تغذیه دوران بارداری، چه بخوریم و چه نخوریم؟

در دوران بارداری عوامل استرس زای متعددی وجود دارد ولی نوع تغذیه نباید یکی از این عوامل در دوران بارداری شما باشد. متأسفانه همه نصیحت هایی که شما از خانواده، دوستان و حتی غریبه ها درباره این که چه چیزهایی ایمن هستند و چه چیزهایی خطرناک، می شنوید به اندازه کافی گیج کننده هستند. بنابراین اگر شما درباره این که چه نوع تغذیه ای مناسب دوران بارداری است سردرگم هستید، به خواندن ادامه دهید.
این که چرا برخی مواد غذایی در دوران بارداری باید کنار گذاشته شوند مربوط به تغییرات دستگاه ایمنی بدن است که شما را نسبت به بیماری های غذایی آسیب پذیر می کند. حالتی که در گذشته ناراحتی معده تعریف می شد امروزه عوارض جدی تری مانند از دست دادن آب بدن یا سقط معنی می دهد. بنابراین برای ایمن بودن از مصرف عوامل رایج مسمومیت های غذایی بپرهیزید:
تخم مرغ: تخم مرغ های خام ممکن است آلوده به سلمونلا باشند؛ نوعی باکتری که سبب تب، تهوع و اسهال می شود. مراقب سالادهای سزار رستوران ها، مخلوط زرده تخم مرغ و شیر ، خمیر خام شیرینی و هرگونه غذایی که در آن زرده و سفیده تخم مرغ کاملا پخته نشده است باشید. اگر تخم مرغ ها پخته باشند خطری وجود ندارد.
سوشی: به علت این که سوشی ممکن است حاوی انگل باشد، مصرف آن توصیه نمی شود.
آب میوه های غیرپاستوریزه: از مصرف آب میوه ها و شیرهایی که پاستوریزه نیستند بپرهیزید زیرا ممکن است حاوی سموم و باکتری های خاصی باشند.
برخی مواد غذایی حاوی آلودگی هایی هستند که به جنین ضرر می رسانند:
برخی انواع ماهی: ماهی میزان اسیدچرب امگا-۳ را افزایش می دهد که برای تکوین مغز کودک ضروری است و بهترین انتخاب غذایی محسوب می شود ولی برخی انواع ماهی های موجود به علت سطوح بالای متیل-جیوه به دستگاه عصبی جنین آسیب می رسانند. برخی از این ماهی ها عبارتند از: اره ماهی، کوسه و کاشی ماهی (همه گونه های بزرگی که زیاد عمر می کنند و جیوه بیشتری در گوشت خود ذخیره می کنند). بهتر است مصرف این نوع ماهی ها را کنار بگذارید زیرا بدن جیوه را تقریبا تا چهارسال ذخیره می کند.
در حقیقت بیشتر ماهی ها مقادیر کمی جیوه دارند؛ بنابراین بهتر است که شما مصرف هفتگی این نوع ماهی ها را نیز محدود کنید. طبق دستورالعمل های اخیر سازمان غذا و دارو امریکا استفاده از ماهی هایی مانند سالمون، گربه ماهی، میگو و ماهی تن تقریبا دوبار در هفته پیشنهاد می شود.
الکل: زمان زیادی از ممنوع اعلام شدن مصرف الکل طی دوران بارداری می گذرد. در کشورهایی که مصرف الکل رایج است گاهی اعلام می شود که پزشک ها مصرف مقادیر کمی الکل را برای خانم های باردار مجاز و حتی مفید می دانند ولی به هیچ وجه این طور نیست. مصرف زیاد الکل منجر به بروز سندرم جنینی الکل (Fetal Alcohol Syndrome=FAS) می شود که علائمی مانند عقب ماندگی ذهنی و برخی ناهنجاری های دیگر را به دنبال دارد. با استناد به یکسری منابع، مصرف متعادل الکل نیز منجر به یکسری آسیب های فیزیکی و ذهنی خفیف می شود. در نتیجه چون میزان الکی که منجر به سندرم جنینی الکل می شود دقیق مشخص نیست عاقلانه است که از مصرف الکل بپرهیزید.
مصرف بعضی از مواد غذایی به میزان کم مشکلی ایجاد نمی کند ولی باید در مصرف آن ها دقت کنید:
میزان زیاد کافئین: در ارتباط با میزان مصرف مجاز کافئین مرجع دقیقی در دست نیست و دستورالعمل های غذایی موجود مصرف بیش از ۳۰۰ میلی گرم در روز را توصیه نمی کنند.

غذاهای غنی از نیترات: مواد غذایی مانند گوشت خوک و سوسیس حاوی نیترات هستند؛ افزودنی که برخی آن را به تومورهای مغزی و دیابت ربط می دهند. گرچه نتیجه تحقیقات هنوز قطعی نشده است ولی عقلانی است که مصرف غذاهای نیترات دار را محدود کنید چراکه این مواد ارزش غذایی زیادی نیز ندارند. شواهد علمی برای اثبات مضربودن سودا وجود ندارد ولی مصرف حداقل یک شیرین کننده مصنوعی (ساکارین) که معمولا در سودا ها و نوشیدنی های رژیمی حضور دارد، باعث عبور این ماده از جفت می شود. در نتیجه مصرف این نوع مواد غذایی بهتر است محدود شود.
خبر خوب این است که تعداد کمی از غذاهایی که فکر می کردید ممنوع هستند، مشکل خاصی ایجاد نمی کنند:
پنیرنرم: پنیرهای نرمی مانند Brie، Feta و Gorgonzola زمانی به علت داشتن باکتری لیستریا مضر به نظر می رسیدند. لیستریوز بیماری است که می تواند به جنین منتقل شود و منجر به سقط، زایمان زودرس یا مرده زایی شود. البته سازمان غذا و دارو امروزه استفاده از پنیرهای نرم را در دوران بارداری به شرطی که با شیر پاستوریزه درست شده باشند مجاز می داند. در نتیجه بهتر است به نوع پنیر خریداری شده و کارخانه تولید کننده آن دقت کنید و در نظر داشته باشید که محصول حتما از شیرپاستوریزه تهیه شده باشد. ساندویچ و غذاهایی که با گوشت های خام یا نیمه پخته درست می شوند نیز ممکن است به این باکتری آلوده باشند؛ در نتیجه توصیه می شود که گوشت به دقت پخته شود تا باکتری ها از بین بروند.
محصولات تازه: میوه و سبزیجات باید در رژیم غذایی شما جایگاه ویژه ای داشته باشد مخصوصا در دوران بارداری زیرا این مواد غنی از ویتامین و فیبر هستند. از طرفی رعایت چند اصول بهداشتی هنگام مصرف میوه و سبزیجات ضروری است. مثلا شست و شوی دقیق کاهو بسیار حائزاهمیت است زیرا ممکن است باکتری هایی مانند سلمونلا و ای-کلای با شست و شوی سطحی از بین نروند. در حقیقت بهتر است لایه های خارجی تمام میوه ها و سبزیجات را به دقت بشویید حتی اگر از پوست آن ها استفاده نمی کنید زیرا در صورت بریدن آن ها آلودگی می تواند به داخل این مواد نیز منتقل شود.
طی نه ماه بارداری بهترین نصیحت غذایی برای شما این است که به یک غذای خاص اکتفا نکنید و مخلوطی از موادغذایی مختلف را در برنامه غذایی خود بگنجانید. در این صورت احتمال اینکه شما در معرض یک ماده مضر قرار بگیرید به شدت کاهش می یابد و به علاوه شما با داشتن یک برنامه غذایی متنوع مخلوط سالمی از مواد مغذی را در اختیار کودک دلبندتان قرار می دهید.