درمان یبوست نوزاد، علت و شش راه درمان

اگر پدر یا مادر شده باشید، حتما می‌دانید که خنده یا گریه‌‌ نوزادتان و همچنین تغذیه نوزاد برای‌تان بسیار مهم است. درواقع هر یک از این نشانه‌ها، راهنمایی است تا به‌کمک آن از سلامت نوزادتان باخبر شوید. اما کشف علائم ناخوشی گاهی دشوار است. برای نمونه، تحرکات روده‌ی نوزاد عوامل بسیاری دارد. بسیاری از این تحرکات و علائمی که درنتیجه‌ی آنها بروز می‌کند، حکایت از مشکل مهمی به‌نام یبوست دارد. در این مقاله شما را با علائم و علت یبوست نوزاد و همچنین درمان یبوست نوزاد که شامل درمان های خانگی است آشنا خواهیم کرد.

علت یبوست نوزاد

نوزادان به دلائل مختلفی دچار یبوست می‌شوند. اما از عمده‌ترین دلائل یبوست نوزاد می‌توان به استفاده از شیر خشک، کم آبی بدن نوزاد، استفاده از برخی از مواد غذایی جامد، مشکلات مادرزادی مانند دیابت و کم کاری تیروئید، آلرژی‌ها و مسمومیت‌ غذایی، مصرف داروهای مختلف مانند آنتی بیوتیک و استامینوفن و وجود اختلال‌های متابولیکی در بدن نوزاد اشاره کرد.

علائم یبوست نوزاد چیست؟

نوزادی که تنها از شیر مادر تغذیه می‌کند، احتمالا هر روز به دفع مدفوع نیازی نداشته باشد. اغلب، تمام مواد مغذیِ مصرفی ازسوی نوزاد جذب بدنش می‌شود. این موضوع بسیار رایج است. درواقع، تقریبا همه‌ی نوزادانی که فقط از شیر مادر تغذیه می‌کنند، هرگز به یبوست دچار نمی‌شوند. از سوی دیگر، نوزادانی که شیرخشک مصرف می‌کنند، ممکن است درطولِ روز ۳ تا ۴ بار یا هرچندروز یک‌بار تخلیه مدفوع داشته باشند. درهرحال، الگوی دفعِ نوزادان عادی و سالم به‌شکلی گسترده‌ متنوع است. این الگو غالبا تحت‌تأثیر شیری است که مصرف می‌کنند. برای بررسی الگوی دفع و وضعیت یبوست نوزاد باید دید که آیا نوزاد از مواد غذایی جامد به‌جز شیر هم تغذیه می‌کند؟ چه غذاهای خاصی به او داده می‌شود و… . اگر با نشانه های یبوست آشنا باشید، راحت‌تر می‌توانید مسائلی را که ممکن است مشکل‌آفرین باشند، شناسایی کرده و از بروز آنها جلوگیری کنید. درادامه نشانه های یبوست را بیشتر توضیح می‌دهیم:

کم بودن تعداد دفع

تعداد دفعات دفع مدفوع نوزاد، به‌ویژه هنگامی که غذایی جدید می‌خورد، دچار نوساناتی خواهد شد. اگر نوزادتان چند روز مدفوع نکرده است و پس از این مدت، مدفوعی سفت دارد، زنگ خطر برای احتمال ابتلای او به یبوست به‌صدا درآمده است. تعداد دفعاتِ دفع تنها راه شناسایی یبوست نیست؛ بلکه برای تشخیص این موضوع باید به بافت مدفوع هم توجه کنید (مثلا اینکه مدفوع سفت است یا نه).

پرهیز از دفع

اگر فرزندتان از مدفوع کردن پرهیز می‌کند، احتمالا به یبوست دچار است. بچه‌هایی که دچار یبوست می‌شوند، هنگام دفع، مدفوعی سفت و به‌رنگ خاکِ رس خواهند داشت. به همین خاطر، خارج‌شدن آن از روده با فشاری بیش از حالت عادی همراه است. در این حالت، ممکن است کودک در هنگام دفع، گریه کند یا نِق بزند.

وجود خون در مدفوع

وجود رگه‌هایی از خون در مدفوع نوزاد، نشانه‌ی این است که احتمالا در هنگام دفع فشار زیادی متحمل شده است. زور زدن و فشار‌ آوردن برای دفع یا وجود مدفوعی سفت باعث ایجاد پارگی‌هایی جزئی دور دیواره‌ی مقعد می‌شود. به همین خاطر، کمی خون در مدفوع دیده خواهد شد.

سفت شدن شکم

گاهی شکمِ سفت نشانه‌ای از یبوست نوزاد است. باد و فشاری که در شکم در اثر یبوست ایجاد می‌شود، باعث سفتیِ شکم نوزادتان می‌شود.

پرهیز از خوردن

کودکی که دچار یبوست است، میلی به خوردن ندارد. درحقیقت، خوردن در این شرایط، به ناراحتی‌هایی که به‌واسطه‌ی یبوست ایجاد می‌شوند، دامن می‌زند؛ به همین دلیل، کودک اشتهای خود را از دست می‌دهد.

درمان های خانگی برای یبوست نوزاد

اگر در نوزاد خود، علائم یبوست می‌بینید، می‌توانید راه‌های گوناگونی را برای درمان یبوست شیرخواران بیازمایید:

۱. تغییر شیر مصرفی نوزاد

اگر نوزادتان فقط از شیر مادر تغذیه می‌کند، یبوست ممکن است ریشه در غذای مصرفی مادر داشته باشد. این مشکل چندان پیش نمی‌آید؛ اما بررسی کنید و ببینید اگر این موضوع درست است، رژیم غذایی مادر را تغییر دهید. کودکانی هم که شیرخشک مصرف می‌کنند، باید نوع شیرشان را تغییر بدهند. این تغییر دستِ‌کم تا هنگامی که یبوست نوزاد از بین برود، لازم است. حساسیت به برخی از مواد غذایی ممکن است باعث یبوست شود.

۲. مصرف مواد غذایی جامد

برخی از مواد غذایی جامد یبوست‌زا هستند؛ اما برخی دیگر می‌توانند آن را رفع کنند. اگر فرزندتان به‌تازگی درحال مصرف مواد غذایی جامد است، بهتر است به رژیم او کمی مواد غذایی فیبردار بیفزایید:

- بروکلی؛

- گلابی؛

- آلو بخارا؛

- هلو؛

- سیب بدون پوست.

به‌جای غلاتِ تصفیه‌شده و برنجک، به نوزادتان غلاتِ پخته‌شده مانند جو یا جو دوسر بدهید. نان با آرد غلات کامل، بیسکویت‌های تُرد و غلات سبوس‌دار می‌توانند یبوست را از بین ببرند.

۳. مصرف غذای صاف‌شده

اگر نوزادتان بالای ۶ ماه است و هنوز مصرف غذاهای جامد را شروع نکرده است، غذاهایی را که پیش‌تر اشاره کردیم، به‌شکل صاف‌شده و پوره به او بدهید. یادتان باشد که میوه‌ها و سبزیجات حاوی مقادیر زیادی فیبر هستند که به جلوگیری از یبوست کمک شایانی می‌کنند. برخی سبزی‌ها و میوه‌ها نیز به دفع آسان‌تر مدفوع، کمک می‌کنند.

۴. مصرف مایعات کافی

آب‌رسانی مناسب و کافی برای تحرک روده‌ها و دفع، بسیار حیاتی و مهم است. شیر و آب برای جلوگیری از یبوست بسیار مفیدند. در نوزادان بالای ۶ ماه، مصرف گاه‌به‌گاهِ آلوبخارا و آب گلابی به انقباضات بیشتر روده برای دفع کمک می‌کند. اگر طعم آبمیوه برای فرزندتان شیرین و غلیط است، بهتر است به آن کمی آب بیفزایید. چنانچه نوزادتان کمتر از ۶ ماه است، برای دادن هرگونه ماده‌ی غذایی به‌جز شیر مادر یا شیرخشک باید با پزشک هماهنگ کنید.

۵. تشویق به ورزش

حرکات بدنی باعث افزایش سرعت گوارش می‌شود. با ورزش، مواد غذایی در بدن زودتر سروسامان پیدا می‌کنند. اگر نوزادتان هنوز راه نمی‌رود، با حرکاتی مانند پادوچرخه به تحرک بدنی او و جلوگیری از یبوست کمک کنید.

۶. ماساژ نوزاد

معده و قسمت پایینی آن را به‌آرامی بمالید و ماساژ دهید تا حرکات روده کمی بیشتر شود و روده‌ها برای دفع تحریک شوند. این کار را درطول روز چندین بار تکرار کنید تا سرانجام به دفع بینجامد.

راه های دیگر درمان یبوست نوزاد چیست؟

اگر همه‌ی پیشنهادهای بالا را عملی کرده و نتیجه‌ای نگرفته‌اید، باید سراغ راه‌های دیگری بروید. بیشتر این ترفندها در منزل قابل‌انجام هستند؛ اما چنانچه تاکنون، آنها را امتحان نکرده‌اید، بهتر است از قبل با پزشک صحبت کرده و شیوه‌ی کار را از او یاد بگیرید. این ترفندها شامل موارد زیر است:

شیاف گلیسیرین

اگر در مدفوع نوزاد رگه‌هایی از خون قرمزِ شفاف دیده‌اید، احتمالا مقعد در هنگام دفعِ مدفوع سفت، دچار پارگی اندکی شده است؛ گاهی با استفاده از شیاف می‌توانید مشکل یبوست را حل کنید. شیاف گلیسیرین بدون نسخه در داروخانه به‌فروش می‌رسد و می‌توان از آن در منزل بهره گرفت. اگر کودکی بالای ۲ سال دارید، برای استفاده از شیاف، دستورالعمل مصرف را از روی جعبه‌ی دارو بخوانید و اگر فرزندتان زیر ۲ سال است، پیش از مصرف با پزشک مشورت کنید.

مُلیِن‌ها

وقتی سایر ترفندهای رفع یبوست جواب نداد، باید سراغ داروهای ملینی بروید که برای نوزادانِ بالای ۶ ماه در داروخانه‌ها بدون نسخه تجویز می‌شوند. داروهای ملین از عصاره مالت یا پودر بارهنگ کتانی (مِتاموسیل) درست می‌شوند. این مواد به نرم‌شدن شکم و مدفوع کودکان کمک می‌کنند؛ اما برای مصرف نوزادان توصیه نمی‌شوند. پیش از مصرف ملین برای کودکان زیر ۱ سال باید حتما با پزشک صحبت کنید.

با پزشک کودک مشورت کنید

اگر درباره‌ی یبوست نوزاد دچار آشفتگی و نگرانی شده‌اید، به خودتان تردید راه ندهید و به‌سرعت نزد متخصص کودک بروید. در بیشتر موارد، یبوست به‌خودی‌خود حل می‌شود یا بهره‌گیری از درمان‌های خانگی، آن را از بین می‌برد. شاید هم ترکیبی از روش‌ها موردنیاز باشد. چنانچه روش‌های خانگی اثربخش نبود، با پزشک مشورت کنید و از او کمک بگیرید. پزشک می‌تواند براساس نشانه‌ها و علائم تشخیص دهد که آیا مشکلی جدی در میان است یا خیر؛ پس نگران نباشید.