دروغگویی کودکان را چطور اصلاح کنیم؟

دروغگویی کودکان از سن سه سالگی آغاز می‌شود. کودکان معمولا به خاطر ترس از تنبیه و توضیح دادن به پدر و مادر خود دروغ می‌گویند. گام نخست برای حل این مشکل این است که پدر و مادر خود از دروغ گفتن، حتی دروغ‌های کوچک مصلحتی، اجتناب کنند.
گاهی اوقات پسرم را هنگام گفتن دروغ‌های کوچک مانند: "من این کار را نکرده‌ام! " گیر انداخته‌ام. من میدانم که او این کار را انجام داده است، اما دوست ندارم او را دروغ گو بنامم. چرا کودکانمان دروغ می‌گویند و در این مواقع چه باید بکنیم؟

دلایل دروغگویی کودکان چیست؟
ایده خوبی است که از زدن برچسب ناخوشایند به کودک اجتناب کنید. کودکان بر اساس صحبت‌های ما هویت خود را تعریف می‌کنند و ما به عنوان پدر و مادر دوست نداریم که آن‌ها با دید منفی به خود بنگرند. از سویی دیگر دوست داریم که با دروغگویی کودک برخورد کرده و به آن‌ها راست گویی را آموزش دهیم. به هیچ عنوان دوست نداریم تا دروغ گویی درون کودک نهادینه شود.
دروغگویی کودکان دلایل مختلفی دارد. آن‌ها برای پوشاندن اشتباهات خود، فرار از تنبیه و یا به دلیل عدم تشخیص راست و دروغ اقدام به دروغگویی می‌کنند. دلیل دروغ گفتن آن‌ها این است که از اهمیت راستگویی بی خبرند. از سویی دیگر در بیشتر خانواده‌ها اجازه راستگویی در برخی مسایل به کودک داده نمی‌شود. برای نمونه اگر کودک از برادر کوچکترش (به دلیل برخی رفتارها) خوشش نمی‌آید، یا از او ناراحت است، به او اجازه داده نمی‌شود تا اظهار نظر کند. بلکه بایستی برادرش را دوست بدارد و همواره مراقب او باشد، وگرنه تنبیه می‌شود. در نتیجه کودک برای فرار از تنبیه، علی رغم احساس خود، رفتاری تصنعی همراه با دروغگویی در پیش می‌گیرد.
آموزش ارزش و اهمیت راست گویی به کودک، مستلزم صرف وقت، آموزش، مداومت و بردباری است.

دروغگویی کودکان از چه سنی آغاز می‌شود؟
دروغگویی کودکان از حدود سه سالگی آغاز می‌شود. در این زمان کودک می‌فهمد که شما ذهن خوان نیستید و او می‌تواند حرف‌های نادرستی بزند که شما متوجه نشوید.
کودکان در سن ۴-۶ سالگی بیشتر دروغ می‌گویند. کودک در این سن می‌تواند بهتر دروغ بگوید و با حالات صورت و تن صدای خود، دروغ خود را طبیعی‌تر جلوه می‌دهد. اگر شما از او بخواهید که آنچه را که گفته با جزییات توضیح دهد، معمولا در آن می‌ماند.
هنگامی که کودکان به سن مدرسه می‌رسند، بیشتر دروغ می‌گویند و در دروغگویی بهتر می‌شوند. دروغ‌هایشان نیز پیچیده‌تر می‌شود، زیرا کودک دایره واژگان بیشتری دارد و از نحوه فکر کردن دیگران آگاهی پیدا کرده است.
در سن هشت سالگی، کودک می‌تواند بدون اینکه گیر بیفتد، دروغ بگوید.

روش‌های پیشگیری از دروغگویی کودکان کدامند؟
برای آموزش ارزش راستگویی به کودک، می‌توانید از روش‌های زیر بهره ببرید.
-راست گویی را به یک ارزش خانوادگی مورد تایید، تبدیل کنید. کودکان از طریق رفتار و گفتار شما یاد می‌گیرند که چه ویژگی‌هایی برای شما اهمیت دارد. آن دسته از ارزش‌هایی که برای شما مهم‌تر است مانند راست گویی را انتخاب کرده و هر از گاهی درباره آن با کودک خود گفتگو کنید. می‌توانید زمانی که در کتاب‌ها، فیلم‌ها و یا تجربیات زندگی این موضوع مطرح می‌شود، بدان اشاره کنید.
-به جای سرزنش دروغگویی، بر یافتن راه حل تمرکز کنید. زمانی که کودک مرتکب اشتباهی شده و حقیقت را می‌گوید، سعی کنید سر او فریاد نکشیده و او را تنبیه نکنید. به جای آن، او را در یافتن راه حل مشارکت دهید، برای نمونه بگویید: "صرف نظر از نحوه اتفاق افتادن، لامپ شکسته. الان باید چی کار کنیم؟ "
-انتظارات منصفانه‌ای تنظیم کنید. گاهی اوقات کودکان به این دلیل دروغ می‌گویند که احساس می‌کنند انتظارات شما را برآورده نکرده‌اند و فکر می‌کنند دروغ گفتن آسان‌تر از ناامید کردن شماست. بررسی کنید به اشتباهات و نقطه ضعف‌های کودک‌تان چگونه واکنش داده و اطمینان حاصل کنید که فضایی برای اشتباه باقی گذاشته‌اید.
-به کودک خود، آموزش دهید مسئولیت اشتباهات خود را بپذیرد. اگر شاهد بودید که او کار اشتباهی انجام داده است، کودکتان را آموزش دهید که بگوید: "من اشتباه کردم، معذرت می‌خوام". این چیزی است که بسیاری از بزرگسالان هنوز در انجام آن مشکل دارند؛ بنابراین این کار را از خردسالی او شروع کنید. افرادی که راحت اشتباهات خود را می‌پذیرند، کمتر احتمال دارد برای پنهان کردن آن دروغ بگویند.
-راست گویی را الگوسازی کنید. زمانی که کودکتان می‌شنود که شما "دروغ‌های مصلحتی کوچک" می‌گویید. شما به کودک خود چیز مهمی درباره راست گویی و درغگویی می‌آموزید. آنچه را که دوست دارید در کودک خود ببینید، برای او الگوسازی کنید.

چه کار‌هایی نباید انجام دهید؟
-سوالی نپرسید که کودکتان را در معرض دروغ گفتن قرار دهد. زمانی که کودکتان روی صورتش کاکائو مالیده و جلد شکلات روی میز دیده می‌شود، از او نپرسید: "آیا شکلات روی میز را تو خوردی؟" به جای آن به بیان حقیقت بپردازید: "می‌بینم که بدون اجازه شکلات خوردی".
-اگر در مورد چیزی مطمئن نیستید، تصور نکنید که دروغ است. اگر در مورد اینکه کودکتان حقیقت را نمی‌گوید دچار تردید بوده، اما صد در صد مطمئن نیستید، او را متهم به دروغگویی نکنید. اما نگرانی خود را ابراز دارید: "این به نظرم حقیقت نیست".
-تصور نکنید دروغگویی کودکان از سر شیطنت است. ممکن است کودکتان از ترس تنبیه یا نا امید کردن شما، از اعتراف به کاری که انجام داده است دچار ترس باشد. این مساله غیر از دروغ گفتن عمدی، راهی برای فریب شماست.

و سخن آخر اینکه
چنانچه کودکی دروغ گفت، والدین نباید شتابزده عمل کنند و یا حوصله خود را از دست دهند و به تنبیه کودک اقدام کنند. هم چنین نباید دروغگویی کودکان را مساله‌ای اخلاقی قلمداد کرد. برای نمونه، اگر کودکی دروغ گفت: بیان جمله "دروغگو دشمن خداست و به جهنم می‌رود" اشتباه است! راه پیشگیری مناسب گفتگو با کودک و مشاهده رفتار والدین است تا کودک دریابد که نیازی به تظاهر و دروغگویی ندارد.