری خونریزی دارد نیاز به انجام سونوگرافی سریالی است تا وضعیت جفت مشخص شود؛ زیرا ممکن است جفت سرراهی باشد. ممکن است مادری از ترشح زیاد شکایت داشته باشد یا مشکوک به پارگی کیسه آب باشد یا حجم مایع آمنیوتیک او کم باشد؛ که در این صورت نیز نیاز به سونوگرافی بیشتر است.
سونوگرافی هفته 30 تا 32 ضروری برای تعیین موقعیت جنین
وی تأکید کرد: این سونوگرافی از سونوگرافی‌های واجب و ضروری سه ماهه سوم است. این سونوگرافی برای نحوه قرارگیری جنین و وضعیت قرارگیری جفت مهم است؛ بدین معنی که سر بچه پایین باشد تا مادر امکان انجام زایمان طبیعی را داشته باشد. این سونوگرافی بین هفته ۳۰ تا ۳۲ انجام می‌شود. مادر می‌تواند سونوگرافی دیگری را در هفته ۳۶ برای چک کردن مجدد طرز قرارگیری جنین انجام دهد که باید سفالیک باشد؛ یعنی سر بچه رو به پایین و پاهای او رو به بالا قرار گرفته باشد.
مراجعه زن باردار به پزشک زنان؛ ماهی یک‌بار تا ۷ ماهگی
این متخصص زنان درخصوص مراجعه مادر به پزشک معالج گفت: مراجعه مادر به پزشک زنان ماهی یک‌بار تا هفته 28 یعنی 7 ماهگی باید صورت بگیرد و اگر مشکل خاصی نداشته باشند، از هفته 28 تا 32 بهتر است هر دو هفته یک‌بار مراجعه کرده و از 32 به بعد تا زمان زایمان بهتر است هر هفته مراجعه داشته باشند. در این مراجعه‌ها، بررسی فشار خون، وزن مادر و ضربان قلب جنین مهم است و از هفته 32 به بعد نیز حرکت جنین بایستی بررسی شود.
دکتر فرح قاسمی، با بیان این مطلب افزود: به تمام مادران توصیه می‌کنیم به محض مثبت شدن تست خون، این آزمایش‌ها را انجام دهند و تا زمان سونوگرافی و مشخص شدن یک حاملگی نرمال با ضربان قلب نرمال در رحم، آزمایش دیگری انجام ندهند؛ چراکه برخی مواقع تعداد زیادی از بارداری‌ها بعد از مثبت شدن بارداری به سرانجام نمی‌رسند. به طور مثال در برخی از آنها جنین سقط می‌شود یا ضربان قلب تشکیل نمی‌شود و یا تخم پوچ هستند و نیازی نیست که مادر هزینه اضافه داشته باشد.
این متخصص زنان افزود: بعد از مشخص شدن قلب جنین، آزمایش کم‌خونی، قند، اوره و کراتینین، آزمایش HIV برای ایدز و هپاتیت، آزمایش ادرار، آزمایش کشت ادرار و آزمایش TSH یعنی بررسی از نظر هورمون تیروئید گرفته می‌شود؛ زیرا بسیاری از مادران کم‌کاری تیروئید دارند و متوجه آن نیستند و آزمایش اسکرینینگ یا غربالگری است که مشخص می‌کند مادری کم‌کاری یا پرکاری تیروئید دارد یا خیر.
دیابت بارداری بعد از هفته 20 بارداری خود را نشان می‌دهد
وی با بیان اینکه تمام این آزمایش‌ها، آزمایش سه ماهه اول بارداری است و اگر مادری کم‌خونی شدید دارد باید درمان شود، در خصوص دیابت بارداری گفت: به طور کلی دو نوع دیابت داریم؛ نوع اول دیابت «اوورت» است که در آن مادر قبل از بارداری دیابت داشته و خودش نیز اطلاع داشته است. هرچند در برخی موارد قند مادر در مرز قرار دارد و خود متوجه نیست که نیاز به بررسی و توجه بیشتری دارد. دیابت بعدی که به آن جستیشنال (gestational) گفته می‌شود یا دیابت بارداری که بعد از هفته ۲۰ خود را نشان می‌دهد.
اسکرینینگ برای سلامت جنین
قاسمی تأکید کرد: موارد گفته شده آزمایش خون است که به مادران توصیه می‌کنیم برای بررسی سلامت جنین، آزمایش غربالگری را در هفته بین 11 تا 13 انجام دهند که غربالگری از نظر ناهنجاری‌های جنین مثل سندروم دان و تریزومی18 و بیماری‌های مادرزادی بررسی می‌شود و اگر موفق به انجام این آزمایش نشدند، در هفته پانزدهم می‌توانند این آزمایش را انجام دهند. به این نوع از آزمایش‌ها اسکرینینگ گفته می‌شود که اگر مثبت بود، مادر باید تحت مراقبت ویژه قرار بگیرد و بررسی‌های بعدی را لازم دارد. اگر این آزمایش‌ها منفی بود، احتمال خطر کمتر است؛ اما صد در صد رد نمی‌شود. بنابراین مجدد باید بررسی شود.
وی ادامه داد: در گذشته این آزمایش‌ها چندان روتین نبود، اما توصیه می‌شود که مادران آنها را انجام دهند.
هفته ۲۶ تا ۲۸ بارداری؛ زمان کنترل کم‌خونی مجدد
این متخصص زنان درخصوص سه ماهه دوم بارداری گفت: در سه ماهه دوم یعنی هفته پانزدهم، غربالگری دوم انجام می‌شود و اگر بقیه آزمایشهای صورت‌گرفته بدون مشکل بود تا پایان سه ماهه دوم نیاز به آزمایش دیگری نیست. در هفته 26 تا 28 بارداری نیز آزمایش کنترل کم‌خونی و غربالگری از نظر دیابت که شامل قند خون ناشتا و آزمایش قند خون با گلوکز یک‌ساعته و سه‌ساعته است، انجام می‌شود.
سونوگرافی در حالت عادی در سه مرحله
وی در خصوص سونوگرافی‌هایی که مادر باید انجام دهد، گفت: اگر مادری مشکلی نداشته باشد، برای او سونوگرافی در سه مرحله کفایت می‌کند. سونوگرافی اول در سه ماهه اول در هفتههای بین ۷ تا ۸ برای تشخیص تشکیل ضربان قلب جنین، سپس سونوگرافی ۱۴ هفته از نظر رد آنورمالی‌های جنینی؛ مثلاً ممکن جمجمه جنینی شکل نگرفته باشد یا نقص ستون مهره‌ها داشته باشد و چون زیر ۱۶ هفته اجازه سقط داده می‌شود بهتر است سونوگرافی در هفته ۱۴ انجام شود. در ۱۴ هفته اکثراً جنسیت بچه مشخص می‌شود، اما ممکن است تجربه سونوگرافیست کم باشد یا بچه در موقعیتی قرار گرفته باشد که جنسیت او مشخص نشود، لذا در هفتههای بعدی می‌تواند مادر مجدد سونوگرافی انجام دهد.
سونوگرافی سریالی در صورت خونریزی مادر
قاسمی درخصوص سونوگرافی در سه ماهه دوم گفت: در سه ماهه دوم دیگر نیازی به سونوگرافی نیست، اما اگر مادری خونریزی دارد نیاز به انجام سونوگرافی سریالی است تا وضعیت جفت مشخص شود؛ زیرا ممکن است جفت سرراهی باشد. ممکن است مادری از ترشح زیاد شکایت داشته باشد یا مشکوک به پارگی کیسه آب باشد یا حجم مایع آمنیوتیک او کم باشد؛ که در این صورت نیز نیاز به سونوگرافی بیشتر است.
سونوگرافی هفته 30 تا 32 ضروری برای تعیین موقعیت جنین
وی تأکید کرد: این سونوگرافی از سونوگرافی‌های واجب و ضروری سه ماهه سوم است. این سونوگرافی برای نحوه قرارگیری جنین و وضعیت قرارگیری جفت مهم است؛ بدین معنی که سر بچه پایین باشد تا مادر امکان انجام زایمان طبیعی را داشته باشد. این سونوگرافی بین هفته ۳۰ تا ۳۲ انجام می‌شود. مادر می‌تواند سونوگرافی دیگری را در هفته ۳۶ برای چک کردن مجدد طرز قرارگیری جنین انجام دهد که باید سفالیک باشد؛ یعنی سر بچه رو به پایین و پاهای او رو به بالا قرار گرفته باشد.
مراجعه زن باردار به پزشک زنان؛ ماهی یک‌بار تا ۷ ماهگی
این متخصص زنان درخصوص مراجعه مادر به پزشک معالج گفت: مراجعه مادر به پزشک زنان ماهی یک‌بار تا هفته 28 یعنی 7 ماهگی باید صورت بگیرد و اگر مشکل خاصی نداشته باشند، از هفته 28 تا 32 بهتر است هر دو هفته یک‌بار مراجعه کرده و از 32 به بعد تا زمان زایمان بهتر است هر هفته مراجعه داشته باشند. در این مراجعه‌ها، بررسی فشار خون، وزن مادر و ضربان قلب جنین مهم است و از هفته 32 به بعد نیز حرکت جنین بایستی بررسی شود.
منبع:
مهر
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼