سونوگرافی های ضروری در بارداری، زیاده روی ممنوع!

شنیدن صدای قلب جنین برای نخستین‌بار، احساس واقعی پدر و مادرشدن را در زن و مرد ایجاد می‌کند؛ احساسی که سرشار از خوشحالی و در عین حال نگرانی است.

طی‌کردن دوران بارداری -به‌خصوص در بارداری اول-، همیشه با نگرانی بیشتری همراه است. پدر و مادر دائم سؤال دارند و تغییرات برایشان ناآشناست. به همین دلیل آنها برای انجام آزمایش‌های مکرر و سونوگرافی به مطب پزشکان می‌روند اما برای عده‌ای این سونوگرافی‌ها از میزان معمول خارج شده و به اصراری بیمارگونه تبدیل می‌شود.

تعداد سونوگرافی‌های ضروری

سونوگرافی، فرایندی است که از طریق امواج فوق‌العاده سریع صدا، تصاویری از بافت‌ها و ارگان‌های داخلی بدن انسان تولید شده و در نهایت پس از شکل‌گیری به مانیتور ارسال می‌شود تا قابل مشاهده باشد. دکتر صفیه عشوری‌مقدم، متخصص زنان و نازایی درباره تعداد سونوگرافی‌های ضروری در بارداری گفت: نخستین سونوگرافی به محض اطلاع از بارداری، در حدود هفته هفتم یا هشتم بارداری، برای مشاهده قلب جنین و سن بارداری انجام می‌شود. این سونوگرافی بیشتر برای برطرف‌کردن نگرانی‌هایی است که مادر و پزشک از زنده‌بودن جنین و تعداد قل‌ها دارند. سونوگرافی غربالگری NT حدود ۱۲‌هفتگی جنین انجام می‌شود که به همراه آزمایش خون غربالگری اول را تشکیل می‌دهد. در این سونوگرافی ضخامت لایه شفاف که پشت گردن جنین قرار دارد، اندازه گرفته می‌شود. اندازه این لایه با برخی بیماری‌ها مرتبط است.

براساس قوانین اسلامی، درصورتی که جنین دارای ناهنجاری باشد که منافات با حیات دارد و می‌تواند آزار‌دهنده برای خانواده باشد، فقط قبل از دمیده شدن روح، یعنی قبل از ۱۹ هفته مجاز هستیم اقدامات قانونی کسب مجوز سقط جنین را انجام دهیم. سونوگرافی سلامت جنین که به سونوی آنومالی معروف است باید در ۱۸ هفته و یک روز انجام شود. کنترل مجدد طول دهانه رحم نیز با این سونوگرافی برای جلوگیری از سقط و یا زایمان زودرس اندازه‌گیری می‌شود. بعد از این سونوگرافی عملا نیاز به سونوگرافی دیگر وجود ندارد تا حدود 32تا 34هفتگی که برای بررسی رشد جنین صورت می‌گیرد.

ما گرفتاریم و اسیریم

زنان، به‌خصوص کسانی که برای نخستین‌بار حاملگی را تجربه می‌کنند، نگرانی‌های زیادی دارند. برخی از آنها با کوچک‌ترین تغییری در حالشان راهی مطب‌های پزشکان می‌شوند. یکی از پزشکان زنان و نازایی که نمی‌خواست نامش ذکر شود، به همشهری گفت: ما از دست این زنان گرفتاریم. با دیدن کوچک‌ترین لک و خونریزی از پزشک سونوگرافی مجدد می‌خواهند، حتی اگر روز قبل سونوگرافی کرده باشند.

چنین درخواستی ناشی از یک ویژگی فرهنگی است که به‌نظر می‌رسد پزشکان می‌توانند در کاهش و تغییر آن اقداماتی انجام دهند. این متخصص زنان با قبول نقش پزشکان در تغییر روش‌ها گفت: پزشکان مؤثرند ولی همیشه اصرار پزشکان بر ضروری‌نبودن سونوگرافی‌های مکرر چاره‌ساز نیست. بارها پیش آمده که به اصرار مادر سونوگرافی انجام نشده یا موکول به نوبت‌های بعدی سونوگرافی چهارگانه شده که جنین به دلایل مختلف از دست رفته است. اما کار به شکایت و مراجعه مکرر به پزشکی قانونی کشیده شده است. خیلی از خانواده‌ها پزشکان را برای انجام سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی تحت فشار قرار می‌دهند. بهترینشان از همان اول می‌گویند که این سونوگرافی را برای عکس آلبوم فرزندشان می‌خواهند؛ برخی نیز با این استدلال که باید از هر مشکلی مطلع شوند، درخواست این نوع از سونوگرافی را می‌دهند.

دکتر عشوری مقدم نیز با اشاره به‌وجود اصرار والدین بر سونوگرافی مکرر گفت: برخی این سونوگرافی را برای نشان دادن به همسر و مادر شوهر و... انجام می‌دهند. دلنگرانی‌های پزشکان متخصص از شکایت‌های بیماران و اضطراب ناشی از بارداری در سنین بالا از عواملی است که تعداد دفعات بررسی جنین را افزایش دهیم.

سونوگرافی سه‌بعدی از واجبات نیست

در موارد خاص تعداد سونوگرافی‌ها افزایش می‌یابد اما تشخیص آن به‌نظر می‌رسد با پزشک است. دکتر عشوری در این‌باره گفت: به‌طور مثال، اگر برای فردی در ۲۴ تا ۲۸ هفتگی دیابت دوران بارداری تشخیص داده شد، ممکن است براساس شرح حال بیمار، ناچار ‌شویم که در 3ماه آخر تا هفته‌ای دوبار سونوگرافی مخصوصی به نام بیوفیزیکال تجویز کنیم. همچنین اگر زن بارداری با کاهش مایع دور جنین مواجه شده باشد، یا بیماری که سابقه حاملگی خارج از رحم، حاملگی موی (اختلال در رشد جفت) داشته باشد، شاید مجبور شویم که سونو‌ها را تکرار کنیم. در این شرایط پیش از اینکه حاملگی به هفته‌های بیشتر برسد، سونوگرافی انجام می‌شود. ممکن است که در سونوگرافی‌های اصلی به‌وجود یک ناهنجاری‌ مشکوک شویم که نیاز بیشتری به سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی باشد. به‌صورت معمول سونوگرافی سه‌بعدی جزو واجبات کنترل بارداری نیست.