ماه هفتم بارداری ـ رشد و تغییرات جنین + مراقبت و تغییرات مادر

تغییرات شکم در ماه هفتم بارداری

در ماه هفتم، رحم به اندازه‌ای بزرگ می‌شود که تا بالای ناف و نزدیک به قفسه سینه می‌رسد. پوست شکم کشیده‌تر شده و ممکن است خارش یا ترک‌های پوستی (استریا) ظاهر شوند. ناف معمولاً کمی بیرون‌زده می‌شود و حرکت‌های جنین به‌وضوح احساس می‌شود.

ماه هفتم بارداری از کدام هفته تا کدام هفته است؟

ماه هفتم بارداری از هفته ۲۷ بارداری تا هفته ۳۰ بارداری را شامل می‌شود. در این دوره، مادر به سه‌ماهه سوم بارداری وارد می‌شود و علائم تازه‌ای مانند سنگینی شکم، تنگی نفس و نیاز بیشتر به استراحت ممکن است ظاهر شوند.

عوارض بارداری طبیعی در ماه هفتم

در ماه هفتم ممکن است مادر دچار سوزش معده، کمردرد، ورم پا در بارداری، بی‌خوابی، تکرر ادرار، یبوست در بارداری  و گرفتگی عضلات پا شود. این عوارض معمولاً طبیعی‌اند، اما اگر شدت پیدا کنند یا همراه با درد و خون‌ریزی باشند باید بررسی شوند.

وزن و اندازه جنین و تغییرات او در ماه هفتم

در ابتدای ماه هفتم، جنین حدود ۹۰۰ تا ۱۰۰۰ گرم وزن دارد و تا پایان ماه به حدود ۱۳۰۰ تا ۱۵۰۰ گرم می‌رسد. قد او در این مرحله بین ۳۵ تا ۴۰ سانتی‌متر است. سیستم عصبی و مغز جنین رشد قابل توجهی دارد، چربی زیرپوستی افزایش می‌یابد و ریه‌ها در حال تکامل هستند، اما هنوز به‌طور کامل آماده تنفس مستقل نیستند. جنین در این ماه قادر است چشم‌های خود را باز و بسته کند و به صداهای بیرون واکنش نشان دهد.

وضعیت قرارگیری جنین در ماه هفتم بارداری

در ماه هفتم بارداری، جنین معمولاً در حال تغییر موقعیت و آماده شدن برای قرار گرفتن در وضعیت مناسب زایمان است. در بیشتر موارد، جنین در این ماه هنوز کاملاً ثابت نشده و ممکن است گاهی به صورت سَر به پایین و گاهی به شکل نشسته یا عرضی قرار گیرد. رحم در این زمان بزرگ و فضای داخل آن هنوز برای چرخش جنین کافی است، به همین دلیل حرکت‌ها و چرخش‌های او زیاد احساس می‌شوند.

به‌طور معمول تا پایان ماه هفتم، بسیاری از جنین‌ها به‌تدریج به سمت وضعیت سفالیک (سَر به پایین) حرکت می‌کنند که مناسب‌ترین حالت برای زایمان طبیعی است. سر جنین معمولاً به سمت لگن و پاها به سمت بالای شکم مادر قرار می‌گیرند. با این حال، اگر در این مرحله جنین هنوز در وضعیت بریچ (پا به پایین) یا عرضی باشد، جای نگرانی نیست، زیرا در ماه‌های بعد معمولاً موقعیت خود را اصلاح می‌کند.

ماه هفتم بارداری چی بخوریم؟

در این ماه باید رژیم غذایی سرشار از پروتئین، آهن، کلسیم و فیبر مصرف شود. مواد غذایی مانند گوشت بدون چربی، ماهی پخته، تخم‌مرغ، سبزیجات برگ سبز، لبنیات کم‌چرب، غلات سبوس‌دار و میوه‌های تازه بسیار مفیدند.

برای جلوگیری از یبوست، نوشیدن آب کافی و مصرف میوه‌هایی مثل آلو، سیب و انجیر خشک توصیه می‌شود. از غذاهای پرچرب، شور، فست‌فودها و نوشیدنی‌های گازدار باید پرهیز شود.

ورزش در ماه هفتم بارداری

ورزش در ماه هفتم بارداری باید ملایم و با تأیید پزشک انجام شود. پیاده‌روی آرام، حرکات کششی سبک و تمرینات تنفسی برای تقویت عضلات لگن و کاهش کمردرد مفید هستند. از ورزش‌های شدید، دویدن طولانی، پرش و فعالیت‌هایی که خطر سقوط دارند باید خودداری شود.

آزمایش‌ها و مراقبت پزشکی ماه هفتم

در این ماه معمولاً آزمایش خون و ادرار برای بررسی کم‌خونی، قند خون و عفونت انجام می‌شود. پزشک فشار خون، وزن، و رشد رحم را بررسی می‌کند. در صورت نیاز، سونوگرافی جهت بررسی رشد جنین، وضعیت جفت و میزان مایع آمنیوتیک تجویز می‌شود.

دندانپزشکی در ماه هفتم بارداری

در صورت نیاز ماه هفتم برای درمان‌های دندانپزشکی در بارداری،  زمان مناسبی است، زیرا خطرات کمتری نسبت به ماه‌های اول دارد. مادر می‌تواند برای جرم‌گیری یا پر کردن ساده دندان با هماهنگی پزشک بارداری به دندانپزشک مراجعه کند. از عکسبرداری (رادیوگرافی) و درمان‌های پیچیده بهتر است پرهیز شود.

علائم خطر در ماه هفتم بارداری

برخی علائم می‌توانند نشانه‌ای از خطر باشند و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند، از جمله:

• خون‌ریزی یا ترشح غیرعادی از واژن
• درد و انقباضات مداوم شکم
• تورم شدید دست‌ها و پاها
• سردردهای شدید یا تاری دید
• کاهش یا توقف حرکت جنین
• تب یا علائم عفونت

دردهای ماه هفتم بارداری

دردهای شایع در این ماه شامل درد زیر شکم، کمردرد، درد لگن و گرفتگی پاها است. این دردها به‌علت رشد رحم و فشار به عضلات و اعصاب ایجاد می‌شوند. ماساژ ملایم، استراحت کافی، استفاده از بالش بارداری و پوشیدن کفش راحت می‌تواند به کاهش درد کمک کند.

زایمان زودرس در ماه هفتم بارداری

احتمال زایمان زودرس در ماه هفتم بارداری نسبت به ماه‌های قبل بیشتر است و معمولاً بین ۵ تا ۱۰ درصد از بارداری‌ها ممکن است در این زمان دچار زایمان زودرس شوند.

 امروزه حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد نوزادان متولدشده در ماه هفتم با مراقبت در بخش NICU زنده می‌مانند و بسیاری از آن‌ها رشد طبیعی خواهند داشت. با این حال، ممکن است به دلیل نارس بودن ریه‌ها، مشکلات تنفسی یا تغذیه‌ای موقت داشته باشند و نیاز به مراقبت ویژه چند هفته‌ای داشته باشند.

بیشتر بخوانید: چه چیزهایی باعث زایمان زودرس می شود؟

چه زمانی در ماه هفتم باید با پزشک مراجعه کنیم؟

اگر هرکدام از علائم بالا مشاهده شد یا مادر احساس کرد حرکات جنین کم شده، باید سریعاً با پزشک تماس بگیرد. همچنین در صورت تنگی نفس شدید، درد قفسه سینه، یا نشانه‌های زایمان زودرس (ترشح آب از واژن و انقباضات منظم) مراجعه فوری ضروری است.

دوقلوزایی در ماه هفتم بارداری

در بارداری دوقلو، رشد رحم بیشتر است و علائمی مانند تنگی نفس، سنگینی شکم و تورم پاها شدیدتر احساس می‌شوند. در این شرایط، مادر باید استراحت بیشتری داشته باشد و تغذیه‌اش سرشار از پروتئین و کالری باشد. احتمال زایمان زودرس در بارداری دوقلو بیشتر است، بنابراین مراقبت‌های پزشکی منظم اهمیت زیادی دارد.

ماه هفتم بارداری و زیبایی جنین

برخی عقاید سنتی می‌گویند تغذیه در این ماه می‌تواند بر زیبایی جنین اثر بگذارد. اگرچه از نظر علمی شکل ظاهری جنین بیشتر به ژنتیک مربوط است، اما مصرف مواد غذایی طبیعی مانند میوه‌ها، سبزی‌ها، مغزها و ویتامین‌ها باعث سلامت پوست و رشد بهتر جنین می‌شود.

بیشتر بخوانید: زن باردار چه بخورد که فرزندش زیبا شود؟ ۶ خوراکی + نکات مهم 

توصیه‌های ریحانه بهشتی برای ماه هفتم بارداری

ریحانه بهشتی توصیه می‌کند مادر در ماه هفتم بارداری بیش از هر زمان دیگر به آرامش روحی، تغذیه پاک و ارتباط معنوی با جنین توجه کند. او بر خواندن سوره‌های مریم و الرحمن، ذکر «یا لطیف» و گفت‌وگوی محبت‌آمیز با جنین تأکید دارد و معتقد است حالات روحی مادر در این زمان بر خلق‌وخوی کودک اثر مستقیم می‌گذارد. به گفته او، مصرف غذاهای طبیعی و حلال مانند خرما، سیب، انگور، گوشت گوسفند و عسل، در کنار دوری از خشم، پرخوری و اضطراب، باعث رشد سالم‌تر جنین می‌شود. همچنین مادر باید خواب کافی، لباس‌های نخی و تمیز، و نیت شکرگزاری را در طول روز حفظ کند تا بارداری آرام و پربرکت‌تری داشته باشد.

بیشتر بخوانید: توصیه‌های مذهبی ماه‌های بارداری - ریحانه بهشتی و اعمال در هر ماه 

بایدها و نبایدهای ماه هفتم بارداری

آنچه در بالا گفته شد را می‌توان به صورت زیر خلاصه کرد:

کارهایی که باید انجام دهید:

۱. تغذیه سالم: مصرف میوه، سبزی، لبنیات، گوشت کم‌چرب و غلات سبوس‌دار برای رشد بهتر جنین ضروری است.

۲. نوشیدن آب کافی: حداقل ۸ لیوان در روز برای جلوگیری از یبوست و ورم توصیه می‌شود.

۳. خوابیدن به پهلوی چپ: بهترین وضعیت برای گردش خون و اکسیژن‌رسانی به جنین است.

۴. ورزش سبک: پیاده‌روی و حرکات کششی باعث کاهش کمردرد و بهبود حال عمومی می‌شود.

۵. استراحت کافی: پرهیز از خستگی زیاد و خواب کافی در شب اهمیت دارد.

۶. آرامش روحی: دوری از استرس و ذکرگویی به آرامش مادر و جنین کمک می‌کند.

کارهایی که نباید انجام دهید:

۱. پرخوری یا گرسنگی طولانی: موجب سوزش معده یا ضعف می‌شود. وعده‌ها باید سبک و منظم باشند.

۲. غذاهای چرب و شور: خطر فشار خون بالا و دیابت بارداری را افزایش می‌دهند.

۳. ایستادن یا نشستن طولانی: موجب ورم پا و اختلال در گردش خون می‌شود.

۴. بلند کردن اجسام سنگین: احتمال انقباض یا زایمان زودرس را بالا می‌برد.

۵. مصرف خودسرانه دارو: هر دارو یا گیاه دارویی باید با مشورت پزشک باشد.

۶. بی‌توجهی به علائم هشدار: در صورت درد، خون‌ریزی یا کاهش حرکات جنین باید فوراً به پزشک مراجعه شود.

سخن پایانی

ماه هفتم بارداری مرحله‌ای پرتحول و نزدیک به زمان تولد است. در این ماه مادر باید با دقت به بدن خود گوش دهد، تغذیه سالم داشته باشد و استراحت کافی کند. رعایت نکات مراقبتی، مراجعه منظم به پزشک و آرامش روحی بهترین راه برای رسیدن به زایمانی سالم و نوزادی سالم است.