دیابت دوران بارداری، عوامل خطر و عوارض آن

دیابت بارداری چنانچه از نام‌ش پیدا است، در دوران بارداری ایجاد می‌شود. این نوع دیابت مانند سایر انواع دیابت، روی نحوه‌ی استفاده از قند (گلوکز) توسط سلول‌ها تاثیر می‌گذارد. دیابت بارداری باعث بالا رفتن قند خون می‌شود، اتفاقی که می‌تواند روی سلامت حاملگی و جنین تاثیر بگذارد.
هر گونه عارضه‌ای که در دوران حاملگی تجربه می‌شود، نگران‌کننده است، اما خبرهای خوبی هم در این رابطه وجود دارد. زنان باردار می‌توانند با کنترل رژیم غذایی‌شان و خوردن مواد غذایی سالم، انجام تمرینات ورزشی و در صورت لزوم مصرف دارو دیابت بارداری را در خود کنترل کنند. کنترل قند خون می‌تواند از وضع حمل دشوار جلوگیری کند و شما و کودک‌تان را سالم نگه دارد.
در دیابت بارداری، قند خون معمولا بعد از زایمان به حالت طبیعی باز می‌گردد. اما اگر به دیابت بارداری مبتلا شوید، در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ هم هستید. برای کنترل و مدیریت قند خون‌تان، باید با تیم مراقبت بهداشتی‌ و پزشک‌تان همکاری کنید.

علائم دیابت بارداری
دیابت بارداری، در اکثر زنان علائم و نشانه‌های قابل‌توجهی را ایجاد نمی‌کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت امکان، بهتر است که در اسرع وقت - زمانی که در حال اقدام برای باردار شدن هستید - تحت مراقبت قرار بگیرید،‌ چرا که به این ترتیب پزشک‌تان می‌تواند خطر ابتلا به دیابت بارداری را به عنوان بخشی از طرح کلی سلامت بارداری‌تان، در شما ارزیابی کند. هنگامی که باردار هستید، پزشک‌تان به عنوان بخشی از مراقبت‌های قبل از زایمان، احتمال وجود دیابت بارداری را نیز در شما بررسی خواهد کرد. اگر به دیابت بارداری مبتلا شده باشید، ممکن است به بررسی‌های بیش‌تر و بازبینی‌های منظم نیاز داشته باشید. البته‌ این‌ها به احتمال زیاد در طی سه ماهه‌ی آخر بارداری اتفاق می‌افتد، زمانی که پزشک‌تان سطح قند خون و سلامت کودک را کنترل می‌کند.
پزشک ممکن است شما را به متخصصان دیگری که در زمینه‌ی دیابت تخصص دارند مانند متخصص غدد درون‌ریز یا متخصص تغذیه ارجاع بدهد. آن‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا میزان قند خون‌تان را در حین حاملگی تحت کنترل نگه دارید.
برای اطمینان از این که سطح قند خون بعد از تولد نوزاد به حالت عادی باز می‌گردد، پزشک قند خون‌تان را درست بعد از زایمان و بعد از شش هفته دوباره بررسی می‌کند. از آن‌جایی که به دیابت بارداری مبتلا بوده‌اید، ایده‌ی خوبی است که سطح قند خون‌تان را به طور مرتب بررسی کنید.
فرکانس آزمایش‌های قند خون تا حدی به نتیجه‌ی آزمایشی که بعد از به دنیا آمدن کودک‌تان داده‌اید، بستگی خواهد داشت.

علل بروز دیابت بارداری
محققان نمی‌دانند که چرا برخی از زنان به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند. درک این‌ که دیابت بارداری چگونه رخ می‌دهد، می‌تواند به فهمیدن این‌ که حاملگی چگونه بر روند پردازش گلوکز در بدن تاثیر می‌گذارد، کمک خواهد کرد.
بدن شما غذایی را که می‌خورید برای تولید قندی (گلوکز) که وارد جریان خو‌ن‌تان می‌شوند، هضم می‌کند. در واکنش به این فرایند، پانکراس - یک غده‌ی بزرگ در پشت معده - انسولین را تولید می‌کند. انسولین نوعی هورمون است که به گلوکز کمک می‌کند تا از جریان خون به سلول‌های بدن‌تان برود، و در آن‌جا به عنوان انرژی استفاده ‌شود.
در طول بارداری، جفت، که کودک را به منبع خون شما متصل می‌کند، سطح بالای هورمون‌های مختلف را تولید می‌کند. تقریبا همه‌ی آن‌ها باعث کاهش فعالیت انسولین در سلول‌های شما می‌شوند و به همین دلیل قند خون‌تان افزایش می‌یابد. اندکی بالا رفتن قند خون پس از وعده‌های غذایی در دوران بارداری طبیعی است.
در حین این‌که نوزاد رشد می‌کند، جفت هورمون‌های ضد انسولین بیش‌تر و بیش‌تری تولید می‌کند. در دیابت بارداری، هورمون‌های جفت به حدی قند خون را افزایش می‌دهند که سطح رشد و تندرستی نوزاد شما تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. دیابت بارداری معمولا در نیمه‌ی دوم بارداری ایجاد می‌شود - گاهی اوقات ممکن است در اوایل هفته‌ی بیستم هم رخ بدهد، اما معمولا زودتر از این زمان توسعه نمی‌یابد.

عوامل خطر
هر زنی ممکن است به دیابت بارداری مبتلا شود، اما برخی از زنان بیش از بقیه در معرض خطر هستند. عوامل خطر دیابت حاملگی عبارتند از:
۱. سن بالاتر از ۲۵ سال
احتمال رخ دادن دیابت بارداری در زنان بالای ۲۵ سال بیش‌تر است.
۲. سابقه‌ی سلامتی خانواده یا شخصی
در صورتی که شما مبتلا به دیابت هستید (بالا بودن قند خون به میزان جزئی که ممکن است پیش‌زمینه‌ی دیابت نوع ۲ باشد) یا اگر یک عضو از خانواده‌تان، مثلا پدر، مادر یا خواهر و برادرتان، دچار دیابت نوع ۲ است، خطر ابتلا به دیابت بارداری در شما بالاتر است. اگر در دوران بارداری قبلی‌تان به دیابت حاملگی مبتلا بوده‌اید، اگر کودک شما وزن بیش از ۹ پوند (۴.۱ کیلوگرم) داشته باشد یا در صورتی که یک نوزاد مرده به دنیا آورده‌اید، احتمال بیش‌تری وجود دارد که باز هم به دیابت‌بارداری دچار شوید.
۳. اضافه وزن
در صورتی که شاخص توده‌ی بدنی (BMI) شما ۳۰ یا بالاتر باشد به وضوح دارای اضافه وزن هستید، و در نتیجه احتمال رخ دادن دیابت بارداری در شما بالاتر است.
۴. نژاد غیر سفید
بنا به دلایلی که مشخص نیست، زنان سیاه، اسپانیایی، سرخپوستان آمریکا یا آسیایی‌ها بیش‌تر از بقیه در معرض خطر ابتلا به دیابت بارداری هستند.

عوارض دیابت بارداری
اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری نوزادان سالمی را به دنیا می‌آورند. با این حال، در صورتی که دیابت حاملگی به دقت کنترل نشود، ممکن است به بالا رفتن غیرقابل کنترل قند خون منجر شود و باعث بروز مشکلاتی هم برای شما و هم برای کودک‌تان شود، از جمله احتمال افزایش نیاز به جراحی سزارین برای به دنیا آوردن کودک.

عوارضی که ممکن است روی نوزاد شما تاثیر بگذارد
اگر به دیابت بارداری مبتلا هستید، این احتمال وجود دارد که کودک شما در معرض خطر قرار بگیرد:
۱. وزن بیش از حد هنگام تولد
گلوکز اضافی در جریان خون شما از جفت عبور می‌کند و همین باعث می‌شود لوزالمعده‌ی کودک شما انسولین بیش‌تری تولید کند. به این ترتیب کودک بیش از حد بزرگ شود (ماکروزومی). احتمال گیر افتادن در کانال زایمان، آسیب دیدن در هنگام تولد یا لزوم انجام عمل سزارین در مورد نوزادان بسیار بزرگ - آن‌ّهایی که وزن بالاتر از ۴ کیلو یا بیش‌تر دارند- زیاد است.
۲. زایمان زودرس و سندرم زجر تنفسی نوزادان
بالا بودن قند خون در مادر ممکن است خطر رخ دادن زایمان زودرس را افزایش داده و سبب شود که او نوزاد خود را قبل از تاریخ تولد تعیین شده ب دنیا بیاورد. این احتمال هم وجود دارد که پزشک، خود زایمان زود هنگام را توصیه کند زیرا نوزاد بیش از حد درشت است.
نوزادانی که زودتر از زمان مشخص شده به دنیا می‌آیند، ممکن است سندرم زجر تنفسی را تجربه کنند که در اثر آن کودک ممکن است تنفس دشواری داشته باشد. نوزادان مبتلا به این سندرم ممکن است برای نفس کشیدن به کمک نیاز داشته باشند تا ریه‌های‌شان کامل شود و قوی‌تر شوند. نوزادان مادرانی که مبتلا به دیابت بارداری هستند، حتی در صورتی که زودتر از موعد متولد نشوند هم ممکن است سندرم زجر تنفسی را تجربه کنند.
۳. قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
گاهی اوقات نوزادان مادران مبتلا به دیابت بارداری افت قند خون (هیپوگلیسمی) را کمی پس از تولد تجربه می‌کنند، زیرا تولید انسولین در بدن آن‌ها بالا است. موارد شدید هیپوگلیسمی ممکن است سبب رخ دادن تشنج در نوزاد شود. شیر دادن فوری به نوزاد و گاهی اوقات محلول گلوکز داخل وریدی می‌تواند سطح قند خون کودک را به حالت طبیعی بازگرداند.
۴. نوزاد ممکن است بعدها به دیابت نوع ۲ مبتلا شود
احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ و چاقی در نوزادان مادرانی که دیابت بارداری دارند، بالاتر است.
در صورتی که دیابت بارداری بدون درمان بماند،‌ ممکن است سبب شود کودک قبل یا کمی بعد از زایمان جان خود را از دست بدهد.

عوارضی که ممکن است روی شما تاثیر بگذارد
دیابت بارداری همچنین ممکن است ریسک موارد زیر را در مادران افزایش دهد:
۱. فشار خون بالا و پره‌اکلامپسی
دیابت‌بارداری، خطر ابتلا به فشار خون بالا و همچنین پره‌اکلامپسی را افزایش می‌دهد که یک عارضه‌ی جدی در دوران بارداری است و باعث فشار خون بالا و سایر علائمی می‌شود که می‌توانند زندگی مادر و کودک را در معرض تهدید قرار دهند.
۲. ابتلا به دیابت در آینده
اگر دیابت بارداری دارید، احتمال زیادی وجود دارد که آن را در دوران بارداری بعدی نیز تجربه کنید. در عین حال احتمال بیش‌تری نیز وجود دارد که دیابت نوع ۲ را در زمانی که سن‌تان بالاتر می‌رود، تجربه کنید. با این حال، با انتخاب یک سبک زندگی سالم مانند خوردن غذاهای سالم و انجام تمرینات ورزش، می‌توانید خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهید.
از میان آن دسته از زنانی که سابقه‌ی دیابت حاملگی دارند و بعد از زایمان به وزن ایده‌آل خود بازمی‌گردند، از هر ۴ نفر، کم‌تر از ۱ نفر در نهایت به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شوند.

جلوگیری از ابتلا به دیابت بارداری
زمانی که پای جلوگیری از بروز دیابت ‌بارداری به میان می‌آید، هیچ تضمینی وجود ندارد - اما هر چه تعداد عادت‌های سالم‌تان در دوران قبل از بارداری بیش‌تر باشد، بهتر است. اگر قبلا به دیابت‌بارداری مبتلا بوده‌اید، با رعایت موارد زیر که مواردی از یک سبک زندگی سالم هستند، نیز ممکن است خطر ابتلا به آن در حاملگی‌های آینده یا توسعه‌ی دیابت نوع ۲ را تا حد زیادی کاهش بدهید.
۱. مواد غذایی سالم بخورید
غذاهای حاوی فیبر بالا و چربی و کالری کم را انتخاب کنید. میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل را به میزان بیش‌تری مصرف کنید. برای این‌که‌ بدون فدا کردن مزه و مواد مغذی به اهداف غذایی‌تان‌‌ برسید، بکوشید تنوع برنامه‌ی غذایی‌تان راحفظ کنید. مراقبت سایز وعده‌های غذایی‌تان باشید!
۲. فعال بمانید
ورزش کردن قبل از بارداری و در دوران بارداری می‌تواند به شما در پیشگیری از ابتلا به دیابت حاملگی کمک کند. هدف ۳۰ دقیقه فعالیت متوسط ​​در بیش‌تر روزهای هفته است. به عنوان مثال می‌توانید هر روز پیاده‌روی سریع داشته باشید. دوچرخه‌سواری کنید. آرام شنا کنید.
در صورتی که نمی‌توانید یک تمرین ۳۰ دقیقه‌ای را در برنامه‌ی روزتان قرار بدهید، چند تمرین کوتاه مدت می‌تواند همان قدر تاثیر داشته باشد. وقتی با ماشین‌تان جایی می‌روید، آن را کمی دورتر پارک کنید. قبل از رسیدن به مقصد، از اتوبوس پیاده شوید. هر یک قدم اضافه‌ای که برمی‌دارید شانس سالم ماندن شما را افزایش می‌دهد.
۳. قبل از بارداری اضافه وزن‌تان را از دست بدهید
پزشکان کاهش وزن را در هنگام بارداری توصیه نمی‌کنند. اما اگر در حال برنامه‌ریزی برای باردار شدن هستید، از دست دادن وزن اضافی از قبل ممکن است به شما کمک کند که بارداری سالم‌تری داشته باشید.
روی تغییرات دائمی در عادات غذایی‌تان تمرکز کنید. با به یاد داشتن مزایای طولانی مدت از دست دادن وزن، مانند داشتن قلب سالم‌تر، انرژی بیش‌تر و اعتماد به نفس بالاتر، به خودتان انگیزه بدهید.