بند‎ناف دور گردن جنین می پیچید، چرا؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: در بارداری اولم وقتی نوزاد متولد شد گفتند بند ناف بلند بوده و دور گردن جنین پیچیده و کبودش کرده است.چه کنم این‎بار این اتفاق نیافتد؟

پاسخ دکتر شیرین نیرومنش، متخصص زنان و زایمان وعضو هیات علمی دانشگاه تهران:
در شرایط خاصی که قابل‌ پیش‌بینی و پیشگیری نیست و به وضعیت قرارگیری مادر ارتباطی ندارد و تنها در اثر حرکات خود جنین داخل مایع آمینوتیکی است بندناف به دور اندام‌ها یا دورگردن جنین می‌پیچید. پا روی پا انداختن یا بالا بردن دستها باعث پیچش بندناف دور گردن جنین نمی‌شود. اینکه می گویند خانم باردار باید به پهلو بخواهد نیز ارتباطی به بند ناف ندارد و طاق‌باز خوابیدن باعث پیچش بندناف دور گردن جنین نمی‌شود. در واقع از نیمه دوم یعنی از هفته ۲۴-۲۰ به بعد به دلیل بزرگ‌شدن رحم، اگر خانم‌ باردار به پشت بخوابد به دلیل فشار رحم روی عروق بزرگ شکمی، رگ آئورت و سیاهرگ بزرگی که خون را به طرف قلب می‌برد، برگشت خون از اندام‌ها به قلب مختل شده و خونرسانی به جنین تحت تاثیر قرار می‌گیرد. در بیشتر موارد چون بندناف بلندی کافی دارد حتی اگر دور گردن جنین بپیچد خطر جدی برای جنین ایجاد نمی‌کند اما اگر خیلی محکم دور گردن جنین پیچیده شود و در موارد نادر گره بخورد مانع از خونرسانی به جنین می‌شود و مرگ جنین را در رحم به دنبال دارد. پیچش بندناف در اواسط بارداری خیلی نگران‌کننده نیست و نیازی به بررسی ندارد اما در اواخر بارداری زمانی که مادر آماده زایمان است به‌خصوص اگر زایمان طبیعی باشد، در صورتی که بندناف چند مرتبه دور گردن جنین پیچیده و کوتاه شده باشد چون پیچیدگی محکم بندناف دور گردن باعث فشار روی بندناف، کم‌شدن و قطع جریان خون مادر به جنین و نامرتب‌شدن قلب جنین و در برخی موارد مرگ‌ جنین می شود خطرناک است. در مواردی که بندناف چند مرتبه دور گردن جنین پیچیده شده باشد، در سونوگرافی قابل‌ملاحظه است .در این شرایط در تمام طول زایمان طبیعی یعنی از زمانی که دردها شروع می‌شود تا زمان تولد نوزاد به‌طور دقیق و با فواصل کوتاه ضربان قلب جنین کنترل شود و از دستگاه‌ مانیتورینگ برای ثبت ضربان قلب جنین استفاده شود. گاهی با خروج جنین از کانال زایمانی بندناف تحت‌فشار قرار می‌گیرد و لحظات آخر زایمان قبل از تولد نوزاد تعداد ضربان قلب جنین کاهش قابل‌ملاحظه‌ای پیدا می‌کند . برخی جنین‌ها را در این شرایط نمی‌توان با زایمان طبیعی متولد کرد و با نامرتب‌شدن تعداد ضربان قلب جنین نیاز به سزارین فوری پیش می‌آید. اگر افت ضربان قلب شدید ایجاد نشود و بندناف دور گردن جنین باشد به محض خارج‌شدن جنین عامل زایمان بندناف را آزاد می‌کند تا از فشار روی مجاری تنفسی جنین جلوگیری کند.