نکاتی درباره شیردهی، مخصوص مادران

اهمیت تغذیه طبیعی نوزاد سبب شده تا سازمان‌های بهداشت جهانی ویونیسف همه ساله هفته نخست ماه آگوست را با نام هفته جهانی شیر مادر گرامی بدارند. تغذیه با شیر مادر روش طبیعی تامین مواد مغذی مورد نیاز نوزادان برای رشدی سالم است. تغذیه با شیر مادر عامل بهبود سلامت برای مادران و کودکان است. ترویج شیردهی در سطح جهان ناجی بیش از ۸۰۰ هزار زندگی در هر سال است که اکثر آنها بچه های زیر ۶ ماه هستند. تغذیه با شیر مادر بر سلامتی مادر و کودک تأثیر می گذارد. یکی از مزایای شیردهی، کاهش خطر ابتلای کودک در اثر انقباض و مشکلات خاص سلامتی بعد از تولد، مانند آسم، دیابت نوع اول و دوم و چاقی است. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه نمی شوند در معرض خطر ابتلا به سندرم مرگ ناگهانی نوزادان (SIDS) قرار دارند. شیر مادر حاوی موادی است که باعث خواب و آرامش در نوزادان می شود. در نتیجه، مادران نیز می توانند استراحت بیشتری داشته باشند! یکی دیگر از مزایای سلامتی برای مادران شیرده می تواند کاهش ابتلا به سرطان تخمدان، پوکی استخوان و بیماری های قلبی باشد. تغذیه با شیر مادر به مادر کمک می کند که پس از زایمان سریعتر بهبود یابد و از دست دادن خون پس از زایمان را جبران می کند. تخمین زده شده که ترویج شیردهی می‌تواند از ۲۰ هزار مرگ و میر مادران در سال به دلیل ابتلا به سرطان پستان جلوگیری کند.
تردیدی وجود ندارد که شیر مادر، بهترین ماده غذایی برای یک نوزاد در حال رشد است. سازمان جهانی بهداشت بر اهمیت شیردهی تاکید دارد و به همین مناسبت از سال 1992 تاکنون هر ساله از یکم تا هفتم آگوست هفته جهانی با نام ترویج شیردهی و بهبود سلامت نوزادان در سراسر جهان گرامی داشته می شود.
بنا بر توصیه های سازمان جهانی بهداشت آغوز یا همان شیر اولیه مادر، مایعی مایل به زرد و چسبنده است که در اواخر بارداری تولید می‌شود و مناسب‌ترین غذا برای نوزاد است. سازمان جهانی بهداشت از مادران می خواهد حتما تا ۶ ماه نخست نوزاد از تغذیه انحصاری با شیر مادر استفاده کنند و ادامه شیردهی به همراه غذاهای مکمل مناسب تا دو سال انجام شود. ارزش تغذیه انحصاری با شیر مادر را نمی توان کتمان کرد. تغذیه انحصاری با شیر مادر به مادرانی اطلاق می شود که در شش ماه اول تنها از شیر خود برای تغذیه فرزندان استفاده کنند، داروها، نمک هیدراتاسیون خوراکی و ویتامین ها در صورت نیاز استفاده شود. این عمل مواد مغذی اساسی را فراهم می کند و از بروز عفونت و بیماری جلوگیری می کند، به ویژه در مناطقی که دسترسی به آب تمیز ندارند.
یک مطالعه جامع بهداشتی در سال 2017 نشان داد که 169 هزار مرگ و میر کودکان در سال به دلیل عدم شیردهی نسبت داده می شود که بیش از نیمی از آنها در کشورهای جنوب صحرای آفریقا هستند. کشورهای فقیر آفریقا، بیشترین قربانیان مرگ و میرهای سالیانه هستند. در یک آمار جدید، تخمین زده شده که تنها 3 کشور آفریقایی احتمالاً اهداف جهانی تغذیه انحصاری با شیر مادر را می توانند برآورده کنند. این سه کشور، "گینه بیسائو"، "رواندا" و "سائوتومه و پرنسیپ" هستند که در یک تحقیق جدید از موسسه سنجش و ارزیابی سلامت (IHME) در دانشکده پزشکی دانشگاه واشنگتن مشخص شده اند. محققان خاطرنشان می کنند که سودان بالاترین و ثابت ترین نرخ افزایش را داشته است.
ه های کاری شلوغ در کنار بسیاری از چالش های دیگری که زنان مدرن با آن روبرو هستند، برخی از مادران را از نعمت شیردادن به نوزاد باز می دارد، اما مادران بدانند که تغذیه انحصاری شیر مادر برای نوزاد امری لازم و ضروری است. در سال های اخیر بحث پمپاژ شیر از سینه مادر مطرح شده، به این معنی که مادران می توانند شیر خود را برای نوزادشان ذخیره و در شیشه های شیر به کودک بخوراند.
درباره نیازهای غذایی مادران در دوران شیردهی و ویتامین ها و مواد معدنی لازم مورد نیاز برای سلامتی نوزاد بیشتر بدانید:
مادر و نوزاد در طول دوران بارداری و شیردهی به مواد مغذی بسیاری نیازمند هستند که چند مورد از ضروری ترین موادی که یک مادر باردار و شیرده باید در رژیم غذایی خود داشته باشد، عبارتند از:

ویتامین B12
نوزادان برای رشد مغز و تولید گلبولهای قرمز سالم خون به ویتامین B۱۲ نیاز دارند. نوزادانی که ویتامین B۱۲ کافی دریافت نمی کنند، دچار کمبود می شوند و در صورت عدم درمان، کمبود ویتامین B۱۲ در نوزادان می تواند منجر به آسیب دائمی مغز شود. ویتامین B۱۲ در غذاهای حیوانات و به طور عمده گوشت قرمز، ماهی، شیر و فراورده های لبنی و تخم مرغ یافت می شود. بنابراین نوزادان مادرانی که رژیم گیاهی دارند، ممکن است در معرض خطر کمبود ویتامین B۱۲ قرار بگیرند.

آیا نوزادان به اندازه کافی B12 را از شیر مادر دریافت می کنند؟
معمولا ویتامین B۱۲ در دوران بارداری و از طریق شیر مادر بعد از تولد برای نوزاد فراهم می شود. نوزادانی که شیر مادر می نوشند مقادیر کافی ویتامین B۱۲ دریافت می کنند.

ویتامین K
ویتامین K برای تشکیل لخته های خون و جلوگیری از خونریزی لازم است. نوزادان با مقادیر بسیار کمی ویتامین K در بدن خود متولد می شوند.

آیا نوزادان به اندازه کافی ویتامین K را از شیر مادر دریافت می کنند؟
شیر مادر از نظر ویتامین K دارای کمبود است. آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که تمام نوزادان، یک بار به صورت عضله ای از ویتامین K۱ را با دوز ۰.۵ تا ۱.۰ میلی گرم اندکی پس از تولد دریافت کنند.

ویتامین D
ویتامین D برای رشد سالم استخوان و جلوگیری از ابتلا به راشیتیسم، شرایطی که باعث تشکیل استخوان های ضعیف می‌شود، لازم است. در صورت عدم دریافت ویتامین D کافی از غذاها، یک مکمل ویتامین D یا قرار گرفتن در معرض نور خورشید کفایت می کند.

آیا نوزادان به اندازه کافی ویتامین D را از شیر مادر دریافت می کنند؟
خیر. شیر مادر به تنهایی مقدار کافی ویتامین D مورد نیاز نوزادان را تأمین نمی کند، حتی اگر مادران ویتامین D مصرف کنند، اندکی پس از تولد، بیشتر نوزادان به منبع اضافی ویتامین D احتیاج دارند. برای جلوگیری از ابتلا به کمبود ویتامین D ، آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کند که نوزادان با شیر مادر تا حدود ۴۰۰ IU در روز ویتامین D که در از روز اول زندگی آغاز می شود، مصرف کنند. مکمل ویتامین D باید ادامه یابد.
آهن
آهن برای ساخت هموگلوبین که اکسیژن را در سلولهای قرمز خون به تمام قسمتهای بدن منتقل می کند، ضروری است. آهن همچنین از رشد عصبی مناسب در دوران نوزادی و اوایل کودکی حمایت می کند.

آیا نوزادان به اندازه کافی از شیر مادر آهن دریافت می کنند؟
بیشتر نوزادان حداقل ۴ ماه اول زندگی در بدن خود ذخیره آهن دارند. شیر مادر حاوی آهن بسیار کمی است. بنابراین، آکادمی اطفال آمریکایی توصیه می کند نوزادانی که تنها شیر مادر تغذیه می کنند، هر روز دوز ۱ میلی گرم آهن برای هر کیلوگرم وزن بدن نیاز به مکمل آهن دارند. این مکمل آهن باید از سن ۴ ماهگی آغاز شود. در حدود ۶ ماهگی ، نیازهای آهن شیرخوار از طریق معرفی غذاهای غنی از آهن، غلات غنی شده از آهن یا قطرات مکمل آهن می تواند برآورده شود.
ید
ید یکی از عناصر اساسی هورمونهای تیروئید تیروکسین (T۴) و تریودوتیرونین (T۳) است. سطح هورمون تیروئید مادر بر رشد مناسب جنین و رشد عصبی در دوران بارداری و بعد از تولد تأثیر می گذارد. انجمن تیروئید و آکادمی اطفال آمریکا توصیه می کنند که همه زنان در سن باروری، روزانه ۱۵۰ میکروگرم (میکروگرم) ید، از رژیم غذایی خود یا مکمل ویتامین مصرف کنند. زنان باردار یا شیرده روزانه یک مکمل مولتی ویتامین یا قبل از تولد مصرف کنند که حاوی ۱۵۰ میکروگرم ید باشد.
زنانی که لبنیات مصرف نمی کنند، سیگار می کشند، نمک ید دار استفاده نمی کنند و زنانی که مبتلا به گواتر هستند، در هنگام شیردهی در معرض کمبود ید قرار دارند. غذاهای حاوی ید شامل جوانه های بروسلی ، کلم ، کلم ، گل کلم ، تربچه و کلم بروکلی است.

آیا نوزادان به اندازه کافی ید را از شیر مادر دریافت می کنند؟
معمولا مکمل غذایی توصیه شده (میانگین مقدار یک ویتامین یا مواد معدنی که نیازهای غذایی روزانه تقریباً در همه افراد سالم را برآورده می کند) ید برای خانم ها در هنگام بارداری یا شیردهی به منظور حمایت از رشد مناسب جنین یا شیرخوار و رشد عصبی لازم و ضروری است. اگر یک زن باردار یا شیرده از کمبود ید رنج ببرد، جنین یا نوزاد ممکن است در معرض خطر کمبود ید و اختلالات شناختی و روانی حرکتی باشد.

آیا غذاهایی وجود دارد که مادران هنگام شیر دادن باید از آن جلوگیری یا مصرف را محدود کنند؟
به طور کلی، زنان در هنگام شیردهی نیازی به محدود کردن یا جلوگیری از غذاهای خاص ندارند. مادران را باید تشویق به خوردن یک رژیم غذایی سالم و متنوع کرد. اما برخی از غذاهای دریایی باید به مقدار محدود مصرف شوند و برخی از مادران ممکن است مایل به محدود کردن کافئین در هنگام شیردهی باشند.
اگرچه ماهی منبع عالی پروتئین است و حاوی ویتامین ها و مواد معدنی ضروری برای زنان شیرده است، اما باید در تصمیم گیری برای مصرف درمورد میزان و انواع غذاهای دریایی دقت کرد. بیشتر ماهی ها مقداری جیوه دارند که در گوشت ماهی انباشته می شود و می تواند از طریق شیر مادر از مادر به شیرخوار منتقل شوند و اثرات نامطلوبی بر مغز و سیستم عصبی کودک شیرخوار داشته باشد. زنان شیرده و باردار باید از توصیه های سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) در مورد خوردن ماهی پیروی کنند: هفته ای 2 تا 3 وعده ماهی بخورید. هفته ای 1 تا 2 وعده ماهی را به کودکان اختصاص دهید ، از 2 سالگی شروع می شود.
کافئین از طریق مادر به مقدار کمی از طریق شیر مادر از شیرخوار عبور می کند، اما معمولاً وقتی مادر مادر مقادیر کم تا متوسط (حدود ۳۰۰ میلی گرم یا کمتر در روز که تقریباً ۲ تا ۳ فنجان قهوه است مصرف می کند) روی شیرخوار تأثیر منفی نمی گذارد. تحریک پذیری، تغییر الگوی خواب، سرخوردگی با مصرف بسیار زیاد کافئین ، حدود ۱۰ فنجان قهوه یا بیشتر در روز گزارش شده است. نوزادان نارس و جوان تر ، کافئین را آرامتر تجزیه می کنند ، بنابراین مادران این نوزادان مصرف کافئین کمتری را در نظر بگیرند.