آمپول هپارین در بارداری، علت تجویز

هپارین یک داروی ضد انعقاد خون است. به عبارت دیگر،‌ این دارو باعث کند شدن لختگی خون و رقیق شدن آن می‌شود. انواع مختلف هپارین وجود دارد. نوع متدوال‌ آن، هپارین با وزن مولکولی کم است که با اسامی انوکساپارین (با نام تجاری سلکسان) و دالتپارین عرضه می‌شود.

چگونه لخته خون در بدن تشکیل می‌شود؟
ترومبوز سیاهرگی (Venous thrombosis) حالتی است در آن لخته خون در رگ تشکیل می‌شود. بیشترِ لخته خون در «رگ‌های عمیق» پاها، ران‌ها، یا لگن تشکیل شده و ترومبوز سیاهرگی عمیق نامیده می‌شود. این عارضه می‌تواند جریان خون در رگ را محدود کرده و باعث ورم و درد گردد. اما این خطر هم وجود دارد که شکسته شده و در جریان خون به حرکت در آید که این حالت آمبولی نام دارد. اگر آمبولی در ریه اتفاق بیفتد آمبولی ریه است. این عارضه باعث مشکلات تنفسی، درد قفسه سینه و سرفه خونی شده و در حالت شدید، می‌تواند خطر جانی را به همراه داشته باشد.

علت تجویز آمپول هپارین در بارداری چیست؟
در دوران بارداری و بلافاصله بعد از زایمان، ریسک ترومبوز سیاهرگی افزایش می‌یابد. بعضی از خانم‌ها بیشتر در معرض تشکیل لخته خونی قرار دارند. مهمترین دلایل تجویز آمپول هپارین در دوران بارداری یا بعد از زایمان به صورت زیر است:
-تشکیل لخته خون در این بارداری یا بارداری قبلی؛
-بارداری پرخطر (احتمالِ نرسیدن خون کافی به جنین در سقط قبلی)؛
-افزایش خطر تشکیل لخته خون در بارداری یا بعد از زایمان مثلا بعد از سزارین یا ساکن بودن در یکجا برای مدت طولانی؛
-مصرف قبلی داروهای ضد انعقاد مثلا به دلیل تکرار شدن ترومبوز.

عوارض هپارین روی جنین چیست؟
سوزن آمپول هپارین نمی‌تواند وارد رحم شود. همچنین، هپارین نمی‌تواند وارد جفت شود بنابراین به جنین آسیبی نمی‌رساند اما تجویز آن حتما باید توسط پزشک صورت پذیرد.

آیا هپارین در زمان شیردهی بی خطر است؟
شواهدی وجود ندارد که نشان دهد آمپول آنوکساپارین می‌تواند وارد شیر مادر شود. ضمن آنکه اگر مقدار کمی از آن وارد شیر مادر شود توسط اسیدهای معده تجزیه شده و جذب نخواهد شد. اما همانطور که گفته شد تجویز این دارو حتما باید توسط پزشک صورت پذیرد.

آیا جایگزینی برای هپارین وجود دارد؟
وارفارین داروی ضد انعقاد خون دیگری است که به شکل قرص تولید می‌شود اما به دلیل آنکه می‌تواند وارد جفت شود و به جنین آسیب برساند در زمان بارداری نمی‌توان از آن استفاده کرد. آسپرین هم اثر محافظتی کمی دارد اما در بارداری مورد تایید پزشکان نیست. جوراب‌های ضد ترومبوز سیاهرگی هم اثر مناسبی دارد اما ممکن است باعث ناراحتی فرد شود و بجز پاها نمی‌تواند جلوی ترومبوز را در سایر اندام‌های بدن بگیرد.

تزریق آمپول هپارین به چه صورت انجام می‌شود؟
هپارین باید به صورت زیر جلدی تزریق شود (لایه چربی زیر پوست). تزریق آن معمولا هر روزی یکبار است. خیلی مهم است که آمپول در زمان‌های مشابه در طول روز زده شود، به خصوص اگر آزمایش خون برای چک کردن لازم است بهتر است تزریق آن صبح‌ها انجام شود. از آنجا که هپارین می‌تواند توسط اسیدهای معده تجزیه شود نباید آنرا به صورت خوراکی مصرف کرد.

عوارض جانبی هپارین چیست؟
مثل هر داروی دیگری هپارین هم عوارضی دارد:
-کبودی در اطراف ناحیه تزریق؛
-افزایش احتمال خونریزی؛
-افزایش احتمال هماتوم محل زخم (کبودی) اگر زایمان به شیوه سزارین انجام شود؛
-احتمال (کم) آلرژی در ناحیه تزریق یا کل بدن؛
-افزایش سطح پتاسیم بدن؛
در هر بار ویزیت پزشک، این عوارض باید به دقت بررسی شود.

از چه زمانی تزریق آمپول هپارین آغاز می‌شود؟
شروع تزریق هپارین، به علت تجویز آن بستگی دارد. بعضی اوقات از ابتدای بارداری باید تزریق هپارین انجام گردد. گاهی هم تزریق هپارین بعد از زایمان آغاز می‌شود.
سرنگ‌های هپارین به صورت آماده تزریق در داروخانه‌ها موجود است که باید دور از نور خورشید نگهداری شود اما نیازی به نگهداری در یخچال نیست. با یک آموزش کوتاه خود شما یا همسرتان هم می‌توانید تزریق هپارین را انجام دهید.