کمخونی در کودکان ایرانی، علائم و درمان آن

رئیس انجمن علمی تغذیه کودکان ایران به تازگی از آماری خبر داد که نشان می‌دهد کودکان بسیاری در ایران با کم‌خونی درگیر هستند.

خیلی‌ها فکر می‌کنند کم خوبی بیماری زنان است و چند قرص چاره آن؛ اما واقعیت این است که این بیماری می‌تواند گریبان همه را بگیرد. از بچه‌های خیلی کوچک تا مردان و افراد مسن.

همیشه هم قضیه به این سادگی نیست که با چند قرص حل شود. کم‌خونی هم اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود می‌تواند مشکلات زیادی ایجاد کند‎.‎‏ کودکان در مقابل این بیماری بسیار آسیب‌پذیرند و آمار ابتلا به آن در ایران پایین هم نیست. برای همین بهتر است درباره آن بیشتر بدانیم‎.‎

علی اکبر سیاری گفته که ۱۷درصد کودکان ۱۵ تا ۲۳ ماهه دچار کم‌خونی هستند و بررسی‌های انجام شده نشان می‌دهد شایع‌ترین کم‌خونی کودکان در ایران، کم‌خونی فقر آهن است که به دلیل کمبود آهن در غذا، دفع بیش از حد خون در بلندمدت یا سوءجذب آهن به وجود می‌آید‎.‎

کم خونی بچه‌ها جدی است‏

نوزاد تا حدود شش ماهگی، از ذخیره‌های آهن موجود در بدن خود استفاده می‌کند اما بعد از آن باید برنامه غذایی او طوری تنظیم شود که مواد حاوی آهن داشته باشد. ‎

متخصصان تغذیه معتقدند میزان آهن موجود در شیر مادر کم است، با این وجود به دلیل این که جذب آهن شیر مادر بسیار خوب است، شیرخوار تا حدود چهار یا شش ماهگی نیاز به تجویز آهن ندارد و به ندرت در قبل از شش ماهگی نیاز به تجویز آهن پیدا می‌کند، اما به دلیل این که به تدریج میزان هموگلوبین خون شیرخوار کم می‌شود لازم است بعد از چهار یا شش ماهگی از قطره آهن استفاده شود‎.‎

فقر آهن باعث خستگی، مشکلات تنفس، کاهش فعالیت بدنی و بروز مشکلاتی در یادگیری کودکان می‌شود.

ضریب هوشی این کودکان ۱۰ درجه کمتر از حد طبیعی است و این یکی از دلایلی است که باعث می‌شود کمبود آهن مشکل بزرگی برای کودکان باشد‎.‎‏

البته کم‌خونی تنها فقر آهن نیست و یکی از انواع دیگر آن در کودکان، کم‌خونی‌های ارثی (تالاسمی)‌ است. بخصوص که کشور ما در کمربند تالاسمی دنیا قرار دارد و انواع و اقسام اختلالات هموگلوبین در آن دیده شده است‎.‎

علایم کم‌خونی

خون‌سازی در جنین معمولا خیلی زود شروع می‌شود و جنین گردش خون مستقل از مادر دارد.

در کم‌خونی‌های خفیف مادر، جنین معمولا دچار مشکل نمی‌شود و از منابع مادر استفاده می‌کند ولی اگر کم‌خونی در مادر شدید باشد، تاثیر خود را به شکل کم‌خونی شدید روی جنین خواهد گذاشت‎.‎

گاهی اوقات بخشی از خون جنین هنگام کنده شدن جفت، دفع شود و هنگامی که نوزاد به دنیا می‌آید، عملا کم‌خونی و کمبود آهن دارد. داشتن یک رژیم غذایی که فاقد مواد مغذی و ضروری از جمله آهن است، کم‌خونی کودکان را تشدید می‌کند.

همچنین رشد سریع در سال اول زندگی، باعث افزایش نیاز به آهن می‌شود. بنابراین، اگر در این دوران آهن کافی به بدن کودک شما نرسد، او را بیمار خواهد کرد.

ناتوانی بدن در جذب آهن هم می‌تواند عامل دیگری در بروز بیماری کم‌خونی کودک شما باشد. در واقع، در حالت عادی، بچه‌های در حال رشد نیاز به حدود ۱میلی‌گرم آهن در هر روز دارند‎.‎

گاهی اما ژن معیوب تالاسمی خون‌سازی را مختل می‌کند. البته این کم‌خونی‌های خفیف با روند عادی زندگی منافاتی ندارند ولی همیشه کودکان مبتلا به تالاسمی خفیف، از رنگ‌پریدگی و کم‌خونی مزمن رنج می‌برند‎.‎

کم‌خونی خفیف در کودکان علائم کمی را بروز می‌دهد یا ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. به همین دلیل تشخیص این بیماری در مراحل اولیه تقریبا غیرممکن است.

اما اگر این علایم را در کودکتان دیدید باید احتمال فقر آهن را در نظر بگیرید: خستگی، ضعف، بدخلقی، هوس‌های غذایی غیر معمول،

بی اشتهایی، سردرد، تنگی نفس، درد گلو، رنگ پریدگی پوست، ناخن‌های شکننده، خون در مدفوع و پریدگی و سفیدی رنگ چشم کودک. همچنین رنگ پریدگی پوست، خستگی مزمن و تنگی نفس ممکن است از علایم تالاسمی باشند‎.‎

درمان؛ هم دارو هم غذا

کم خونی کودک عوارض دارد و کاهش عملکرد مغز و رشد کودک، مسمومیت با سرب، کاهش تمرکز و یادگیری و ایجاد مشکل درحافظه مهم‌ترین عوارض آن هستند.‏

اگر به کم‌خونی فرزندتان مشکوک شدید حتما به پزشک مراجعه کنید تا دارو یا رژیم غذایی برایش تجویز شود. اما ممکن است به دارو نیازی نباشد و با تغییر در رژیم غذایی بتوانید مشکل را حل کنید.

در واقع باید آجیل، تخم مرغ، گوشت قرمز، کلم بروکلی، غلاتی مثل گندم و جو دوسر، سبزیجات دارای برگ‌های سبز، حبوبات، مرکبات و ماهی را در برنامه غذایی کودک بگنجانید‎.‎‏

اما به این نکته توجه کنید که تنها ۱۰ درصد از آهن مواد غذایی جذب بدنش خواهد شد و بقیه دفع می‌شود. شما باید مطمئن شوید که کودکتان حداقل ۸ تا ۱۰ میلی گرم آهن از غذای روزمره دریافت می‌کند‎.‎

منبع: سلامت نیوز