علائم تخمک گذاری در زنان، یک روش آسان

علائم تخمک گذاری می تواند به شما مادران آینده کمک کند تا زمان باروری را به طور دقیق شناسایی کنید. یا حتی می تواند این امکان را برای شما خانم هایی که دیگر قصد بارداری ندارید فراهم نماید تا با در نظر گرفتن علائم تخمک گذاری ، زمان های محتمل بارداری را کشف کرده و در این روزها از برقراری روابط جنسی اجتناب نمایید.
با مطالعه این مقاله شگفت زده خواهید شد که چقدر راحت می توان با استفاده از جدول تخمک گذاری و روش های دیگر تشخیص علائم تخمک گذاری ، روند آزادی تخمک از تخمدان را جستجو کرده و برای آن برنامه ریزی کرد. با ما همراه باشید.

آیا می توان گفت قاعدگی یکی از علائم تخمک گذاری است؟
صرفا به خاطر اینکه ماهانه قاعده می شوید معنایش این نیست که تخمک گذاری هم انجام شده است. حتی اگر از سلامتی کامل برخوردار باشید یک قاعدگی بدون تخمک گذاری در شما غیر عادی نیست. در چنین شرایطی ممکن است قاعدگی به موقع ولی بدون تخمک گذاری شروع شده باشد. مشکل است پیش بینی کرد هر چند وقت یکبار چنین قاعدگی هائی پیش می آیند، ولی یک یا دو بار در سال طبیعی می باشد.

آیا بعضی از زنان برای قاعدگی های بدون تخمک گذاری آمادگی بیشتر دارند؟
بله. در دخترانی که قاعدگی را تازه شروع کرده اند و زنان نزدیک به سن و یائسگی، قاعدگی بدون تخمک گذاری یک امر عادی می باشد. یکی از علل قاعدگی بدون تخمک گذاری در دختران جوان ممکن است مرکز کنترل اعمال تخمدانها در مغز باشد. در زنان مسن تر علت ممکن است عدم توانانی تخمدان ها باشد، بدین معنی که نمی توانند هر ماه به طور متوالی تخمک گذاری کنند. درهر به صورت فقدان تخمک گذاری یک مکانیسم حفاظتی محسوب میگردد.

چرا انجام نشدن تخمک گذاری در هر ماه، برای بدن زن جنبه حفاظتی دارد؟
در زنان جوان دوره های بدون تخمک گذاری کمک می کند تا پیش از حاملگی استخوانها و بدنشان به منظور بارداری آمادگی بیشتری پیدا کند. در زنان نزدیک به سالهای یائسگی نیز این دوره ها از حاملگی پیش گیری می کنند.

آیا درد شکم را می توان از علائم تخمک گذاری برشمرد؟
به ندرت. اگر چه تعداد معدودی از زنان اصرار دارند که می توانند دقیقا لحظه تخمک گذاری را شروع یک درد ناگهانی در ناحیه پائین شکم در اواسط دوره حس کنند، ولی اکثرا در لحظه تخمک گذاری هیچگونه احساس فیزیکی ندارند.
ممکن است درد بدن در ناحیه شکم، به اشتباه درد در تخمدانها تلقی شود (و یا بر عکس). برای مثال، درد روده به سهولت می تواند به جای درد تخمدانها احساس شود. دردی که تصور می رود ناشی از تخمک گذاری است ممکن است ناشی از تراکم گاز در ناحیه شکم باشد.

تخمک گذاری چند روز است و علائم تخمک گذاری چیست؟
در موقع تخمک گذاری خونریزی ایجاد می شود. این لک های خون ممکن است برای مدت چند ساعت تا ۳-۲ روز در هنگام تخمک گذاری دیده شوند، تخمک گذاری توام با درد را دوره ای می نامند. در هر حال تخمک گذاری گاهی توام با خونریزی است. به درد تخمک گذاری معمولا درد میان دوره ای می گویند.

چرا بعضی اوقات تخمک گذاری موجب خونریزی رحم می شود؟
در هنگام تخمک گذاری وقتی که فولیکول پاره می شود و تخم را آزاد می کند، ممکن است فولیکول چنان تکانی بخورد که ترشح استروژن آن به طور موقت کاهش یابد. حفظ تمامیت آندومتر بوم بستگی به حضور مقدار معینی استروژن دارد. بنابراین، کاهش استروژن به طور موقت، می تواند باعث تحلیل سلولهای آندومتر بوم و در نتیجه خونریزی در فاصله بین دو قاعدگی گردد.
تاکید می کنیم که خونریزی در هنگام تخمک گذاری را نباید امری طبیعی و یکی از علائم تخمک گذاری تلقی کرد بلکه خونریزی در این زمان نسبتا غیر معمول بوده و لازم است که حتما از جانب پزشک کاملا مورد ارزیابی قرار گیرد.

چگونه می توان با استفاده از جدول تخمک گذاری ، فهمید که تخمک گذاری صورت پذیرفته است؟
با یک روش ساده و کم خرج ، از طریق استفاده از علائم تخمک گذاری می توان معلوم کرد که آیا تخمک گذاری انجام شده است یا خیر. این کار را می توان با تهیه جدول تخمک گذاری که یک جدول درجه حرارت پایه بدن Basal Body Temperature می باشد و به اختصار آن را BBT می نامند، انجام داد. برای این کار چیزی که مورد احتیاج است یک حرارت سنج (می توان از هر داروخانه تهیه کرد)، یک مداد و یک ورق کاغذ است.
اگر بتوانید درجات حرارت سنج را دقیقا بخوانید و هر روز صبح قبل از اینکه از رختخواب بیرون بیایید، درجه حرارت بدن را یادداشت کنید. به طور غیرمستقیم خواهید فهمید که تخمک گذاری صورت پذیرفته است یا خیر. خیلی مهم است این کار را بلافاصله بعد از بیدار شدن در رختخواب انجام دهید. به اینکه برای شستشوی دست و صورت و به منظور دیگر از رختخواب بیرون بیائید و بعد درجه حرارت بدن را اندازه گیری کنید، زیرا درجه حرارت بدن، یعنی درجه حرارت بدنی که کاملا در حال استراحت بوده و هیچ گونه فعالیتی ندارد.

چگونه می توان با استفاده از جدول BBT به علائم تخمک گذاری و زمان آن پی برد؟
اساس کار جدول تخمک گذاری درجه حرارت پایه بدن در هنگام تخمک گذاری می باشد. چرا در زمان تخمک گذاری حرارت پایه بدن کمی افزایش می یابد. تخمک اول از فولیکول رسیده آزاد می گردد و فولیکول باقیمانده (جسم زرد) شروع به ترشح هورمون جدیدی بنام پروژسترون می نماید، پروژسترون بستر بافت رحم را برای دریافت تخم بارور شده آماده می سازد . این هورمون که ترشح آن تا اندکی پیش از شروع قاعدگی ادامه می یابد، مسئول بالا بردن درجه حرارت بدن است. به عبارت دیگر، تنها به دنبال تخمک گذاری پروژسترون تولید می شود و در غیر این صورت افزایشی در درجه حرارت بدن حاصل نمی گردد. اگر چه میانگین این افزایش تنها ۱-۴/۰ درجه فارنهایت است، ولی همین مقدار برای به زمان تخمک گذاری معتبر است.
در شرایط عادی و سلامت درجه حرارت بدن از راه دهان معمولا 6/98 درجه فارنهایت می باشد. در هنگام خواب در اثر کاهش فعالیت ماهیچه ها و متابولیسم، درجه حرارت بدن تقلیل می یابد. میزان این تقلیل بستگی به طول عمق خواب دارد.
عموما درجه حرارت پایه بدن ۲ / ۹۷ فارنهایت می باشد ولی پس از بیرون آمدن از رختخواب و شروع فعالیت روزانه، سریعا به ۶/۹۸ درجه فارنهایت می رسد.

در چه مواقعی احتمال تخمک گذاری بیشتر است؟
این موضوع بستگی به طول دوره ماهانه دارد. تخمک گذاری معمولا چهارده روز (۲+ و ۲-) قبل از قاعدگی بعدی رخ می دهد.
برای مثال اگر یک دوره بیست و هشت روزه دارید ، ایام باروری شما (لحظه تخمک گذاری) اواسط دوره یعنی چهار ده روز قبل از شروع قاعدگی است. اگر دوره ماهانه شما بیست و پنج روزه باشد، یازدهمین روز دوره، یا چهارده روز قبل از شروع قاعدگی بعدی، تخمک گذاری خواهید کرد. به همین ترتیب، در دوره سی و پنج روزه ، تخمک گذاری بیست و یکمین روز دوره یا باز هم چهارده روز قبل از شروع قاعدگی بعدی انجام می شود. چنانچه می بینید، زمان تخمک گذاری بعد از پریود و قبل از تخمک گذاری روزهای متغیر دوره ماهانه است در صورتی که ایام بعد از تخمک گذاری ثابت می باشند. به عبارت دیگر همیشه دو هفته بعد از هر تخمک گذاری ، قاعدگی شروع می شود.
در هر حال، تخمک گذاری می تواند دو روز دیرتر و یا زودتر از محدوده چهارده روزه صورت گیرد. برای مثال، در زنانی که دوره بیست و هشت روزه دارند، تخمک گذاری می تواند بین روزهای دوازدهم تا شانزدهم انجام شود و حتی این امر نیز می تواند تغییر نماید .

آیا تهیه جدول تخمک گذاری BBT مهم است؟
تنها در صورتی که بخواهید در یابید تخمک گذاری کرده اید یا نه. در واقع اولین پیشنهاد پزشک به زنانی که بارور نمی شوند این است که حداقل برای مدت سه ماه درجه حرارت پایه بدن خود را تعیین نمایند.
کسانی که می خواهند از حاملگی پیش گیری کنند نیز باید با علائم تخمک گذاری آشنایی داشته و زمان تخمک گذاری را بدانند.

چطور می توان با جدول BBT در یافت که تخمک گذاری انجام شده است یا خیر؟
در روزهای اول دوره متوجه خواهید شد که در شرایط طبیعی درجه حرارت بدن نسبتا ثابت بوده و ممکن است تنها ۲/۰ درجه نوسان کند. یکی از علائم تخمک گذاری این است که درجه حرارت از مقدار روز قبل پائین تر آمده و در روز بعد به طور سریع بالا می رود. اگر اختلاف این نوسان که در منحنی تعیین درجه حرارت بدن معلوم است، در حد ۱-۴/. باشد، تخمک گذاری احتمالا انجام شده است،از دیگر علائم تخمک گذاری این است که افزایش درجه حرارت (حداقل تا ۲ / ۰ درجه ) تا ۳-۲ روز قبل از شروع دوره بعدی ثابت می ماند، سپس ضمن کاهش در تولید پروژسترون درجه حرارت به حد پیش از تخمک گذاری می رسد.

در صورتی که تخمک گذاری انجام نشود چه خواهد شد؟
بدون تخمک گذاری، جسم زرد و بدون جسم زرد پروژسترون تولید نمی شود . در غیاب پروژسترون درجه حرارت پایه بدن نیز بالا نمی رود و در نتیجه جدول تخمک گذاری شما افزایش درجه حرارت پایه را که نشانه تخمک گذاری است نشان نمی دهد.

اگر افزایش درجه حرارت به حد ما قبل تخمک گذاری تقلیل نیابد، چه اتفاقی می افتد؟
ممکن است حامله باشید. در حقیقت ثابت ماندن درجه حرارت در حد بالا بعد از تخمک گذاری، یکی از روشهای اولیه برای تشخیص حاملگی است. به خاطر داشته باشید در صورتی که تخم بارور شود، جسم زرد به تولید و ترشح استروژن و پروژسترون ادامه می دهد و پروژسترون نیز موجب بالا رفتن درجه حرارت بدن می شود.

آیا ممکن است در یک دوره در تخمدان بیش از یک تخمک تولید شود؟
حتما. تمام دوقلوهای غیر حقیقی (نامشابه )، سند زنده ای برای دو تخمک گذاری در یک دوره هستند. این دو قلوها نتیجه بارور شدن دو تخمک جداگانه با دو اسپرماتوزوئید متفاوت می باشند. در چنین شرایطی هر دو تخمک می توانند از یک تخمدان و یا هر یک از یک تخمدان آزاد شوند. در هر حال، به نظر می رسد دو تخمک گذاری در یک دوره یک مسئله ارثی باشد.
از طرف دیگر، دو قلوهای حقیقی (مشابه) یک مسئله تصادفی هستند. در این مورد یک تخمک به وسیله یک اسپرماتوزوئید بارور گشته سپس تخم بارور شده به دنبال تحولات مخصوصی به دو قسمت مساوی تقسیم می گردد و هر یک از آنها جداگانه رشد می نمایند.

وقتی که دو تخمک آزاد می شوند، ممکن است در دو مقاربت جداگانه بارور شوند؟
بله، ولی تنها در موردی امکان دارد که یک زن از یک نژاد خاص دو مقاربت متوالی با دو مرد از دو نژاد متفاوت داشته باشد.( بدیهی است این امکان تنها در جوامع منحط وجود دارد). چنین زنی دارای دو قلوهای نامشابهی خواهد بود که هر کدام خصوصیات پدر خود را دارد. اگر چه چنین مواردی گزارش شده اند. ولی وقوع آنها فوق العاده نادر است.

آیا ممکن است در یک زمان بیش از دو یا سه تخمک از تخمدان آزاد شوند؟
بله. گاهی در تخمدان برخی افراد که اغلب نیز جنبه ژنتیکی دارد این امکان وجود دارد که در یک زمان واحد، از تخمدان بیشتر از ۲ تا ۳ تخمک ازاد شده و وارد رحم شود.

میانگین طول عمر هر تخمک چقدر است؟
بیشتر تخمک ها اگر بارور نگردند، ظرف بیست و چهار ساعت تحلیل رفته و می میرند. در هر حال، اولین دوازه ساعت پس از تخمک گذاری، بهترین لحظات باروری است. در صورتی که در این ساعات تخمک بارور نگردد، احتمال حاملگی طبیعی روبه کاهش می رود. یکی از علل سقط جنین خود به خودی و ناگهانی ممکن است پیر شدن تخمک ها باشد.

آیا تخمدان ها به نوبت تخمک گذاری می کنند؟
بر اساس مطالعاتی که انجام شده است، به نظر می رسد تخمدانها به نوبت تخمک گذاری می کنند. در هر حال، این یک اصل ثابت و مطلق نیست.
در زنانی که به دنبال عمل جراحی یکی از تخمدانهایشان برداشته شده، در صورتی که تخمدان باقیماند سالم باشد، باز هم تخمک گذاری ماهانه انجام می شود. به عبارت دیگر با از دست دادن یک تخمدان، باروری شخص کاهش نمی یابد . بعضی زنها با داشتن تنها قسمتی از یک تخمدان باقیمانده حامله می شوند.

آیا ممکن است یک نوزاد دختر بدون تخمدان متولد شود؟
بله. اگر چه خوشبختانه این مورد نادر است، ولی وقوع آن تاکنون چندین بار گزارش شده است. از آنجائی که فقدان تخمدان یک اختلال ارثی است، آثار مشهودی نیز در شکل ظاهری بیمار دیده می شود. برای مثال، نوزاد بیمار گردنی بسیار کوتاه و پهن دارد و در مواردی حتی ممکن است گردن بطور کلی وجود نداشته باشد.

چگونه می توان نداشتن تخمدان را در سالهای قبل از بلوغ تشخیص داد؟
قد چنین دخترانی، بدون استثنا، از ۱۰۰ سانتی متر تجاوز نمی کند. یک مادر دقیق ممکن است متوجه این کوتاهی بشود، ولی اگر تمام افراد خانواده کوتاه قد باشند، این علامت و نشانه نیز تا مدتها بعد بدون تشخیص باقی می ماند.

دختران بدون تخمدان چه علائمی ظاهری دارند؟
در دختران بدون تخمدان، سینه ها رشد نمی کند، علائم ظاهری زنانه آشکار نمی گردد و قاعدگی رخ نمی دهد. این دختران سرانجام در سن بلوغ در می یابند که مانند همسالان خود رشد نمی کنند.

چطور می توان متوجه نداشتن تخمدان شد؟
عدم رشد جنسی باعث می شود که دختر به پزشک مراجعه کند. علاوه بر قد و قامت کوتاه، فقدان آثار هورمون استروژن نیز در تشخیص بیماری موثر است. در هر حال، برای ارزیابی پزشک مطالعات هورمونی لازم می باشد، ولی برای پزشک مشکل خواهد بود بیمار خودش را متوجه نداشتن تخمدان سازد، زیرا این بدان معنی است که بیمار هرگز قادر به داشتن بچه نخواهد بود و برای مدت ۳۰ تا ۴۰ سال باید تحت درمان هورمونی قرار گیرد.

معالجه هورمونی برای چیست؟
معالجه با هورمون استروژن فوائد زیادی دارد. به دنبال درمان هورمونی رشد جنسی بیمار بلافاصله شروع می شود. علاوه بر این، مصرف دوره ای استروژن و پروژسترون موجب خونریزی ماهانه رحم (مانند دوره ماهانه طبیعی) می گردد. همچنین در این بیماران، استروژن از پیری زودرس نیز جلوگیری می کند. در صورتی که در غیاب استروژن پیری خیلی زودتر از حد معمول فرا می رسد. با این ترتیب چنین دخترانی می توانند مانند هر زن سالم و طبیعی دیگر اعمال حیاتی خود را انجام دهند با این تفاوت که فقط نمی توانند بچه دار شوند.

آیا استروژن می تواند سبب بلند قدی چنین دخترانی بشود؟
در این مورد هیچ هورمونی حتی هورمون رشد هم نمی تواند مفید واقع شده و قد را از ۱۴۰ سانتی متر بلند تر کند.

آیا پیوند تخمدان ها در مورد این دختران کارساز است؟
پیوند تخمدان یکی از زمینه های مهیج پزشکی است. با توجه به گزارشهای اخیر مبنی بر پیوند تخمدان در زنان جوانی که به علت بیماری شدید قبلا تخمدان هایشان را برداشته اند، احتمال می رود در آینده دختران جوانی که از این بیماری ارثی رنج می برند. داوطلب این نوع پیوند باشند. در حقیقت روشهای جراحی برای پیوند تخمدان چنان در شرف تکاملند که این زن ها نه تنها بطور منظم دوره ماهانه را طی می کنند، بلکه قادرند حامله هم بشوند. بعنوان سند، درسال ۱۹۷۳ از زنی که قبلا تحت عمل پیوند تخمدان قرار گرفته بود، فرزندی متولد شد.