مصرف دارو در شیردهی، راهنمایی های لازم

اکثر مادران در مورد مصرف دارو در حین شیردهی مضطرب و نگران هستند و ممکن است اطلا‌عات و نظرات متفاوتی را از منابع مختلف از جمله پزشکان، داروسازان، ماماها، همسر، دوستان و همسایه‌ها و یا وسایل ارتباط جمعی دریافت کنند و چه بسا در مواردی بدون آنکه خود مایل به قطع شیردهی باشند در اثر توصیه‌های نادرست اطرافیان، به این عمل اقدام نمایند.
متأسفانه استفاده از دارو در دوران شیردهی بسیار شایع است اما با راهنمائی درست مادران می توان از بسیاری از تصمیم‌های نابجای آنان جلوگیری کرد.
هر داروئی که مادر شیرده مصرف می‌کند جزیی از آن (حدود یک درصد) وارد شیر می‌شود. مقدار داروئی که از طریق شیر‌مادر به شیرخوار می رسد تحت تأثیر عوامل مختلفی تغییر می کند.
به عنوان مثال مقدار و مدت مصرف دارو بسیار اهمّیِت دارد. استفاده از داروهائی مانند مواد رادیواکتیو که ممنوعیت مصرف دارند ممکن است در مقدار اندک (با دوز کم) و مدت کوتاه مصرف، فقط با قطع کوتاه مدت تغذیه با شیر‌مادر همراه باشند.
جذب و دسترسی از راه دهان نیز بسیار مهم است. داروهائی که از طریق خوراکی قابل جذب نیستند و باید حتماً به مادر تزریق شوند مانند انسولین، آنتی بیوتیک‌ها و ... اگرچه ممکن است در شیر‌مادر ترشح شوند اما چون در دستگاه گوارش شیرخوار جذب نمی‌شوند لذا اثر کمتری بر شیرخوار می گذارند.
سن شیرخوار هم هرچه به دوران نوزادی نزدیک‌تر باشد تأثیر داروی دریافت شده بیشتر است علاوه بر این نارسی یا اختلا‌لا‌ت کلیه و کبد سبب تجمع بیشتر دارو در بدن شیرخوار می‌شود درمجموع، داروهایی که برای دوران نوزادی و شیرخواری اجازه مصرف داشته باشند برای مادر شیرده هم مجاز است.
تعدادی از داروها باعث کم شدن شیرمادر می شوند. مصرف زیاد مشروبات الکلی، مصرف زیاد ویتامین B۶ ، استفاده مداوم از ضد حساسیت ها، داروی لودپا ( برای درمان فشارخون) ، قرص های ضد بارداری حاوی استروژن و بروموکریپتین باعث کم شدن شیر می شوند.
بروموکریپتین اصولا‌ً برای خشک کردن شیر‌مادر مصرف می‌شود. داروهای خوراکی جلوگیری کننده از بارداری حاوی استروژن، تولید شیر را کاهش می‌دهند ولی آنهایی که فقط حاوی پروژسترون هستند یا بر حجم شیر تأثیر ندارند یا اثر آنها بر شیر‌مادر بسیار ناچیز است. عوامل دیگری مانند نیکوتین و الکل نیز می‌توانند حجم و چربی شیر را کاهش دهند.

چند توصیه جهت مصرف دارو در دوران شیردهی
۱) مصرف دارو توسط مادر بلا‌فاصله بعد از اتمام یک وعده شیردادن باشد.
2) در مورد داروهایی که یک بار در شبانه روز مصرف می‌شوند بهتر است زمان مصرف، قبل از طولا‌نی‌ترین خواب کودک باشد که معمولا‌ً در شب است.
۳) مصرف بسیاری از داروها از جمله مسکن های ساده مثل استامینوفن، آنتی بیوتیک ها ، داروهای ضد دیابت ، داروهای پایین آورنده فشارخون، داروهایی که برای درمان کم کاری یا پرکاری تیروئید تجویز می شوند و.... چنانچه در دوران شیردهی به مقدار صحیح مصرف شوند ضرری برای شیرخوار نخواهندداشت .
4) اکثر داروهایی که برای درمان افسردگی مادر تجویز می شوند بی ضرر بوده و حتی برخی از آنها به ترشح شیر‌مادر کمک هم می‌کنند.
۵) مصرف تعداد معدودی از داروها با شیردهی مغایرت دارند و در صورت ضرورت استفاده از آنها، شیردهی باید قطع شود از جمله: داروهای ضد سرطان و داروهای محرّک و مخدّر مانند هروئین تزریقی ، ترکیبات آمفتامین مثل شیشه و کراک و موادّ رادیو‌اکتیو که برای درمان بیماری‌ها به کار می روند. درمورد موادّ رادیواکتیو که برای تشخیص بیماری‌ها مورد استفاده قرار می گیرند، باید شیردهی موقتا" قطع شود (از چند ساعت تا چند روز) و بعد مجدّداً شیردادن شروع شود.
6) دسته دیگر داروهایی هستند که می توان با مصرف آنها شیردادن را نیز ادامه داد ولی چون در برخی شیرخواران اثرات جانبی آن‌ها گزارش شده، باید با احتیاط تجویز شوند.
۷) سیگار کشیدن موجب کوتاه شدن دوره شیردهی و کاهش حجم شیر می شود. ارتباط آن با دردهای قولنجی شیرخواران، مرگ ناگهانی شیرخوار، عفونت گوش میانی و عفونت های تنفسی تحتانی ثابت شده است. مادرانی که نتوانسته اند سیگار را ترک کنند باید سعی کنند درحضور شیرخوار خود سیگار نکشند. همچنین حداقل ۲.۵ ساعت قبل از شیردادن از مصرف سیگار خودداری نمایند.
8) مصرف مقدار زیاد الکل هم می تواند مانع رگ کردن پستان شود (مهار رفلکس جهش شیر) و حجم شیرمادر را نیز کاهش دهد.