درمان مشکل ناباروری، آرزویی پرهزینه

آب و هوای زندگی خانوادگی او هم مثل خیلیهای دیگر زمستانی است و واقعاً خسته و مستأصل شده خسته از آرزویی که دارد و برآورده نمی شود. آرزوی طنین انداز شدن صدای لطیف نوزادی که مال خودش باشد. مال خود خودش ... .

مدتهاست گرفتار است. گرفتار پچ پچهای پنهان و آشکار اطرافیان و پیشنهادهایی مثل این ... - یه نفر دعا می ده ... بد نیس پیش اینم برین.

- یکی از دوستام که بچه دار نمی شه بچه یکی از فامیلا رو به فرزند خوندگی برداشته، اینم یه راهیه ...

- هر چیزی شانس می خواد. بچه ام طفلکی یه عروسی گرفت تاریخی، اما چه فایده زنش ۱۵- ۱۶ ساله دامنش سبز نشده. به هر دری که زدن فایده نداشته. دلش هم نمی یاد زنش رو طلاق بده...

در حال حاضر تقریباً در سراسر دنیا از هر ۶ زوج در سنین باروری، یک زوج دچار ناباروری هستند که این تعداد در کشور ما بین ۱۰ تا ۱۵ درصد می باشد.

دکتر گیتا فکور بیات، متخصص زنان، زایمان و نازایی در این باره می گوید: هرگاه زوجی بعد از یک سال زناشویی بدون استفاده از وسایل پیشگیری باردار نشوند، می گویند مشکلات ناباروری دارند، بنابراین باید در صدد رفع مشکل بر بیایند.

البته باید به خاطر داشت که عوامل ناباروری در زوجها متفاوت است و این مسأله در مورد بانوان می تواند به دلیل اشکال در تخمک گذاری، وضعیت فیزیکی رحم و مشکلات مربوط به لوله ها و دهانه رحم باشد. ولی تعدادی از مردان نیز به سبب مسایل ژنتیکی و نطفه به ناباروری دچارند. دکتر مرتضی ضرابی، عضو هیأت ملی پژوهشکده رویان هم معتقد است: زوجهای بالای ۳۵ سال اگر بعد از شش ماه صاحب فرزند نشوند باید از لحاظ باروری مورد بررسی قرار گیرند. همچنین دکتر حسین واحد، متخصص زنان، زایمان و نازایی اظهار می کند: مصرف دخانیات، استرس روحی، عفونتها و اختلالات ژنتیکی در ناباروری مردان مؤثر است و در زنان نیز، اختلالات هورمونی و عفونتهای تناسلی دو عامل مهم به حساب می آید.

بنابراین به زوجها توصیه می شود ضمن پرهیز از مصرف دخانیات و الکل، از استرسهای روحی نیز دوری کنند.پژوهشهای اخیر حاکی از آن است که اگر مرد و زن هر دو سیگار مصرف کنند، احتمال ناباروری تا ۶۴ درصد بالا می رود.

علاوه بر مسایل بهداشتی یاد شده، مقوله های اجتماعی نیز در افزایش ناباروری مؤثر است که می توان به افزایش سن ازدواج اشاره کرد. برای نمونه، آمارها از آمریکا نشان می دهد که در فاصله سالهای ۱۹۸۰ تا ۱۹۹۵ آمار مردان بالای ۳۵ سال که پدر شده اند حدود ۱۲۰ درصد کاهش یافته است و این در حالی است که امروزه در برخی از کشورهای غربی بسیاری از مراجعه کنندگان به کلینیکهای ناباروری، مردان بالای ۵۰ سال هستند که می خواهند برای اولین بار صاحب فرزند شوند.

قدمت هشتاد ساله حاملگی مصنوعی

حدود هشتاد سال از زمانی که «دکتر لوشهال» آلمانی اولین درمان نازایی را به صورت علمی انجام داد، می گذرد و از آن موقع تاکنون هر روزه روشهای درمان متنوع تر و البته امیدها بیشتر می شود، چنان که امروز شیوه های درمان بسیاری رایج است.

دکتر واحد در این باره می گوید: خوشبختانه در سالهای اخیر، پیشرفتهای چشمگیری در درمان نازایی صورت گرفته است که به نام T.R.A یا حاملگی مصنوعی معروف است.در این روشها پیوند اسپرم و تخمک به طور طبیعی انجام نمی شود. به هر حال شیوه درمان به وضع زوجین، طول مدت نازایی و تعداد سلولهای جنسی مرد بستگی دارد. در روش F.V.I اسپرم را با تخمک در محیط آزمایشگاه در مجاورت هم قرار می دهند و بعد از لقاح، در مرحله چهار تا هشت سلولی وارد حفره رحم می کنند. در روش GIFT نیز سلول نر را با سلول ماده مخلوط کرده و به داخل لوله رحم وارد می کنند. در T.F.I.Z تخم لقاح یافته را به داخل لوله رحم وارد می کنند و I.S.C.I روشی است که حتی با وجود تعداد اندک سلولهای مرد قابل انجام است که در این روش حتی اگر یک سلول هم وجود داشته باشد آن را مستقیماً به وسیله سوزن شیشه ای میکروسکپیک به داخل تخمک تزریق می کند.

ناباروری و برخورد فرهنگی با آن

از همان کودکی دوست داشت پزشک شود. «پزشک اطفال» برخلاف سایر همسن وسالانش دیوارهای دنیای نوجوانی و جوانی او را عکس هنرپیشه ها و ورزشکاران نپوشانده بودند، بلکه اتاقش پر از عروسک و عکس بچه بود. بچه های شیرین و شاد ...

اما سالها بعد چنین نماند و خانه اش خالی خالی بود و سوت و کور. هیچ دیواری و هیچ اتاقی دیگر عروسک و عکس بچه نداشت.نبود فرزند مسأله دردناک و حساسی در خانواده ها به حساب می آید. دکتر فکور بیات با اشاره به اینکه، در جامعه ما ناباروری مسأله اجتماعی و فرهنگی است، می گوید: تجربه نشان داده بروز این مسأله در بسیاری از خانواده ها منجر به مشکلات بسیار شده و کانون خانواده را دستخوش آسیب کرده است. البته زنان در این امر بیشتر آسیب پذیرند، بنابراین بیشتر به دنبال درمان هستند. زیرا شرایط فرهنگی معمولاً به نفع مرد است.مشکلات ناباروری تجربه دشواری است که با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی افراد در برابر آن واکنشهای خاصی نشان می دهند، اما اصولاً این واکنشها از انکار تا افسردگی دیده می شود. تا جایی که همین جریان استرس زا عاملی برای عدم موفقیت روشهای درمانی به شمار می آید. دکتر واحد نیز با تأکید بر این امر اظهار می کند: گاه به علت فشارهای روحی و روانی که اطرافیان بر زوج وارد می کنند، باعث افزایش مشکلات آنها می شوند.زیرا اگر بدن در شرایط آرامش باشد هورمونها به طور طبیعی ترشح شده و روند عادی ایجاد سلولها صورت می گیرد. ولی در شرایط استرس این تعادل به هم خورده و سبب اختلال در تخمک گذاری و تولید اسپرم می شود. بنابراین آرامش، صبوری و پیگیری درمان بهترین رفتار برای مقابله با این مسأله است.

واکنشهای هیجانی

زن به تکه ای کاغذ که روی دیوار اتوبوس چسبانده شده بود. چشم دوخت. «تعیین جنسیت فرزند، 100 درصد طبیعی، پیش از بارداری ... »

زن رو به مسافر دیگری کرد و گفت: حکایت عجیبیه- یکی می گرده بچه دار بشه. یکی می خواد جنسیت بچه اش رو هم خودش انتخاب کنه ...

نیکخواهی کارشناس مددکاری با اشاره به مشکلات روحی و روانی زوجهای نابارور معتقد است: بعد از آگاهی از مسأله پیش آمده، گروهی از زوجها به نداشتن فرزند رضایت می دهند و از آن چشم پوشی می کنند، اما عده ای به دلیل شرایط فرهنگی و اجتماعی برای رفع آن تلاش می کنند و اینها برای حفظ آبرو و اثبات اینکه عیب از آنها نیست به راههای مختلف متوسل می شوند.

وی می افزاید: بنا بر نظر کارشناسان، زوجها در مقابل ناباروری واکنشهای متعددی بروز می دهند که شامل شوک، غصه، احساس گناه، خشم، شرم و افسردگی می شود.

درمان ناباروری حق یا تجمل

سال گذشته دکتر سیدشهاب الدین صدر، رئیس سازمان نظام پزشکی کشور در حاشیه دوازدهمین کنگره، باروری و ناباروری گفت: این سازمان تعرفه گذاری و ساماندهی نرخ خدمات درمان ناباروری را در دستور کار قرار داده و این تعرفه ها نیز در کار سایر تعرفه های درمانی سال ۸۵ اعلام می شود. در حال حاضر حدود یک سال از این مسأله می گذرد، اما همچنان خدمات درمان ناباروری تحت پوشش هیچ بیمه ای نیست و درمان نازایی در زمره جراحیهای زیبایی قرار داد.

فکور بیات در این باره می گوید: درمان ناباروری هزینه بر است و هر آمپول هورمونی ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان قیمت دارد که این درمان شامل سه مرحله است و هزینه هر F.V.I در مراکز دولتی ۸۰۰ هزار تا یک میلیون تومان و در مراکز خصوصی بالای ده میلیون تومان است که انجام آن نیز شامل سه تا چهار مرحله است، در حالی که بیمار مراجعه کننده برای درمان گاه حتی هزینه ویزیت یا ایاب و ذهاب خودش را هم ندارد.

وی می افزاید: درمان نازایی سهل و ممتنع است و برخی افراد به راحتی درمان می شوند. برای مثال خانمی که دچار مشکل تخمک گذاری بوده با یک دوره درمان با «کلومفین» بهبود پیدا کرده است، اما گاهی اوقات درمان نیاز به زمان و هزینه دارد. به این ترتیب برای رفع ناباروری ابتدا مرد مورد آزمایش و بررسی قرار می گیرد، چون هزینه درمان مردها ارزانتر است. ولی چنانچه زن دچار مشکل باشد با توجه به شرایط جسمی و بررسیهای انجام شده تحت درمان قرار می گیرد، اما معمولاً به هنگام مشکلات تخمک گذاری ابتدا به روش طبی به زن «کلومفین» می دهند که در صورت عدم پاسخ به درمان تا ۵ نوبت انجام می شود و اگر موفقیت آمیز نبود به وی آمپولهای هورمونی تزریق می شود که تحریک کننده تخمکها هستند.

این مرحله نیز در سه نوبت انجام می شود. بعد وارد مرحله I.U.I می شوند و آن را هم سه مرحله انجام می دهند. به دنبال آن در صورت آن که درمان نتیجه بخش نباشدF.V.I صورت می گیرد که آن نیز سه یا چهار مرحله است و اگر این بار هم جواب نداد به راههای دیگری مثل اهدای جنین و اجاره رحم روی می آورند. حال در این موارد تلاشهای جانبی مثل «لاپاروسکوپی، میکروانیجکشن و ... هم باید انجام گیرد که هزینه واقعاً سنگینی را به خود اختصاص می دهد و همه اینها در شرایطی است که امکان درمان ناباروری در کشور ما بین ۳۵ تا ۴۰ درصد است.