هورمون تستوسترون در مردان، چرا وجودش لازم است؟
تستوسترون هورمون جنسی کلیدی در مردان است که باروری، توده عضلانی، توزیع چربی، و تولید گلبول قرمز خون را تنظیم میکند.
تستوسترون هورمون جنسی کلیدی در مردان است که باروری، توده عضلانی، توزیع چربی، و تولید گلبول قرمز خون را تنظیم میکند.
وقتی سطح تستوسترون به میزانی کمتر از سطوح سالم نزول میکند، این اختلال میتواند به مواردی مثل هیپوگونادیسم یا ناباروری منجر شود. به هر حال، منابعی وجود دارد که با استفاده از آنها مردم میتوانند میزان تستوسترون خود را افزایش دهند.
کمبود تستوسترون به شکلی روزافزون به مشکلی شایع تبدیل می‌شود. شمار تجویزهای مربوط به مکملهای تستوسترون از سال ۲۰۱۲ به این سو ۵ برابر افزایش یافته است.
تستوسترون چیست؟
تستوسترون هورمون مسؤول توسعۀ صفات جنسی مـردانه است. هورمونها پیامرسانهایی شیمیایی هستند که محرک بروز تغییرات لازم برای بدن میشوند. زنان نیز تستوسترون تولید میکنند اما مقدار آن به طور معمول کمتر از مردان است.
نوعی اندروژن وجود دارد که مقدمتاً در بیضه‌ها تولید می‌شود و سلولهای لیدیگ نام دارد.
در مورد مردان اعتقاد بر آن است که تستوسترون شماری از عملکردها را در کنار تولید اسپرم تنظیم میکند. این عملکردها عبارتند از:
- توان جنسی
- توده استخوانی
- توزیع چربی
- اندازه و توان عضلانی
- تولید سلول قرمز خون
در صورت عدم کفایت میزان تستوسترون، مردان دچار ناباروری میشوند. دلیل این موضوع آن است که تستوسترون به توسعۀ اسپرم بالغ کمک میکند.
علیرغم آنکه تستوسترون یک هورمون جنسی مردانه است، این هورمون توان جنسی، تراکم استخوانی، و توان عضلانی در زنان را نیز تقویت میکند. به هر حال، وجود میزان بیش از اندازۀ تستوسترون در زنان میتواند باعث ایجاد الگوی طاسی مردانه و نیز ناباروری در آنان شود.
میزان تستوسترون در مغز و توسط غده هیپوفیز کنترل می‌شود. پس از تولید، این هورمون برای انجام طیف گسترده و مهم عملکردهای خون وارد جریان خون میگردد.
عدم تعادل تستوسترون
بالا یا پایین بودن سطح تستوسترون میتواند به بروز اختلال عملکرد در بخش‌هایی از بدن شود که عملکرد نرمال آنها به میزان نرمال این هورمون وابسته است.
وقتی مردی مبتلاء به کمبود تستوسترون یا هیپوگونادیسم باشد، وی ممکن است دچار موارد زیر شود:
- کاهش توان جنسی
- اختلال نعوظ
- کاهش تعداد اسپرم
- بزرگ یا متورم شدن بافت پستان
به مرور زمان علایم زیر احتمال بروز دارند:
- ریزش موی بدن
- کاهش تودۀ عضلانی
- کاهش میزان توانایی و قدرت
- افزایش چربی بدن
اُفت مزمن یا ادامهدار تستوسترون میتواند به استئوپوروزیس، نوسانات خلقی، کاهش انرژی و کوچک شدن بیضه منجر شود.
علل میتوانند موارد زیر را شامل باشند:
- جراحت و آسیبدیدگی بیضه مثل مورد اختگی
- عفونت بیضه
- داروها، مثل بیحسکنندههای مخدری (اپیوئیدهای آنالژزیک)
- اختلالات آسیب زننده به هورمونها مثل تومورهای هیپوفیز یا بالا بودن میزان پرولاکتین
- بیماریهای مزمن مثل دیابت نوع ۲، بیماری کلیوی، بیماری کبدی، چاقی، و HIV / ایدز
- بیماریهای ژنتیکی مثل سندرم کلاینفلتر / *Klinefelter syndrome، سندرم پریدر - ویلی، هموکروماتوزیس، سندرم کالمن، و دیستروفی میوتونیک
از سوی دیگر بالا بودن میزان تستوسترون میتواند محرک بلوغ زودرس پیش از سن ۹ سالگی باشد. این اختلال عمدتاً به مردان جوانسال لطمه میزند و بسیار نادر است.
به هر حال در زنان افزایش سطح تستوسترون میتواند به بروز الگوی طاسی مردانه، کلفت شدن صدا، و بینظمی در عادت ماهانه و همچنین موارد زیر منجر گردد:
- رشد و ورم کلیتوریس (چوچوله)
- بروز تغییر در ابعاد و اندازۀ بدن
- کاهش اندازۀ پستان
- روغنی شدن پوست
- آکنه
- رشد موهای صورت در اطراف بدن، لب‌ها و چانه
تحقیقات اخیر همچنین میزان بالای تستوسترون در زنان را با ریسک ابتلاء به فیبروئید رحم مرتبط دانستهاند.
عدم تعادل تستوسترون به وسیلۀ آزمایش خون قابل تشخیص است و درمان بر مبنای تشخیص برنامهریزی می‌شود.
سطح تستوسترون و سالخوردگی
سطح تستوسترون به طور طبیعی با افزایش سن مردان کاهش پیدا میکند.
اثرات کاهش تدریجی میزان تستوسترون همراه پا به سن گذاشتن مردان در طول سالیان اخیر در معرض توجه بسیار قرار گرفته است. این وضعیت زیر عنوان هیپوگونادیسم با آغاز دیررس شناخته می‌شود.
پس از سن 40 سالگی، غلظت تستوسترون در سیستم گردش خون سالانه 1.6 درصد در مردان کاهش پیدا میکند. تا سن 60 سالگی کاهش سطح تستوسترون میتواند به تشخیص هیپوگونادیسم در مردان کمسن و سال‌تر منجر شود.
در حدود 4 مرد از هر 10 مرد در هنگام رسیدن به 40 سالگی دچار هیپوگونادیسم میشوند. از سال 2012 تعداد مواردی که در آن مردان مسنتر با تشخیص ابتلاء به هیپوگونادیسم مواجه شدهاند 170 درصد افزایش یافته است.
کمبود تستوسترون با افزایش مرگ و میر در میان کهنهسربازان مرتبط شده است. هیپوگونادیسم با آغاز دیررس به عنوان یک اختلال پزشکی شناسایی شده، اگرچه بسیاری از علایم آن با پا به سن گذاشتن نرمال مرتبط است.
موارد مندرج در زیر علایم هیپوگونادیسم با آغاز دیررس محسوب میشوند:
- کاهش کیفیت نعوظ مشخصاً در طول شب
- کاهش میزان شهوت جنسی
- تغییرات خلقی
- کاهش عملکرد شناختی
- خستگی مفرط، افسردگی و خشم
- کاهش توده و توان عضلانی
- کاهش میزان موی بدن
- تغییرات پوست
- کاهش تودۀ استخوانی و چگالی مواد معدنی استخوان
- افزایش توده چربی در ناحیۀ شکم
در کنار اختلال عملکرد جنسی، هیپوگونادیسم با آغاز دیررس در عین حال با بیماریهای متابولیک و بیماریهای قلبی عروقی مرتبط شده است.
میزان کاهش سطح تستوسترون در میان مردان متفاوت است اما شمار مردان مواجه با این اختلال افزایش یافته است. طول عمر افزایش یافته و بسیاری از مردان اکنون به سنین بالای 60 سالگی میرسند. در نتیجه، تعداد بیشتری از مردان با اثرات کاهش مرتبط به سن تستوسترون مواجه هستند.
درمان
درمان هیپوگونادیسم بر اثر بیماری با درمان هیپوگونادیسم با آغاز دیررس در مردان مسن متفاوت است.
مکملهای تستوسترون
یک درمان پیشنهادی برای کمبود تستوسترون به شکل استفاده از مکملهای تستوسترون ارائه می‌شود. به هر حال، هیچ نوع مکمل خوراکی تستوسترون برای فروش در سطح ایالات متحد آمریکا مورد تأیید نیست.
یک مطالعه به بررسی اثرات مکمل تستوسترون در مردان پیر دچار کمبود تستوسترون با استفاده از مکملهای 80 میلیگرمی برای مصرف روزانه پرداخته است. این مطالعه به شکل خاص اثرات بالقوۀ تستوسترون را بر روی موارد زیر بررسی کرد:
- تحرک عملکردی
- شناخت
- چگالی مواد معدنی استخوان
- ترکیببندی بدن
- لیپیدها
- کیفیت زندگی
محققان به هیچ عارضۀ جانبی که بر اثر مصرف دو دوز روزانۀ این مکملها ایجاد شود برنخوردند. در هر حال، چنین به نظر نمیرسید که مکملهای تستوسترون به بروز اثرات مفیدی در تحرک عملکردی، چگالی مواد معدنی استخوان یا عملکرد شناختی منجر شده باشند. پژوهشگران بروز برخی اثرات در ترکیببندی بدن و عوامل مربوط به ریسک متابولیک را مشاهده کردند.
در مقایسه با دارونما، استفاده از تستوسترون به موارد زیر منجر شد:
- افزایش تودۀ بدن فاقد چربی
- کاهش توده چربی
به هر حال تا زمانی که شواهد قویتری در مورد فواید و ایمنی آن در دسترس نباشد، درمان تستوسترون در مردان سالمند باید به مواردی که در آنها علایم بالینی حاکی از کمبود شدید تستوسترون است محدود شود.
FDA توصیه میکند که درمان مکمل تستوسترون برای هیپوگونادیسم با آغاز دیررس مناسب نیست، و باید صرفاً به علت قابل شناسایی تجویز شود.
درمان جایگزینی تستوسترون
درمان جایگزینی تستوسترون (TRT) میتواند به تجدید برخی عملکردهای آسیب دیدۀ ناشی از کمبود تستوسترون کمک کند.
مطالعات نشان دادهاند که TRT عمدتاً بر توانایی استخوانی و سطح هموگلوبین در خون تأثیر میگذارد اما بر میزان شفافیت ذهنی تأثیری ندارد.
درمان را میتوان به طرق زیر در اختیار بیمار قرار داد:
- ژلها و پچهای پوستی
- تزریق
- قرصهایی که از طریق لثه جذب میشوند
به هر جهت این درمان میتواند محرک عوارض جانبی شامل موارد زیر باشد:
- افزایش تعداد گلبول قرمز خون
- بزرگ شدن پروستات و پستان
- آکنه
- در موارد نادر، بروز مشکلات تنفسی در هنگام خواب
- افزایش ریسک بیماری قلبی عروقی، اگرچه این مورد محل مناقشه است
تصمیمگیری در مورد پیگیری یک دوره درمان TRT مستلزم تصمیمگیری بین فواید متصور از درمان علایم مشخص مبتلابه فرد و ریسکهای ناشی از درمان است.
برای مثال یک مطالعۀ اخیر عنوان میکند که TRT فواید اضافی در موضوع مرگ و میر کلی و استروک در مورد مردانی که سطح تستوسترون آنها با TRT به حد نرمال برگردانده شده است، در بر دارد.
تحقیقات جاری نتایج متناقضی در پی داشته‌اند. برای اینکه پزشکان بتوانند در مورد فواید و ریسکهای بالقوۀ درمان جایگزینی تستوسترون و شناسایی افرادی که از این درمان بیشترین سود را میبرند، به درک کاملی برسند، تحقیق بیشتری نیاز است.
مکمل تقویت هورمون و بیماری قلبی
مکملهای تقویت هومورن طیفی از استروئیدها هستند. آنها اغلب برای کاهش وزن و پرورش اندام استفاده میشوند.
برخی مکملهای تقویت هورمون برای مردان در راستای درمان کمبود تستوسترون به بازار آمدهاند. این مکملها دیهیدروپیاندروسترون (DHEA) و فرآوردۀ گیاهی تریبولوس ترستریس را شامل میشوند. به هر حال، در سال 2014 لایحه‌ای در مورد منع طراحی استروئیدهای آنابولیک از تصویب گذشت.
از آن زمان تاکنون تغییراتی در قانون ایجاد شده است. به هر حال، تحقیقات اندکی، اگرنه هیچ، در این مورد وجود دارد که نشان دهندۀ تأثیرگذاری مکملهای تقویت هورمون بر سطح تستوسترون باشند. چنیـن ترمیمی میتواند ریسکهایی برای سلامت در پی داشته باشد. فروش مکملهای گیاهی از نظر قانونی پیش از فروش نیاز به اثبات ایمنی ندارد، بنابراین پرهیز از آنها توصیه می‌شود.
مکملهای تقویت هورمون میتوانند میزان تستوسترون را افزایش دهند، اما همزمان باعث افزایش میزان استروژن یا هورمون زنانه میشوند. آنها در عین حال میتوانند باعث ایجاد عدم تعادل در کلسترول خون و کاهش میزان کلسترول "خوب" شوند.
عوارض جانبی بالقوه هومورنهای تقویتی در کنار عدم اثبات فواید بالینی آنها این مکملها را به گزینهای ضعیف و خطرناک برای تقویت تستوسترون تبدیل میکند.
دورنما
برای مردان حفظ سطح بهینۀ تستوسترون مهم است اما میزان این هورمون با بالا رفتن سن به طور طبیعی دستخوش کاهش می‌شود. اگر علایم ناشی از کمبود شدید یا مزمن تستوسترون بروز کند، این کمبود ممکن است بر اثر وجود یک بیماری یا اختلال فعال در بدن باشد.
درمان ممکن است به بروز عوارض جانبی ناخواسته منجر شود بنابراین ایجاد توازن میان فواید مورد انتظار از مکمل تستوسترون با ریسکهای ناشی از این درمان حیاتی است. اغلب اوقات، کمبود میزان تستوسترون بدون اثرات فیزیکی مضر بروز میکند و نیازی به درمان ندارد. در این موارد باید به پزشک مراجعه کرد تا به تأیید این موضوع رسید که آیا اساساً درمانی مورد نیاز است یا خیر.
منبع:
مهرین
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼