آموزش املا به کودکان، پانزده نکته برای والدین

تبیان:از سال ۱۹۵۰ روان شناسان، پزشکان و متخصصان آموزش ویژه به گروه خاصی از دانش آموزان علاقه‌مند شدند. این گروه ازدانش آموزان از نظر جسمی و مغزی دچار هیچ گونه عارضه مشخصی نیستند ولی در یادگیری اشکالاتی دارند.

متخصصان آموزشی با بسیاری از دانش آموزان مواجه می‌شوند که دچار اشکال در یادگیری هستند ولی پزشکان هیچ گونه مدرک یا دلیلی از ناهنجاری‌های عصبی یا ضایعات مغزی در آن‌ها نیافته‌اند. در حالی که دانش آموزان دیگری هستند که دچار ضایعات مشخص مغزی هستند، اما در امر یادگیری با مشکل خاصی مواجه نیستند. پس به مشکل این دسته از دانش آموزان عنوان «نارسایی ویژه در یادگیری» اطلاق می‌کنند که دارای بهره هوشی طبیعی هستند ولی در یادگیری برخی از مهارت‌ها مانند تکلم، خواندن، هجی کردن، نوشتن، حساب کردن، ادراک بینایی، ادراک شنوایی و .. دچار اشکال هستند.

اصطلاح «دیس گرافی» نیز برای کودکانی اطلاق می‌شود که علیرغم هوش طبیعی بسیار بد می‌نویسند. برخی معتقدند که بدنویسی این کودکان معمولا به دلیل عدم هماهنگی حرکتی آنان است، اما به هر حال نوشتن باید به عنوان یک عمل پیچیده که شامل رشد ذهنی، مهارت‌های حرکتی و بینایی است، در نظر گرفته شود.

با توجه به این‌که معمولا بیان محاوره‌ای کلمات و نوشتن رسمی آن‌ها در بسیاری از موارد با یکدیگر تطابق ندارد. پس املا نوشتن کار دشواری است.

البته غیبت‌های مکرر، فقدان تمرین کافی‌آموزش ناکارآمد و ... همه در مشکلات املا نویسی موثر است، اما این موارد بر خلاف اختلال املا نویسی است.

اختلال املانویسی

از علل عمده اختلال دیکته نویسی می‌توان به این عوامل اشاره کرد:

• عدم توجه و دقت
• ضعف مهارت‌های حرکتی
• اختلال در ادراک بینایی
• ضعف حافظه بینایی و شنوایی
• انتزاعی بودن مطلب
• اختلال درحافظه توالی دیداری
• اختلال در تمیز دیداری - دقت

چگونه آموزش دهیم؟

با توجه به توضیحات کلی که برای شما عنوان کردیم قصد داریم در این یادداشت برای شما عنوان کنیم که اگر فرزندی دارید که دارای اختلال دیکته نویسی بوده و همیشه پایین‌ترین نمرات را در درس املا می‌گیرد بهتر است که در آموزش او به این نکات توجه داشته باشید:

1.هنگامی که مشغول آموزش فرزند خود هستید، سعی کنید با او هماهنگ و همسو باشید. به او زمان بیشتری دهید و فرصت دهید که او با طمانینه بیشتری تکالیف خود را انجام دهد و فرصت اصلاح اشتباهات خود را داشته باشد.

2.این توصیه حتما باید به معلمان این دسته از دانش آموزان نیز ارائه شود. البته بیشتر معلمان مقطع ابتدایی نسبت به انواع اختلالات یادگیری آگاهی دارند. پس برای اطمینان بیشتر در اول سال تحصیلی مشکل فرزندتان (اشکال در املا نویسی) را با معلم وی در میان گذاشته و نکات کلی را که برای رفتار با فرزندتان باید بدانند به ایشان گوشزد کنید.

3.فرزند خود را به استفاده از رایانه(کامپیوتر) تشویق کنید. رایانه به کودکان مبتلا به اختلال دیکته نویسی امکان سازمان‌دهی می‌دهد و همچنین می‌آموزد که حروف را مجزا به کار برد و سپس به هم بچسباند. اما توجه کنید که در ابتدا استفاده از صفحه کلید برای این بچه‌ها دشوار است.

4.توقعتان را از فرزندتان منطقی و متعادل کنید. باید بپذیرید که سرعت یادگیری این بچه‌ها کندتر و از طرف دیگر بیش از حد طبیعی دچار مشکل و اشتباه می‌شوند. موفقیت این بچه‌ها تنها از طریق تمرین‌های بسیار مکرر امکان پذیر است و پس صبر و تحمل والدین و همچنین معلم این دسته از دانش آموزان تاثیر بسزایی در یادگیری آن‌ها دارد.

5.روش‌های یادگیری مختلفی را برای فرزندتان استفاده کنید. برای مثال حتما نباید دانش آموزان دچار اختلال دیکته نویسی دائما به رونویسی از کتاب‌های درسی و غیر درسی بپردازند یا دائما به آن‌ها املا گفته شود تا مشکل‌شان کاهش یابد بلکه می‌توانید یک صفحه از متن کتاب درسی آن‌ها را انتخاب کرده و تایپ کنید. فراموش نکنید که تعداد زیادی غلط املایی نیز در این متن بگنجانید. سپس این متن را در اختیار او قرار دهید تا غلط‌های مورد نظر را پیدا کند. رفته رفته سعی کنید این متن ها را سخت‌تر و پیچیده‌تر کنید تا مهارت املا نویسی او افزایش یابد.

6.با توجه به این‌که معمولا بیان محاوره‌ای کلمات و نوشتن رسمی آن‌ها در بسیاری از موارد با یکدیگر تطابق ندارد پس املا نوشتن کار دشواری است.

7.هنوز هم داشتن یک دست خط زیبا در جامعه یک مهارت بسیار مهم است. برخی معتقدند که خط زیبای ایرانی نشان از هویت ایرانی است. بنابراین توجه به دست خط فرزندان بسیار مهم است و جز مهارت‌هایی است که باید به آن توجه ویژه داشته باشید. آموزش خط و خوشنویسی باید جز آموزش‌های ویژه‌ای باشد که در برنامه درسی فرزندتان می‌گنجانید.

8.البته فراموش نکنید که آموزش خوشنویسی به همه افراد نیازمند مهارتی خاص بوده و باید توسط افراد زبده صورت گیرد. اما شما نیز به عنوان والدین باید به یک سری از اصول آگاهی داشته باشید برای مثال روش دست گرفتن درست قلم را به فرزندتان آموزش دهید و در ضمن هر گاه که او قصد نوشتن داشت به این مسئله توجه ویژه داشته باشید. مداد باید بین انگشت شصت و انگشت اشاره قرار گرفته و از بالای قسمت تراشیده شده گرفته شود. اگر انگشتان و عضلات کوچک و بزرگ دست فرزندتان ضعیف یا کوچک هستند، از مدادها باریک‌تر استفاده شود و مداد خیلی کوتاه نباشد .

9.کلمات یا حتی حروفی را که فرزندتان به درستی نمی‌نویسد را بسیار کم‌رنگ بر روی کاغذ بنویسید و از فرزندتان بخواهید که روی این خطوط را پررنگ کند.

10.برخی از بچه‌های مبتلا به اختلال املا نویسی یا کلا اختلالات نوشتاری به حدی بدخط هستند که اصلا خطشان خوانا نیست. پس برای کمک به این دسته از دانش آموزان و البته با صلاحدید متخصصان می‌توانید آموزش‌های اولیه خط را به کمک خط کش یا وسایل کمکی دیگر انجام دهید.

11.یک صفحه از متن کتاب داستان، کتاب درسی یا حتی روزنامه را انتخاب کنید و در مقابل فرزندتان بگذارید از او بخواهید که از بین این صفحه کلمات یا حروف مورد نظر شما را پیدا کرده و دور آن را خط بکشد.

13.برای ترغیب فرزندتان به نوشتن و برای این‌که او نسبت به املا نوشتن علاقه‌مند شود بهتر است که از ورقه‌های متنوع و رنگارنگی بهره ببرید حتی توصیه می‌شود که از ابزارهای نوشتاری مختلفی مانند مداد، خودکار، مداد شمعی، گچ و .. استفاده کنید.

14.به فرزندتان دیکته بگویید و سپس از او بخواهید که دیکته خود را با استفاده از کتاب تصحیح کند و از این طریق متوجه غلط‌هایش می‌شود و آن‌ها را تمرین کند.

15.ابتدا یک متن را به عنوان دیکته برای فرزندتان بخوانید و بعد از تصحیح آن را به او باز گردانید، سپس به او فرصت دهید املا صحیح کلمات غلط موجود در املا خود را تمرین کند. مجددا متن دوباره دیکته گفته می‌شود که معمولا بدون غلط یا با غلط‌های محدودی همراه است. البته باید توجه داشت که متن دوم را با کمک کلماتی از متن اول که از ارزش املایی بر خوردارند( اما در قالب جملات جدید) می‌توان تهیه کرد تا میزان پیشرفت او در زمینه حافظه دیداری هم سنجیده شود.