خطر بارداری در سنین پایین
یکی دیگر از خطراتی که بارداری‌های سنین پایین را تهدید می‌کند و درواقع از پیامدهای ناگوار سقط جنین است، ناخواسته بودن بارداری است که درواقع به بدون برنامه بودن بارداری اشاره می‌کند.
سیب سبز: در سال‌های اخیر سن ازدواج برای خانم‌ها و آقایان بالا رفته و درنتیجه سن صاحب فرزند شدن هم بالا رفته است. سن بالای پدرومادر از لحاظ پزشکی خطرات و عوارضی را برای فرزندان‌شان به دنبال خواهد داشت، به علاوه این موضوع می‌تواند در مورد بارداری در سنین خیلی پایین نیز صدق کند بنابراین یکی از مهم‌ترین مسائلی که زنان باید قبل از بچه‌دار شدن به آن توجه کنند سن مناسب برای بارداری است که در پی آن سلامت مادر و نوزاد تامین میشود. دکتر آمنه لاهوتی اشکوری، دارای بورد تخصصی زنان، زایمان و نازایی، عوارض و پیامدهای بارداری در سنین نامناسب را به‌طور کامل برای شما شرح می‌دهد.
مادران با سن بالا می‌توانند در دوران بارداری از طریق معاینات مرتب توسط پزشک متخصص زنان و انجام یکسری آزمایش‌های غربالگری که ناهنجاری‌های جنینی را در ۳ ماهه اول بارداری تشخیص می‌دهد یا انجام آمیوسنتز و کوریوسنتز که از روش‌های نمونه‌برداری مایع دور جنین و بندناف هستند که منجر به تشخیص زودرس ناهنجاری‌ها می‌شوند، زودتر متوجه مشکلات‌شان شوند و خوشبختانه در کشور ما اجازه سقط برای ناهنجاری‌های جنینی برای کسانی که در کمتر از ۳ ماهه اول بارداری تشخیص داده میشود وجود دارد.
ایمنی مادر و فرزند
طب مامایی با مسئله تولیدمثل انسان‌ها سروکار دارد و هدف این رشته تخصصی ارتقای سلامت و افزایش تندرستی زن باردار و جنین از طریق مراقبت‌های با کیفیت در طول دوران بارداری است.
از طرفی سلامت مادران و نوزادان حین و پس از بارداری به عنوان یکی از شاخص‌های کیفیت سلامت زندگی جامعه انسانی محسوب میشود و برنامه جهانی ایمن‌سازی زنان باردار به منظور ارتقای سلامت مادر حمایت و تلاش تمامی سازمان‌های دولتی و غیردولتی را طلب می‌کند زیرا پرداختن به ایمنی و سلامت مادران نوعی سرمایه‌‌گذاری اجتماعی و اقتصادی اساسی و لازم است و موجب ارتقای سلامت زنان و بهداشت و بقای خانواده میشود.
تامین مراقبت بارداری از اولویت‌های بهداشت همگانی است که ثمره آن ایمنی میلیون‌ها زن و فرزندان آنها و پیشگیری از مرگ و ناتوانی حاصل از بارداری خواهد بود که هنوز هم از مشکلات‌های بسیار شایع در میان زنان شمرده میشود.
مسلما در دو انتهای طیف سنی یعنی سنین خیلی بالا یا خیلی پایین به علت ایجاد عوارض برای مادر و جنین باعث کاهش شاخص‌های کیفیت زندگی میشود. به‌طور کل در هر 2 انتهای طیف سنت تولیدمثل باید پیامدهای منحصربه‌فردی مدنظر قرار بگیرد.
مادران نوجوان
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی وقتی می‌گوییم نوجوان یعنی به دختران ۱۰ تا ۱۹ سال اشاره می‌کنیم. همانطور که می‌دانیم دختران در این سال‌ها در سنین رشد قرار دارند با این‌که سن بلوغ در کل دنیا به علت بهبود وضعیت تغذیه کم شده اما دختران از زمانی که علائم بلوغ در آنها آغاز میشود تا حدود ۱۸ یا ۱۹ سالگی درحال رشد، استخوان‌سازی و تکامل اعضا و اندام‌ها هستند. احتمال کم‌خون بودن زنان زیر ۱۹سال بیشتر است و باتوجه به این‌که در بارداری نیازهای آهن و کلسیم جنین که برای خون‌سازی و استخوان‌سازی لازم است از بدن مادر تامین میشود کاملا مشخص است اگر ذخایر بدن نوجوانی از این مقادیر کامل نشده باشد بخواهد موجود دیگری را نیز تغذیه کند به‌شدت دچار مشکل میشود. این مسئله کمترین عارضه‌ای است که بارداری در این دوران نوجوان‌‌ها را تهدید می‌کند و ممکن است تاحدودی با مکمل‌های تغذیه‌ای قابل جبران باشد مثلا به مادر نوجوان مقادیر بیشتری آهن و کلسیم تجویز میشود تا کمترین ضرر و زیان متوجه او و جنین شود.
خطر مرگ مادران نوجوان
مادران نوجوان به دلیل قرار داشتن درسنین رشد نیاز به کالری بیشتری نسبت به زنان باردار در سایر سنین دارند و اگر پزشک برای خانم‌های باردار 300 کالری اضافه بر ذخیره روزانه‌شان توصیه کند، در خانم‌های نوجوان این مقدار حداقل 400 کالری اضافه بر میزان کالری مصرفی روزانه آنها توصیه میشود. مشکل دیگری که بارداری در سنین نوجوانی زنان را تهدید می‌کند افزایش مرگومیر مادران باردار است.
همانطور که می‌دانید میزان مرگومیر مادران باردار یکی از شاخص‌های مهم کیفیت بهداشتی هر کشور است و هرمورد از مرگ مادر باید مورد بررسی قرار گیرد و اگر میزان مرگ و میر مادران باردار در کشوری بالا باشد نشان‌دهنده ناکارآمد بودن سیستم بهداشتی آن کشور است.
زایمان طبیعی یا سزارین؟
مشکل دیگری که در این مورد وجود دارد مشکلات زایمان طبیعی یا سزارین برای خانم‌های نوجوان باردار است. از آن‌جایی که بدن یک دختر نوجوان هنوز قدرت و استحکام لازم را پیدا نکرده و به احتمال زیاد لگن او به اندازه کافی رشد نکرده است عمل زایمان طبیعی برای چنین فردی مشکل‌زا میشود و عمل سزارین نیز به هرحال یک عمل جراحی محسوب میشود و طبیعتا مانند هرعمل جراحی دیگری می‌تواند در نوجوانان عوارض بیشتری داشته باشد. گذشته از معضلات و عوارضی که برای مادر و نوزاد به وجود می‌آید متاسفانه مشکلات اجتماعی بسیاری را نیز به دنبال بارداری نوجوانان داریم و از جمله آنها این است که چون خود نوجوان هنوز به بلوغ جسمی و فکری کامل نرسیده از لحاظ فیزیکی و عقلانی توانایی تربیت نوزاد سالم را ندارند.
عوارض بارداری در سنین پایین
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی خطر مرگ در دختران زیر 15 سال هنگام زایمان 5 برابر بعد از 15 تا 19 سال و 2 برابر زنانی است که بعد از 20 سالگی زایمان می‌کنند، است از طرف دیگر مرگ و میر نوزاد و عوارض دوران بارداری هم در این سنین بیشتر است، به عنوان مثال خطر تولد نوزادان مبتلا به محدودیت رشد، احتمال زایمان زودرس و مرگومیر نوزادان هم در این گروه سنی بیشتر است. نوزادان متولد شده با محدودیت رشد یعنی کم‌وزن و نوزادانی که به صورت زودرس متولد می‌شوند هم در معرض خطر مرگ و میر بالاتری قرار دارند و هم خطر عوارض جسمی و جنسی در آنها بیشتر است و باید بدانید که بسیاری از این عوارض ماندگار هستند و هزینه‌های مادی، جسمی، روحی زیادی را به فرد و جامعه تحمیل می‌کنند.
حتی در آمارهای سازمان بهداشت جهانی هم افزایش در مرگ و میر کودکان زیر 5 سال مادران جوان هم دیده شده است. دریک تحقیق علمی که در 20کشور مختلف جهان به عمل آمده این میزان 28درصد افزایش دارد و احتمال مرگ کودکان زیر یک‌سال که مادران‌شان زیر 18 سالگی هستند 60درصد بیشتر از مادران بالای 19 سال است. متاسفانه آمار سقط جنین نیز در این افراد افزایش پیدا کرده است و طبیعتا انجام چنین سقط‌هایی غالبا در شرایط غیربهداشتی انجام میشود که می‌تواند هم باعث مرگ و هم موجب ایجاد عوارض ماندگار در رحم شوند؛ این آزردگی‌ها می‌تواند همیشه مادر را از لحاظ فیزیکی و روحی رنج دهد.
هشدار برای مادران
خطرهای جنینی وابسته به سن مادر عمدتا شامل این مواردمی‌شوند؛ زایمان زودتر از موعد که معمولا ناشی از اقدامات پزشکی هستند؛ به دلیل این‌که مادری که سن بالا دارد احتمال ابتلای او به بیماری‌هایی مثل فشارخون و دیابت بیشتر است و اگر این مسئله با بارداری همراه شود می‌تواند تشدید یابد و عوارضی را برای مادر و جنین به همراه داشته باشد که گاهی پزشک برای نجات جان مادر یا حتی گاهی برای نجات جان جنین مجبور است که بارداری را ختم دهد و جنین را به دنیا بیاورد چون گاهی اوقات به علت عوارض این بیماری رحم دیگر نمی‌تواند به اندازه کافی مواد لازم را برای جنین تامین کند و زندگی داخل رحم برای جنین خطرناک‌تر از زندگی خارج از رحم با وجود امکانات بیمارستانی است، زایمان زودرس خود به خود است یعنی زودتر از موعد مقرر دردهای زایمانی شروع میشود و جنین به دنیا می‌آید.
اگر در سن بالا مادر شوید
در سال‌های اخیر با ورود زنان به دنیای کار و تحصیل از یک طرف و شرایط سخت ازدواج برای مردان از سوی دیگر باعث شده که سن ازدواج افزایش پیدا کند و این مسئله همراه با تمایل‌نداشتن زن و شوهر به بچه‌دار شدن تا فراهم شدن شرایط مناسب باعث میشود که بارداری در سن بالا اتفاق عجیب و غریبی نباشد. امروزه بارداری بعد از 35 سالگی را به عنوان بارداری پرخطر درنظر می‌گیرند چون 35 سالگی، سنی است که بعد از آن خطرات و عوارض بارداری، ناهنجاری‌های جنین، مرگ و میر مادر و جنین در آن افزایش پیدا می‌کند درحالی که بسیاری از خانواده‌ها برای ایجاد شرایط زندگی بهتر قبل از تولد اولین فرزندشان بارداری را به تعویق می‌اندازند. تعویق انداختن بارداری تا سنین 30 سالگی دوران بارداری را با دشواری‌ها و مخاطرات زیادی همراه می‌سازد اما از طرفی میزان تقاضا برای مشاوره قبل از بارداری در زنان مسن‌تر بیشتر است برخلاف نوجوانان که همانطور که اشاره شد بارداری ناخواسته در آنها بیشتر است چون زنان مسن‌تر یا قبلا بارداری خود را به تعویق انداخته‌اند و حالا می‌خواهند پیامد بارداری آنها درحد بهینه باشد یا این‌که به علت ناباروری سن آنها بالا رفته است و حالا می‌خواهند تحت درمان ناباروری قرار بگیرند و به هرحال معمولا چنین افرادی تحت‌نظر پزشک متخصص هستند.
تغذیه مناسب برای مادران سن بالا
واقعیت این است که بارداری سنین بالا همیشه خطرناک نیست. در بسیاری از تحقیقات ثابت شده که در زنانی که اندام فیزیکی مناسب و بدون مشکلات طبی دارند میزان عوارض بارداری کمتر است و گفته شده اگرچه مرگومیر مادران در سنین بالای ۳۵ سال افزایش پیدا می‌کند اما بهبود مراقبت‌های طبی و بهداشتی باعث کاهش چنین خطراتی میشود. در واقع کلید اصلی به کم کردن خطرات ناشی از سن بالای بارداری داشتن یک شیوه زندگی سالم یعنی رژیم غذایی مناسب، تمرینات ورزشی منظم، استعمال نکردن دخانیات، استراحت مرتب و خواب شبانه منظم است. در این راستا براهمیت ورزش‌های کششی هم تاکید شده زیرا تمرینات ورزشی کششی، خون‌رسانی لگن را بهبود می‌بخشد. همه افراد در سنین باروری باید روزانه مکمل اسیدفولیک مصرف کنند و این توصیه برای زنان جوان و مسن‌تر صدق می‌کند حتی اگر زنانی این دارو را به صورت روزانه مصرف نمی‌کنند حداقل از زمانی که تصمیم به بارداری گرفتند باید درمصرف روزانه‌شان حداقل خوردن یک میلی‌گرم اسیدفولیک را شروع کنند چون همانطور که گفتیم اسیدفولیک مانع ایجاد یکسری اختلالات دستگاه عصبی و مغز میشود که ناهنجاری‌های مهمی هستند .
اگر در سن پایین مادر شوید
یکی دیگر از خطراتی که بارداری‌های سنین پایین را تهدید می‌کند و درواقع از پیامدهای ناگوار سقط جنین است، ناخواسته بودن بارداری است که درواقع به بدون برنامه بودن بارداری اشاره می‌کند. به‌طورکلی مشاوره در مورد خطرهای بالقوه بارداری و راهکارهای مربوط به پیشگیری از آنها باید قبل از بارداری انجام شود و فرد موردنظر باید تحت توصیه‌های بهداشتی فعلی پزشک متخصص قرار گیرد.
وقتی خانمی قصد باردار شدن دارد باید یک‌سال قبل از بارداری تحت‌نظر پزشک قرار بگیرد؛ از طرف دیگر وقتی مادر متوجه بارداری خود میشود، معمولا یک یا 2 هفته بعد از موعدی است که فرد باید عادت ماهانه شود ولی این اتفاق نمی‌افتد در این صورت طناب نخاعی جنین تشکیل شده و قلب او درحال تپش است بنابراین بسیاری از راهکارهای پیشگیری مانند مصرف اسیدفولیک برای جلوگیری از نقایص طناب عصبی در صورتی که در این زمان شروع شوند دیگر موثر نخواهند بود، به همین دلیل توصیه می‌کنیم اگر فردی به هردلیلی در سنین نوجوانی ازدواج می‌کند باید در ابتدا درحدامکان از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کند و درصورتی که تمایل به بارداری دارد باید حتما با پزشک متخصص زنان مشورت کند که هم از نظر تغذیه بررسی شود و هم از لحاظ دریافت مکمل‌هایی مثل اسیدفولیک قبل از بارداری راهنمایی شود و درطول بارداری نیز حتما تحت نظر پزشک متخصص باشد تا درصورت بروز هرگونه مشکل تشخیص داده شود و راه‌حل مناسب و روش درمانی صحیح به کار گرفته شود.
ناهنجاری بارداری در سن نامناسب
اختلالات رشد جنین در رابطه با بیماری‌های مزمن یا بارداری‌های چندگروهی است و چون بارداری چندگروهی هم در بارداری‌های خودبه خودی سن بالا به خاطر شرایط خاص هورمونی در آن زمان شایع‌تر است و هم به علت این‌که خیلی از بارداری‌ها در سن بالا ناشی از روش‌های کمک باروری صورت می‌گیرد احتمال بارداری چندگروهی را بالاتر می‌برد. ناهنجاری‌های کروموزومی جنین که بحث بسیار مهمی است و منجر به ناهنجاری‌هایی در جنین میشود که یکی از انواع آن که برای خانواده‌ها آشناتر است سندرم داون یا همان منگولیسم است که همه می‌دانیم این ناراحتی عوارض خانوادگی، عاطفی و اجتماعی دارد. عارضه بعدی، عارضه بارداری در سنین بالا بارداری‌های حاصل از کاربرد فناوری‌های کمک باروری و درنتیجه عوارض ناشی از این روش‌هاست البته اگر عوارضی مثل افزایش زایمان سزارین هم به علت این‌که بافت‌های مادر توانایی و قابلیت ارتجاعی لازم را برای انجام زایمان طبیعی بدون عارضه ندارد و هم به این علت که شانس بارداری بدون عارضه بعدی به خاطر سن بالای مادر کم است وجود داشته باشد، پزشک متخصص و مادر ترجیح می‌دهند عمل سزارین را انتخاب کنند.
مادران مبتلا به دیابت هوشیار باشند
جدا شدن زودرس جفت و جفت سرراهی یعنی جفتی که دردهانه رحم قرار گرفته و وضعیتی خطرناک برای مادر و جنین به شمار می‌آید از عوارضی هستند که سلامت بارداری زنان مسن‌تر را تهدید می‌کنند و معمولا این موارد در زمینه بیماری‌های مزمن مادر اتفاق می‌افتد. به‌علاوه افزایش احتمال سقط خود به خود در مادران مسن معمولا به بیماری‌های زمینه‌ای مادر مثل دیابت یا ناهنجاری‌های ژنتیک خود جنین نسبت داده میشود. یکی دیگر از عوارض بارداری در سن بالای 35 سال همانطور که اشاره کردیم ناراحتی‌های ژنتیک است که به‌خصوص بعد از 35 سالگی افزایش زیادی پیدا می‌کند به‌طوری که اگر مادر 35 ساله باشد از هر 132 تولد ممکن است یک نوزاد مبتلا به سندرم داون به دنیا بیاید، در 36 سالگی این میزان به یک مورد از هر 105 تولد می‌رسد و این روند همانطور ادامه دارد به طوری که برای مثال در 40 سالگی مادر یک مورد در هر 40 تولد شاهد سندرم داون هستیم که این آمار بالایی از این مورد است. در مورد سایر ناهنجاری‌های کروموزومی هم تقریبا چنین آماری در دست است.
مادران با سن بالا می‌توانند در دوران بارداری از طریق معاینات مرتب توسط پزشک متخصص زنان و انجام یکسری آزمایش‌های غربالگری که ناهنجاری‌های جنینی را در ۳ ماهه اول بارداری تشخیص می‌دهد یا انجام آمیوسنتز و کوریوسنتز که از روش‌های نمونه‌برداری مایع دور جنین و بندناف هستند که منجر به تشخیص زودرس ناهنجاری‌ها می‌شوند، زودتر متوجه مشکلات‌شان شوند و خوشبختانه در کشور ما اجازه سقط برای ناهنجاری‌های جنینی برای کسانی که در کمتر از ۳ ماهه اول بارداری تشخیص داده میشود وجود دارد.
ایمنی مادر و فرزند
طب مامایی با مسئله تولیدمثل انسان‌ها سروکار دارد و هدف این رشته تخصصی ارتقای سلامت و افزایش تندرستی زن باردار و جنین از طریق مراقبت‌های با کیفیت در طول دوران بارداری است.
از طرفی سلامت مادران و نوزادان حین و پس از بارداری به عنوان یکی از شاخص‌های کیفیت سلامت زندگی جامعه انسانی محسوب میشود و برنامه جهانی ایمن‌سازی زنان باردار به منظور ارتقای سلامت مادر حمایت و تلاش تمامی سازمان‌های دولتی و غیردولتی را طلب می‌کند زیرا پرداختن به ایمنی و سلامت مادران نوعی سرمایه‌‌گذاری اجتماعی و اقتصادی اساسی و لازم است و موجب ارتقای سلامت زنان و بهداشت و بقای خانواده میشود.
تامین مراقبت بارداری از اولویت‌های بهداشت همگانی است که ثمره آن ایمنی میلیون‌ها زن و فرزندان آنها و پیشگیری از مرگ و ناتوانی حاصل از بارداری خواهد بود که هنوز هم از مشکلات‌های بسیار شایع در میان زنان شمرده میشود.
مسلما در دو انتهای طیف سنی یعنی سنین خیلی بالا یا خیلی پایین به علت ایجاد عوارض برای مادر و جنین باعث کاهش شاخص‌های کیفیت زندگی میشود. به‌طور کل در هر 2 انتهای طیف سنت تولیدمثل باید پیامدهای منحصربه‌فردی مدنظر قرار بگیرد.
مادران نوجوان
طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی وقتی می‌گوییم نوجوان یعنی به دختران ۱۰ تا ۱۹ سال اشاره می‌کنیم. همانطور که می‌دانیم دختران در این سال‌ها در سنین رشد قرار دارند با این‌که سن بلوغ در کل دنیا به علت بهبود وضعیت تغذیه کم شده اما دختران از زمانی که علائم بلوغ در آنها آغاز میشود تا حدود ۱۸ یا ۱۹ سالگی درحال رشد، استخوان‌سازی و تکامل اعضا و اندام‌ها هستند. احتمال کم‌خون بودن زنان زیر ۱۹سال بیشتر است و باتوجه به این‌که در بارداری نیازهای آهن و کلسیم جنین که برای خون‌سازی و استخوان‌سازی لازم است از بدن مادر تامین میشود کاملا مشخص است اگر ذخایر بدن نوجوانی از این مقادیر کامل نشده باشد بخواهد موجود دیگری را نیز تغذیه کند به‌شدت دچار مشکل میشود. این مسئله کمترین عارضه‌ای است که بارداری در این دوران نوجوان‌‌ها را تهدید می‌کند و ممکن است تاحدودی با مکمل‌های تغذیه‌ای قابل جبران باشد مثلا به مادر نوجوان مقادیر بیشتری آهن و کلسیم تجویز میشود تا کمترین ضرر و زیان متوجه او و جنین شود.
خطر مرگ مادران نوجوان
مادران نوجوان به دلیل قرار داشتن درسنین رشد نیاز به کالری بیشتری نسبت به زنان باردار در سایر سنین دارند و اگر پزشک برای خانم‌های باردار 300 کالری اضافه بر ذخیره روزانه‌شان توصیه کند، در خانم‌های نوجوان این مقدار حداقل 400 کالری اضافه بر میزان کالری مصرفی روزانه آنها توصیه میشود. مشکل دیگری که بارداری در سنین نوجوانی زنان را تهدید می‌کند افزایش مرگومیر مادران باردار است.
همانطور که می‌دانید میزان مرگومیر مادران باردار یکی از شاخص‌های مهم کیفیت بهداشتی هر کشور است و هرمورد از مرگ مادر باید مورد بررسی قرار گیرد و اگر میزان مرگ و میر مادران باردار در کشوری بالا باشد نشان‌دهنده ناکارآمد بودن سیستم بهداشتی آن کشور است.
زایمان طبیعی یا سزارین؟
مشکل دیگری که در این مورد وجود دارد مشکلات زایمان طبیعی یا سزارین برای خانم‌های نوجوان باردار است. از آن‌جایی که بدن یک دختر نوجوان هنوز قدرت و استحکام لازم را پیدا نکرده و به احتمال زیاد لگن او به اندازه کافی رشد نکرده است عمل زایمان طبیعی برای چنین فردی مشکل‌زا میشود و عمل سزارین نیز به هرحال یک عمل جراحی محسوب میشود و طبیعتا مانند هرعمل جراحی دیگری می‌تواند در نوجوانان عوارض بیشتری داشته باشد. گذشته از معضلات و عوارضی که برای مادر و نوزاد به وجود می‌آید متاسفانه مشکلات اجتماعی بسیاری را نیز به دنبال بارداری نوجوانان داریم و از جمله آنها این است که چون خود نوجوان هنوز به بلوغ جسمی و فکری کامل نرسیده از لحاظ فیزیکی و عقلانی توانایی تربیت نوزاد سالم را ندارند.
عوارض بارداری در سنین پایین
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی خطر مرگ در دختران زیر 15 سال هنگام زایمان 5 برابر بعد از 15 تا 19 سال و 2 برابر زنانی است که بعد از 20 سالگی زایمان می‌کنند، است از طرف دیگر مرگ و میر نوزاد و عوارض دوران بارداری هم در این سنین بیشتر است، به عنوان مثال خطر تولد نوزادان مبتلا به محدودیت رشد، احتمال زایمان زودرس و مرگومیر نوزادان هم در این گروه سنی بیشتر است. نوزادان متولد شده با محدودیت رشد یعنی کم‌وزن و نوزادانی که به صورت زودرس متولد می‌شوند هم در معرض خطر مرگ و میر بالاتری قرار دارند و هم خطر عوارض جسمی و جنسی در آنها بیشتر است و باید بدانید که بسیاری از این عوارض ماندگار هستند و هزینه‌های مادی، جسمی، روحی زیادی را به فرد و جامعه تحمیل می‌کنند.
حتی در آمارهای سازمان بهداشت جهانی هم افزایش در مرگ و میر کودکان زیر 5 سال مادران جوان هم دیده شده است. دریک تحقیق علمی که در 20کشور مختلف جهان به عمل آمده این میزان 28درصد افزایش دارد و احتمال مرگ کودکان زیر یک‌سال که مادران‌شان زیر 18 سالگی هستند 60درصد بیشتر از مادران بالای 19 سال است. متاسفانه آمار سقط جنین نیز در این افراد افزایش پیدا کرده است و طبیعتا انجام چنین سقط‌هایی غالبا در شرایط غیربهداشتی انجام میشود که می‌تواند هم باعث مرگ و هم موجب ایجاد عوارض ماندگار در رحم شوند؛ این آزردگی‌ها می‌تواند همیشه مادر را از لحاظ فیزیکی و روحی رنج دهد.
هشدار برای مادران
خطرهای جنینی وابسته به سن مادر عمدتا شامل این مواردمی‌شوند؛ زایمان زودتر از موعد که معمولا ناشی از اقدامات پزشکی هستند؛ به دلیل این‌که مادری که سن بالا دارد احتمال ابتلای او به بیماری‌هایی مثل فشارخون و دیابت بیشتر است و اگر این مسئله با بارداری همراه شود می‌تواند تشدید یابد و عوارضی را برای مادر و جنین به همراه داشته باشد که گاهی پزشک برای نجات جان مادر یا حتی گاهی برای نجات جان جنین مجبور است که بارداری را ختم دهد و جنین را به دنیا بیاورد چون گاهی اوقات به علت عوارض این بیماری رحم دیگر نمی‌تواند به اندازه کافی مواد لازم را برای جنین تامین کند و زندگی داخل رحم برای جنین خطرناک‌تر از زندگی خارج از رحم با وجود امکانات بیمارستانی است، زایمان زودرس خود به خود است یعنی زودتر از موعد مقرر دردهای زایمانی شروع میشود و جنین به دنیا می‌آید.
اگر در سن بالا مادر شوید
در سال‌های اخیر با ورود زنان به دنیای کار و تحصیل از یک طرف و شرایط سخت ازدواج برای مردان از سوی دیگر باعث شده که سن ازدواج افزایش پیدا کند و این مسئله همراه با تمایل‌نداشتن زن و شوهر به بچه‌دار شدن تا فراهم شدن شرایط مناسب باعث میشود که بارداری در سن بالا اتفاق عجیب و غریبی نباشد. امروزه بارداری بعد از 35 سالگی را به عنوان بارداری پرخطر درنظر می‌گیرند چون 35 سالگی، سنی است که بعد از آن خطرات و عوارض بارداری، ناهنجاری‌های جنین، مرگ و میر مادر و جنین در آن افزایش پیدا می‌کند درحالی که بسیاری از خانواده‌ها برای ایجاد شرایط زندگی بهتر قبل از تولد اولین فرزندشان بارداری را به تعویق می‌اندازند. تعویق انداختن بارداری تا سنین 30 سالگی دوران بارداری را با دشواری‌ها و مخاطرات زیادی همراه می‌سازد اما از طرفی میزان تقاضا برای مشاوره قبل از بارداری در زنان مسن‌تر بیشتر است برخلاف نوجوانان که همانطور که اشاره شد بارداری ناخواسته در آنها بیشتر است چون زنان مسن‌تر یا قبلا بارداری خود را به تعویق انداخته‌اند و حالا می‌خواهند پیامد بارداری آنها درحد بهینه باشد یا این‌که به علت ناباروری سن آنها بالا رفته است و حالا می‌خواهند تحت درمان ناباروری قرار بگیرند و به هرحال معمولا چنین افرادی تحت‌نظر پزشک متخصص هستند.
تغذیه مناسب برای مادران سن بالا
واقعیت این است که بارداری سنین بالا همیشه خطرناک نیست. در بسیاری از تحقیقات ثابت شده که در زنانی که اندام فیزیکی مناسب و بدون مشکلات طبی دارند میزان عوارض بارداری کمتر است و گفته شده اگرچه مرگومیر مادران در سنین بالای ۳۵ سال افزایش پیدا می‌کند اما بهبود مراقبت‌های طبی و بهداشتی باعث کاهش چنین خطراتی میشود. در واقع کلید اصلی به کم کردن خطرات ناشی از سن بالای بارداری داشتن یک شیوه زندگی سالم یعنی رژیم غذایی مناسب، تمرینات ورزشی منظم، استعمال نکردن دخانیات، استراحت مرتب و خواب شبانه منظم است. در این راستا براهمیت ورزش‌های کششی هم تاکید شده زیرا تمرینات ورزشی کششی، خون‌رسانی لگن را بهبود می‌بخشد. همه افراد در سنین باروری باید روزانه مکمل اسیدفولیک مصرف کنند و این توصیه برای زنان جوان و مسن‌تر صدق می‌کند حتی اگر زنانی این دارو را به صورت روزانه مصرف نمی‌کنند حداقل از زمانی که تصمیم به بارداری گرفتند باید درمصرف روزانه‌شان حداقل خوردن یک میلی‌گرم اسیدفولیک را شروع کنند چون همانطور که گفتیم اسیدفولیک مانع ایجاد یکسری اختلالات دستگاه عصبی و مغز میشود که ناهنجاری‌های مهمی هستند .
اگر در سن پایین مادر شوید
یکی دیگر از خطراتی که بارداری‌های سنین پایین را تهدید می‌کند و درواقع از پیامدهای ناگوار سقط جنین است، ناخواسته بودن بارداری است که درواقع به بدون برنامه بودن بارداری اشاره می‌کند. به‌طورکلی مشاوره در مورد خطرهای بالقوه بارداری و راهکارهای مربوط به پیشگیری از آنها باید قبل از بارداری انجام شود و فرد موردنظر باید تحت توصیه‌های بهداشتی فعلی پزشک متخصص قرار گیرد.
وقتی خانمی قصد باردار شدن دارد باید یک‌سال قبل از بارداری تحت‌نظر پزشک قرار بگیرد؛ از طرف دیگر وقتی مادر متوجه بارداری خود میشود، معمولا یک یا 2 هفته بعد از موعدی است که فرد باید عادت ماهانه شود ولی این اتفاق نمی‌افتد در این صورت طناب نخاعی جنین تشکیل شده و قلب او درحال تپش است بنابراین بسیاری از راهکارهای پیشگیری مانند مصرف اسیدفولیک برای جلوگیری از نقایص طناب عصبی در صورتی که در این زمان شروع شوند دیگر موثر نخواهند بود، به همین دلیل توصیه می‌کنیم اگر فردی به هردلیلی در سنین نوجوانی ازدواج می‌کند باید در ابتدا درحدامکان از روش‌های جلوگیری از بارداری استفاده کند و درصورتی که تمایل به بارداری دارد باید حتما با پزشک متخصص زنان مشورت کند که هم از نظر تغذیه بررسی شود و هم از لحاظ دریافت مکمل‌هایی مثل اسیدفولیک قبل از بارداری راهنمایی شود و درطول بارداری نیز حتما تحت نظر پزشک متخصص باشد تا درصورت بروز هرگونه مشکل تشخیص داده شود و راه‌حل مناسب و روش درمانی صحیح به کار گرفته شود.
ناهنجاری بارداری در سن نامناسب
اختلالات رشد جنین در رابطه با بیماری‌های مزمن یا بارداری‌های چندگروهی است و چون بارداری چندگروهی هم در بارداری‌های خودبه خودی سن بالا به خاطر شرایط خاص هورمونی در آن زمان شایع‌تر است و هم به علت این‌که خیلی از بارداری‌ها در سن بالا ناشی از روش‌های کمک باروری صورت می‌گیرد احتمال بارداری چندگروهی را بالاتر می‌برد. ناهنجاری‌های کروموزومی جنین که بحث بسیار مهمی است و منجر به ناهنجاری‌هایی در جنین میشود که یکی از انواع آن که برای خانواده‌ها آشناتر است سندرم داون یا همان منگولیسم است که همه می‌دانیم این ناراحتی عوارض خانوادگی، عاطفی و اجتماعی دارد. عارضه بعدی، عارضه بارداری در سنین بالا بارداری‌های حاصل از کاربرد فناوری‌های کمک باروری و درنتیجه عوارض ناشی از این روش‌هاست البته اگر عوارضی مثل افزایش زایمان سزارین هم به علت این‌که بافت‌های مادر توانایی و قابلیت ارتجاعی لازم را برای انجام زایمان طبیعی بدون عارضه ندارد و هم به این علت که شانس بارداری بدون عارضه بعدی به خاطر سن بالای مادر کم است وجود داشته باشد، پزشک متخصص و مادر ترجیح می‌دهند عمل سزارین را انتخاب کنند.
مادران مبتلا به دیابت هوشیار باشند
جدا شدن زودرس جفت و جفت سرراهی یعنی جفتی که دردهانه رحم قرار گرفته و وضعیتی خطرناک برای مادر و جنین به شمار می‌آید از عوارضی هستند که سلامت بارداری زنان مسن‌تر را تهدید می‌کنند و معمولا این موارد در زمینه بیماری‌های مزمن مادر اتفاق می‌افتد. به‌علاوه افزایش احتمال سقط خود به خود در مادران مسن معمولا به بیماری‌های زمینه‌ای مادر مثل دیابت یا ناهنجاری‌های ژنتیک خود جنین نسبت داده میشود. یکی دیگر از عوارض بارداری در سن بالای 35 سال همانطور که اشاره کردیم ناراحتی‌های ژنتیک است که به‌خصوص بعد از 35 سالگی افزایش زیادی پیدا می‌کند به‌طوری که اگر مادر 35 ساله باشد از هر 132 تولد ممکن است یک نوزاد مبتلا به سندرم داون به دنیا بیاید، در 36 سالگی این میزان به یک مورد از هر 105 تولد می‌رسد و این روند همانطور ادامه دارد به طوری که برای مثال در 40 سالگی مادر یک مورد در هر 40 تولد شاهد سندرم داون هستیم که این آمار بالایی از این مورد است. در مورد سایر ناهنجاری‌های کروموزومی هم تقریبا چنین آماری در دست است.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼