تغذیه مناسب کودکان، غذا های مقوی و مغذی

آب میوه اخرین ماده غذایی است که به برنامه غذایی کودک اضاقه می شود و حاوی ویتامین و املاح معدنی است . آب میوه را باید در ابتدا بصورت رقیق شده و از ۱ قاشق مرباخوری در روز شروع و تدریجا به مقدار ان افزود.بهتر است مدت ۷-۵ روز فقط از یک نوع اب میوه استفاده شود تا اگر ناسازگاری وجود داشت شناخته شود.
مصرف توت فرنگی،گیلاس، البالو،کیوی،خربزه،اسفناج،سفیده تخم مرغ و شیر گاو به دلیل ایجاد حساسیت و همچنین مصرف عسل در سال اول زندگی به دلیل احتمال الودگی با کلستریدیوم بوتولیسم توصیه نمیشود.
شیرخواران بعد از یک سالگی علاوه بر غذاهای ذکر شده می توانند تدریجا از غذاهای خانواده مصرف کنند. غلاتی که شیرخوار قدرت جویدن انها را دارد مانند برنج بصورت کته های مختلف مخلوط با سبزیها، حبوبات و گوشتهای نرم از انواع غذاهای مناسب هستند.
کودک در اواخر سال اول زندگی بعلت سرعت رشد و فعالیت زیاد احتیاج به انرژی و غذاهای بیشتر دارد ولی از طرفی حجم معده او کم است. بنابراین لازم است در این سنین علاوه بر استفاده از شیر مادر روزانه به دفعات به او غذای کمکی داده شود.
در سال اول زندگی از افزودن نمک،شکر و ادویه به غذای کودک باید خودداری شود زیرا ذائقه کودک در این زمان شکل می گیرد (بجز غذاهایی مانند فرنی که در دستور تهیه ان شکر وجود دارد.)
همزمان با شروع غذای کمکی توصیه می شود به کودک قطره اهن داده شود بطوری که روزانه 12 میلی گرم اهن (معادل 15 قطره اهن) به بدن کودک برسد.
در سال اول زندگی مادر باید در هر وعده ابتدا کودک را با شیر خود تغذیه کند و بعد به او غذای کمکی بدهد. در سال دوم زندگی باید ابتدا غذای کمکی و بعد شیر مادر داده شود.
همزمان با شروع تغذیه تکمیلی. میزان اب مورد نیاز کودک افزایش می یابد و مایعات مورد نیاز کودک تنها با خوردن شیر مادر تامین نمیشود. و باید مقداری اب سالم به کودک داده شود. البته میزان نیاز شیرخوار به اب بستگی به عوامل محیطی. شرایط بدنی. و نوع تغذیه او دارد. برای مثال در فصول گرم سال و یا در مناطق گرمسیر نیاز کودکان به اب بیشتر می شود. همچنین هنگام تب و یا ابتلا به اسهال و استفراغ نیاز کودک به اب بیشتر از زمانهای دیگر خواهد بود . نوع تغذیه هم در میزان نیاز به اب تاثیر دارد یعنی زمانی که کودک بیشتر غذاهای مایع (مثل سوپ و فرنی) می خورد نسبت به زمانی که بیشتر غذاهای جامد (مثل پلو. نان. و..)می خورد کمتر به اب نیاز دارد.

مقوی و مغذی کردن غذای کودک:
منظور از مقوی و مغذی کردن غذا اضافه کردن برخی مواد غذایی به غذای کودک است که بتواند انرژی و مواد مغذی بیشتر مانند پروتیین .انواع ویتامین (مانند ویتامین های آ و سی )و املاح (مانند کلسیم. اهن. روی و…) را به کودک برساند. بویژه در مواقعی که کودک دچار تاخیر رشد شده است.
اضافه کردن موادی که فقط انرژی غذایی کودک را بیشتر می کند(مقوی کردن)

افزودن روغن به غذای کودک به دلایل زیر توصیه می شود:
الف-میزان انرژی موجود در روغن در مقایسه با مواد غذایی دیگر بیشتر است (هر ۱ گرم روغن حدود ۹ کالری انرژی دارد)
ب- کره یا روغن اضافه شده حجم غذای کودک را افزایش نمی دهد ولی انرژی غذای او بیشتر می شود.
ج- با اضافه کردن کره یا روغن به غذا نرمی غذا بیشتر شده و بلع ان برای کودک اسانتر می شود.
اضافه کردن موادی که علاوه بر انرژی . پروتئین غذای کودک را بیشتر می کند (مغذی کردن)
پروتئین برای رشد کودک ضروری است و مصرف مواد غذایی غنی از پروتئین در تغذیه کودک توصیه می شود.

نکته:
یکی از بهترین توصیه ها برای مقوی و مغذی کردن غذای کودک اضافه کردن مخلوط ارد غلات و حبوبات تفت داده شده و یا پودر جوانه زده شده انهاست .بدین منظور میتوان ابتدا جوانه گندم .ماش . و یا عدس تهیه و سپس پودر کرد و از این ارد برای طبخ سوپ کودک استفاده نمود .مصرف پودر جوانه غلات و حبوبات همزمان انرژی. پروتئین . ویتامین ها و املاح غذای کودک را بیشتر میکند.
حتی الامکان مقداری گوشت (مانند گوشت مرغ . گوسفند. ماهی و…) باید به غذای کودک اضافه شود.اضافه کردن نخود . لوبیا. و عدس که کاملا پخته و له شده باشد بعد از 9 ماهگی برای تامین پروتئین مورد نیاز غذای کودک توصیه می شود.افزودن تخم مرغ به غذای کودک نیز پروتئین غذای کودک را بیشتر میکند مثلا برای کودکان میتوان تخم مرغ ابپز (برای کودکان زیر یکسال فقط زرده) را داخل پوره سیب زمینی و یا سوپ کودک بعد از طبخ رنده کرد.انواع مغزها مانند گردو و بادام نیز حاوی پروتئین هستند .

اضافه کردن مواد غدایی که ویتامین و املاح غذای کودک را بیشتر میکند.(مغذی کردن)
اضافه کردن برخی از مواد غذایی فقط کمی انرژی غذای کودکی را بیشتر میکند ولی باعث میشود که غذا از نظر ویتامین و املاح غنی شود. ویتامین ها و املاح هم برای رشد و تامین سلامتی کودک ضروری هستند.بدین منظور به مادر توصیه کنید:
از سبزیهای برگ سبز برای تهیه غذای کودک استفاده کند مثل جعفری و گشنیز .اسفناج (در کودکان زیر 1 سال اسفناج توصیه نمیشود). و یا هر نوع سبزی موجود در منطقه که میتوان این مواد را به سوپ و یا پلوی کودک اضافه کرد .سبزیها حاوی ویتامین سی و املاحی مانند آهن و کلسیم هستند)
از سبزیهای نارنجی رنگ برای تهیه غذای کودک استفاده کند این مواد دارای ویتامین آ هستند مثل کدو حلوایی و هویج.

روش تهیه پدر جوانه غلات و حبوبات:
غلات (مانند گندم) و حبوبات(مانند عدس یا ماش) را بعد از پاک کردن و شستن به مدت ۲۴ ساعت در اب خیس کرده و سپس اب ان را خالی کرده و بصورت غیر فشرده در یک ظرف ریخته و روی ظرف را با پارچه بپوشانید . هر ۷-۸ ساعت یکبار محتویات ظرف را خیس کرده تا جوانه زدن شروع شود و بعد از کذشت حدود ۲ روز میتوان از جوانه ها برای تهیه سوپ استفاده کرد. جوانه ها را میتوان حدود یک هفته در یخچال نگهداری کرد.

روش تهیه آرد مخلوط غلات و حبوبات تفت داده:
نسبت این مخلوط ۲ به ۱ است یعنی ۴ قسمت غلات (برنج یا گندم ) بعلاوه ۲ قسمت حبوبات (لوبیا و یا نخود) است.
1-غلات و حبوبات را تمیز کرده و بشویید.
۲-حبوبات را در داخل ماهی تابه و روی شعله ملایم به مدت ۱۵-۳۰ دقیقه تفت دهید.
3-غلات را نیز به همین منوال بطور جداگانه و به مدت 5-10 دقیقه تفت دهید.
۴- سپس حبوبات و غلات را بخوبی اسیاب و از الک بسیار ریز رد کنید.
5- ارد حاصل را میتوان در ظرف در بسته و در محل خشک به مدت 4 ماه نگهداری کنید.
این ارد منبع بسیار خوبی از پروتئین و انرژی است و میتوان در تهیه انواع سوپ ها و یا بصورت فرنی با استفاده از شیر یا اب به کار برد.

روش تهیه عصاره استخوان:
اضافه کردن عصاره استخوان قلم گوسفند به غذای کودک باعث افزایش املاح و مقوی کردن غذا می شود. میتوان عصاره ان را تهیه و بتدریج مورد استفاده قرار داد برای تهیه عصاره قلم گوساله را به مدت چند ساعت در اب جوشانده و عصاره بدست امده را میتوان برای ۲ ماه در فریزر و یا برای ۳ روز در یخچال نگهداری کرد.