آمپول هپارین در بارداری، زمان و نحوه تزریق

تزریق آمپول هپارین در بارداری برای جنین و مادر مضر نیست. این آمپول از جفت جنین عبور نمی‌کند و برای مادران شیرده و نوزادشان نیز ایمن است. آمپول هپارین یک نوع ضد انعقاد است که به افرادی که بدنشان گرایش به لختگی خون در رگ‌ دارد، تزریق می‌شود.
هپارین یک داروی ضد انعقاد است که از لخته شدن خون جلوگیری کرده و یا به عبارت دیگر خون را رقیق می‌کند. انواع مختلفی از هپارین وجود دارد که معمولا از هپارین با وزن مولکولی کم آن استفاده می‌شود؛ مانند انوکساپارین یا دلتپارین. اما ببینیم این آمپول چه کاربردی دارد و مصرفآمپول هپارین در بارداری چه اثراتی می‌تواند داشته باشد؟

آمپول هپارین در دوران بارداری
ترومبوس وریدی وضعیتی است که در آن لخته خون (ترومبوس) در رگ (ترومبوس سیاهرگی) تشکیل می‌شود. اغلب ترومبوس وریدی در رگ‌های عمیق پاها، ران یا لگن رخ می‌دهد که ترومبوس سیارگی عمقی یا DVT نامیده می‌شود. DVT می‌تواند جریان خون را از طریق رگ‌ها محدود کند، باعث تورم و درد شود و حتی این خطر وجود دارد که در رگ‌ها به حرکت در آید و فرد را دچار آمبولی کند. اگر این لخته به ریه راه یابد، آمبولی ریوی نامیده می‌شود. آمبولی ریوی باعث مشکلات تنفسی، درد سینه و سرفه‌ی خونی می‌شود، اما در حالت حاد آن خطر مرگ وجود دارد. با این حال، زمانی که DVT به موقع تشخیص داده شود، خطر ابتلا به آمبولی ریه و مرگ کاهش می‌یابد.
در دوران بارداری و بلافاصله پس از تولد، خطر ترومبوس وریدی افزایش می‌یابد. برخی از زنان باردار، بیشتر در معرض خطر ابتلا به لخته شدن خون هستند و احتمال ابتلا به ترومبوس در حین بارداری و پس از وضع حمل در آنان باید مورد توجه و بررسی قرار گیرد. سه دلیل که برای زنان در دوران بارداری یا پس از وضع حمل از هپارین استفاده می‌کنند، عبارت است از:
-وجود لختگی خون به خاطر بارداری حاضر یا پیشین
-افزایش احتمال تشکیل لخته خون در حین یا پس از باردای، برای مثال پس از عمل سزارین و یا عدم تحرک برای مدت طولانی
-تحت درمان طولانی مدت در زمینه ضد انعقادی بودن و یا عود ترومبوس

نحوه کار آمپول هپارین
همانطور که می‌دانید، انعقاد خون در مواقع جراحت و آسیب دیدگی پوست، از ادامه‌ی خونریزی جلوگیری می‌کند. اما گاهی به دلایل مختلف این خون به صورت غیرطبیعی و بدون هیچ لزومی درون رگ‌ها لخته شده و منجر به ترمبوس می‌شود. ترومبوس نیز در نهایت ممکن است به آمبولی و حتی مرگ بیانجامد.
بدن برخی افراد به دلیل اختلال در خون، مستعد لختگی بوده و لازم است برای جلوگیری از آمبولی، خون آن‌ها رقیق شود تا از لخته شدن در رگ‌ها اجتناب شود. آمپول هپارین، با غیر فعال کردن ترومبین (یکی از عوامل ایجاد لخته) مانع فرایند انعقاد غیرطبیعی خون می‌شود.

آیا هپارین در بارداری برای جنین مضر است؟
برای زنان باردار یا زنانی که به تازگی وضع حمل کرده‌اند، استفاده از هپارین انتخابی است، اما توسط کالج سلطنتی متخصصین زنان و زایمان توصیه می‌شود. هپارین از جفت عبور نمی‌کند و بنابراین برای جنین خطرساز نیست.
همچنین هیچ مدرکی دال بر اینکه هپارین به شیر مادر منتقل می‌شود نیز وجود ندارد. اگر مقادیر کمی از آن نیز به شیر نفوذ کند، توسط اسید معده تجزیه می‌شود بنابراین هرگونه جذب آن توسط کودک می‌تواند ناچیز باشد. تابه حال اثرات نامطلوبی بر نوزاد گزارش نشده است و می‌توان گفت هپارین در زمان شیردهی کاملا ایمن است.

وارفارین، ضدانعقادی دیگر است که به صورت قرص مصرف می‌شود. اما این دارو از جفت عبور می‌کند و ممکن است به جنین آسیب برساند. آسپرین نیز اثر محافظتی خفیفی دارد، اما توسط متخصصان برای جلوگیری از DVT در زنان با ریسک بالا توصیه نمی‌شود. جوراب فشرده سازی الاستیک DVT نیز وجود دارد، اما ممکن است احساس ناراحتی ایجاد کند؛ همچنین تنها از پا‌ها در مقابل ترومبوس محافظت می‌کند.

نحوه‌ی دریافت آمپول هپارین
هپارین به صورت تزریق زیرپوستی استفاده می‌شود. معمولا از نوع با وزن مولکولی پایین استفاده می‌شود. روزی یکبار و گا‌ها به ویژه در بارداری دوبار در روز ممکن است تزریق شود. آنچه مهم است این است که هپارین در هرروز در ساعت مشخصی و در نهایت با اختلاف زمانی ۲ ساعت تزریق شود. توصیه می‌شود که اگر قرار است آزمایش خون بدهید آن را در صبح زود دریافت کنید.
جهت تزریق مراحل زیر را طی کنید:
-مایع را به داخل سرنگ بکشید و رنگ آن را چک کنید که بی رنگ و یا زرد کمرنگ باشد.
-از قرارگیری درست سرسوزن بر روی سرنگ اطمینان حاصل کنید.
-حال با کمک انگشت شست و اشاره، یک قسمت از پوست خود را که قبل تمیز کرده‌اید، چین دار کنید و تزریق را انجام دهید.
-هپارین توسط اسید معده از بین می‌رود و به همین خاطر نمی‌توان آن را به روشی جز تزریق دریافت کرد.

چه زمان باید تزریق هپارین را شروع کرد؟
پاسخ این سوال بسته به علت مصرف هپارین دارد. برخی در اوایل دوران بارداری و برخی درست بعد از زایمان شروع به دریافت آمپول هپارین می‌کنند. پزشکتان یک برنامه منظم برای دریافت هپارین برای شما در نظر خواهد گرفت که لازم است در یادداشت‌های مرتبط با بارداری و زایمان خود نگهداری کنید. یک نسخه از آن نیز در پرونده پزشکیتان خواهد بود.

خطرات آمپول هپارین
عوارض جانبی تزریق هپارین عبارتند از:
-کبودی در محل تزریق
-ممکن است خونریزی بیشتر شود.
-در صورت عمل سزارین، خطر ابتلا به هماتوم زخم (کبودی) افزایش می‌یابد.
-در موارد نادر، واکنش‌های آلرژیک در بدن یا در محل تزریق وجود دارد.
-افزایش سطح پتاسیم خون و یا پوکی استخوان
نظارت بر این موارد بخشی از روند درمان شماست، اما هیچگونه عوارض جانبی جدی تری در تزریق آمپول هپارین در بارداری دیده نشده است.

موارد احتیاط:
-افراد بالای ۸۰ سال
-افراد کم وزن یا دارای اضافه وزن
-افراد مبتلا به بیماری‌های کلیوی
-افرادی که خونریزی دارند
-افراد مبتلا به زخم معده
-افرادی که تجربه سکته مغزی ایسکمیک داشته‌اند
-افراد با فشار خون بالا
-افراد دیابتی
-افرادی که اخیرا عمل جراحی داشته‌اند
-افرادی که سطح پتاسیم خونشان بالاست
-افراد مبتلا به متابولیک اسیدوز