وزن یک کودک سه ساله چقدر باید باشد؟

پرسش : سوالی که داشتم در مورد دخترم هست که الان درست 2سالشه وزنش هم۱۰ کیلو گرم هست یعنی ۸ماهه که اصلا وزنش بالا نمیره غذا خوب می خوره تحرکش خیلی بیشتره ولی بدنش خیلی ضعیفه شیر مادر هم میخوره چیکار کنم تا او هم دچار مشکل تغذیه نشود باز هم از شما ممنونم راستی من پسرم 5سالشه وزن او هم ۱۶ کیلوگرمه او هم کم وزن هست یانه وزن تولد پسرم ۲/۹۵۰ کیلو گرم بود وزن تولد دخترم ۳کیلو گرم.

پاسخ : یک پسر ۵ ساله وزن ۱۹ تا ۲۰ کیلو گرم و قد ۱۱۰ سانتی متر باید داشته باشد.

برنامه غذایی یک کودک ۴ تا ۶ ساله
صبحانه: ( خامه و عسل) نان 1 کف دست نان با آرد کامل+ 2 قاشق سوپخوری خامه + 2 قاشق مرباخوری عسل
ساعت ۱۰: ۱ لیوان شیر+ یک عدد شیرینی کوچک یا ۲ عد بیسکویت سبوس دار+ یک دوم لیوان آب میوه (یا یک عدد میوه متوسط)
نهار: ( پلو و مرغ) 5 تا 10 قاشق برنج+ 60 تا 90 گرم گوشت مرغ ( نصف یک ران درشت) + 1 کاسه ماست حاوی 1 لیوان ماست.
عصرانه: سبزیجات کاملاً شسته و پوست گرفته مثل هویج، خیار، کاهو که بهترین منبع ویتامینهای مورد نیاز کودک هستند.
شام: ( پیتزا) 2 برش متوسط که برای پخت آن 100 گرم گوشت چرخ کرده و سرخ کرده و سبزیجات و 100 گرم پنیر پیتزا بکار رفته باشد+ 1 کاسه سالاد کاملاً ریز شده و باب میل کودک.
قبل از خواب: یک عدد میوه و نصف لیوان شیر
می دانید مواد غذایی بسیار متنوع اند. شما با آشنایی کلی به میزانهای داده شده می توانید مواد غذایی دیگر را جای مواد غذایی گفته شده جانشین کنید که بدان روش جانشینی گویند.
مثلاً هر ۵ قاشق برنج برابر یک کف دست نان است . نان مصرفی بهتر است سنگک باشد.
هر 30 تا 60 گرم گوشت برابر 1 عدد تخم مرغ و برابر 4 تا 5 قاشق حبوبات پخته است.

از دو سالگی به بعد بهتر است در غذای کودک از حبوبات بیش‌تر استفاده کنید. از دادن غذاهای خیلی شیرین و یا نوشیدنی به مقدار زیاد در فاصله وعده‌های غذایی اصلی اجتناب کنید. به عنوان میان وعده به کودک خرما، کشمش، بستنی پاستوریزه، پسته و بادام بدهید. از تنقلاتی مثل چیپس، پفک، شکلات و نوشابه برای کودک استفاده نکنید.

توصیه های لازم برای کودکان کم اشتها
در صورتی که رشد کودک کم اشتها ، کمتر از استانداردهای ذکر شده باشد ویا رشد او متوقف شده، با مشورت پزشک یا متخصص تغذیه از:
- کپسول یا شربت های مولتی ویتامین وB کمپلکس استفاده کنید.
- از مکمل آهن استفاده کنید.
- از پودر تخم مرغ ، پودر شیر خشک اضافه شده به شیر و پودرهای پروتئین تجاری استفاده کنید.
- از کمپوت میوه های تغلیظ شده استفاده کنید.

توصیه های عمومی برای کودکان کم اشتها
- محیط روانی مناسب و شرایط مطلوبی را برای غذا خوردن کودک فراهم کنید. در آرامش کامل ، با صبر و حوصله و بدون اصرار و تهدید به او غذا دهید. در کنار دیگر افراد خانواده در محل معین صرف کردن غذا به او غذا دهید. از غذا دادن به کودک مقابل تلویزیون و زمانی که حواسش پرت است اجتناب کنید و سعی کنید با صحبت کردن با کودک و تعریف داستانهای جذاب ، انگیزه او را برای خوردن غذا افزون کنید.
- در عوض غذا خوردن ، به او وعده بازی کردن ، پارک بردن، به حرفهایش گوش کردن یا فیلم نگاه کردن بدهید نه وعده شیرینی، شکلات و خوراکی های غیر مفید.
- غذا را به فرمی تهیه کنید که مورد پسند کودک است . مثلاً اگر غذا به فرم پیتزا دوست دارد، با استفاده از یک تکه نان و کمی پنیر پیتزا همان مواد غذایی را به فرم پیتزا به او بخورانید. علایق او را درطعم ، حرارت، رنگ و فرم غذا در نظر بگیرید.
- رفتار شما مادر و پدر عزیز، مهمترین تاثیررا برای کودکتان دارد واگر شما رفتار غلطی دارید نمی توانید از او انتظار داشته باشد که این کار را انجام ندهد. پس با رفتار درست خود ، به صورت عملی به او آموزش دهید.
- کودک را در فعالیت های خرید مواد غذایی و تهیه کردن غذا دخالت دهید. اگر چه کمی زحمتتان زیاد می شود ولی این کار چند حسن دارد. اول این که او از زحمت تهیه غذا آگاه می شود. وضمنا شما می توانید در حین کمک کردن او راجع به خواص مواد غذایی و اینکه برای غذا در بدن چه اتفاقی می افتد و چه فایده ای برای بدن دارد صحبت کنید. به این ترتیب او تمایل بیشتری برای خوردن غذا پیدا خواهد کرد.
در بین وعده های غذایی ، میان وعده های مفید به او بدهید. مغزهای بادام ، فندق ، گردو ، کشمش و... آب میوه و کمپوت میوه ، شیر غنی شده با چند قاشق شیر خشک ، ماست چکیده ، شیرینی های تهیه شده با آرد کامل یا با میوه ها، یک لقمه نان و پنیر و دیگر مواد غذایی غنی از ویتامین و پروتئین . فائده یک میان وعده مفید این است که علاوه بر فراهم آوردن انرژی و مواد غذایی مورد نیاز برای رشد کودک که به سرعت در بدن تمام می شوند ، بدلیل کوچک بودن حجم معده کودک به تقسیم غذا در طول روز کمک می کند و مادر یا پدر در یک وعده اصرار نمی کند که کودک بیشتر از ظرفیتش غذا بخورد.
- می توانید سبوس گندم تهیه کنید و در حین پخت غذا به برنج او بیافزایید تا ویتامینB موجود در آن به افزایش اشتهای کودک کمک کند . جوانه گندم نیز از منابع غنیB است که می توانید آن را درسالاد ریز کنید و به کودک بدهید.
- مطمئن باشید که کودک راجع به غذای خاصی ذهنیت بد ندارد ( مثلا با دیدن ماکارانی رشته ای به یاد کرم نمی افتد) و اگر چنین تصور غلطی دارد ، فرم غذا را عوض کنید یا آن غذا را دیگر به کودک ندهید.
- کودک را به فعالیت های جمعی و بازی با همسالانش تشویق کنید.
دوست عزیز یک دختر 2 ساله باید حدود 12 تا 13 کیلو گرم وزن و 86 سانتی متر قد داشته باشد.
دوست محترم نکات مهمی را که در تغذیه سال دوم زندگی باید رعایت کنید را برایتان ذکر می کنم.
- دفعات تغذیه به غیر از شیرمادر 4 تا 5 بار در روز است. اگر از شیر پاستوریزه استفاده می کنید حدود ۳ لیوان در روز مورد نیاز است.
- هنوز باید در غذا تغییراتی داد تا هضم آن آسانتر باشد ؛ زیرا اگر غذا یکباره و به صورت آنچه که در سفره خانواده است به کودک داده شود، ممکن است هضم آن برای او مشکل باشد. مثلا بهتر است برنج به صورت کته و کاملاً نرم شده باشد . می توان آن را با کمی آب خورش نرم وله کرد وبه کودک داد.
- نیاز کودک به کلسیم و پروتئین توسط شیر و مقدار ماست پاستوریزه ای که در روزمی خورد تامین می شود.
- سفیده تخم مرغ کم کم به همان صورت که درمورد زرده تخم مرغ شروع شده بود به صورت کاملا پخته و سفت شده شروع ، و به تدریج یک سفیده کامل مصرف شود. می توان یک روز در میان یک تخم مرغ کامل به کودک داد.
- کودک فعالانه در غذا خوردن دخالت داشته باشد و خود غذا را با دست یا قاشق کوچک بردارد و به دهان ببرد.
- از ۱۱ ماهگی به بعد ، زمان انتقال از غذاهای مخصوص به غذای سفره خانواده است.
- حبوبات از مواد غذایی دارای پروتئین، کربوهیدرات و املاح است . درسال دوم به تدریج بر تنوع حبوبات مصرفی بیفزایید . می توانید آنها را به صورت کاملاً پخته شده همراه با سیب زمینی و با روغن یا کره و ترجیحاً روغن زیتون به کودک بدهید.
- باید توجه داشت که هنوز هم معده کودک کوچک است و نباید آن را با مقدار زیادی میوه یا آب میوه پر کرد.
- به کودک یک تا دو ساله تنقلاتی مثل پفک، شکلات، چیپس و... نباید داده شود و در صورتی که فعالیت کودک زیاد باشد بستنی ، خرما، بیسکوئیت، بادام و پسته بو نداده ولی ریز شده بعد از غذا به او داده شود تا جای وعده های اصلی غذا را نگیرد.
- در طول سال دوم ، مصرف ویتامین هایA وD و قطره آهن باید ادامه داشته باشد و این مشکل که آهن موجب سیاهی دندان ها می شود نباید مانع مصرف آن شود بلکه باید قطره را با قاشق چایخوری در عقب دهان کودک ریخت و متعاقب آن به او آب داد و با پارچه ای تمیز روی دندان های کودک را تمیز کرد.
- در اواخر سال دوم احساس استقلال کودک بیشتر می شود ، خودش غذا می خورد و از همه ی غذاهای سفره خانواده به دلخواه انتخاب می نماید. مادران دراین مرحله از این زندگی باید به مصرف مواد غذایی کافی و پر انرژی که برای رشد کود ک لازم است، توجه نمایند.
باید از شش گروه مواد غذایی استفاده کنید.
۴واحد از گروه نان و غلات (نان یک کف دست-برنج یا ماکارونی پخته
نصف لیوان-غلات پخته نصف لیوان-غلات آماده ۳۰ گرم)
3 واحد از سبزیجات (سبزیجات خام یک لیوان-سبزیجات پخته یک دوم لیوان)
۲ واحد میوه ( هر واحد میوه تازه =یک عدد میوه متوسط)
۳-۲واحد گروه شیر و لبنیات (شیر ۱لیوان -پنیر ۶۰گرم)
۲ واحد گروه گوشت( گوشت قرمز، مرغ یا ماهی۹۰- ۶۰ گرم
حبوبات پخته=نصف لیوان-تخم مرغ یک عدد-کره بادام زمینی دو قاشق غذاخوری)
توصیه می شود. غذاهایی که چربی و قند بالایی دارند، بایستی به مقدار متعادل مصرف شوند.
میان وعده ها :
میان وعده ها بخش مهمی از انرژی و مواد مغذی مورد نیاز کودکان را تشکیل می دهند.
بچه ها به دلیل داشتن معده کوچک، نمی توانند در یک وعده مقدار زیادی غذا بخورند. به همین دلیل مصرف میان وعده برای آنها ضروری است که بایستی دارای مواد مغذی باشند. کودکان در میان وعده نباید هله و هوله مانند چیپس و پفک و... مصرف کنند یا نوشابه های شیرین و خوراکی های فاقد مواد مغذی و پر کالری بخورند.
زیرا این غذاها باعث کاهش اشتهای کودک خواهد شد که در اثر دریافت کم مواد غذایی ، دچار کاهش رشد خواهد شد.
غذاهایی برای میان وعده ها :
- موز بصورت شیرموز، دسر یا خود میوه
- نان و پنیر
- انواع سبزیجات پخته مثل هویج ، کدو سبز
- میوه های تازه
- بیسکوئیت
- شیر بصورت ساده، شیرموز، شیرکاکائو ، شیر و عسل یا شیر و خرما .
سبزیجات خام و برگه میوه ها مثل برگه زردآلو در کودکان۴ سال به بالا مصرف شود، چون امکان خفه شدن کودک زیر ۴ سال با آنها وجود دارد.
کودک تمایل دارد همیشه فقط یک نوع غذا بخورد که شاید به دلیل راحتی انتخاب و آشنایی با آن باشد.
مهمترین کار این است که به کودک یاد دهید که انواع مواد غذایی را مصرف کند. علایق غذایی هر کودک مربوط به خود اوست.
اوقات صرف غذا بایستی اوقات خوش و راحتی باشد و نباید کودک را مجبور به غذا خوردن کنید و با او دعوا کنید، چون در این صورت نمی تواند عادات صحیح غذا خوردن را یاد بگیرد.
بعضی توصیه های کاربردی برای کودکان شامل موارد زیر است:
- فقط در ابتدا یک یا دو قاشق پُر غذا به کودک بدهید یعنی قاشق های بعدی معمولی باشند.
- سعی کنید غذاهای جدید را طوری تهیه کنید که تا طعم غذاهای قبلی را داشته باشند.
- مقدار واحدهای غذایی مورد نیاز کودکان را یاد بگیرد.
- غذاهای جذاب و خوش طعم برای کودک تهیه کنید.
- کودک اغلب غذاهای دست خورده و مخلوط را دوست ندارد.
- به کودک اجازه ندهید بین وعده های غذایی و میان وعده ها مرتب چیزی بخورد ، زیرا باعث کاهش اشتهای او در موقع صرف وعده اصلی غذا خواهد شد.
- کودک را مجبور به نشستن در سر سفره غذا تا اتمام غذایش نکنید؛ یعنی نگویید باید تمام غذایت را بخوری، بعد از سر سفره بلند شوی.
وعده های غذایی کودکان :
اوقات صرف غذا فرصت مناسبی است تا کودک حرف زدن و مهارت های اجتماعی را یاد بگیرد و شخصیت مستقلی داشته باشند.
این لحظات نباید به میدان جنگی تبدیل شود تا به اجبار به کودک غذا بدهیم.
یکی از مهم ترین وعده های غذایی که نقش مهمی در حفظ سلامتی کودک دارد ، صبحانه می باشد.
مکمل ویتامین ها و املاح :
کودکانی که غذاهای متنوعی از تمام گروه های غذایی هرم مصرف می کنند، بدون نیاز به مصرف مکمل می توانند نیازهای تغذیه ای خود را تامین کنند. زیرا غذاهای مختلف علاوه بر ویتامین و املاح سایر مواد مغذی را نیز برای بدن تامین می کنند که این روش، بهترین راه تامین نیازهای غذایی است.

مهمترین مطالب در این باره:
غذای کودک با افزایش سن کودک تغییر پیدا می‌کند. برای کودک دو تا سه ساله وعده‌های غذایی باید کامل و حاوی تمامی ویتامین‌ها ، املاح و... باشد.
هرچه کودک شما بازیگوش‌تر شود میزان نیاز روزانه بدن او به مواد مغذی هم بیشتر می‌شود. این وظیفه شما والدین است که نسبت به فراهم کردن تغذیه مناسب و مفید برای کودکتان حساسیت به خرج دهید. از سن دو سالگی به بعد کودک می‌تواند خودش غذا بخورد اما باید حواستان به نوع غذای کودک باشد زیرا توانایی درست جویدن برخی غذاها را ندارد.
رشد جسمی کودکان در سال دوم زندگی نسبت به سال اول کاهش می‌یابد. هر چند کودک تا پایان دو سالگی به شیر مادر نیاز دارد، ولی باید به این نکته توجه داشت که در سال دوم ۳۰ درصد کالری کودک باید از شیر مادر تامین شود و ۷۰ درصد بقیه می‌بایست از طریق غذاهای مناسب و متنوع دیگر تامین شود. رژیم غذایی کودکان در سال دوم باید محتوی کالری، کربوهیدرات، پروتئین، چربی از نوع چربی‌های غیراشباع گیاهی یا روغن زیتون، فیبر، ویتامین‌ها، ریزمغذی‌ها و آب در حد متعادل و کافی باشد. اگر برای غذای کودک روزانه از تمام گروه‌های غذایی استفاده کنند، انرژی، ویتامین‌ها، مواد معدنی و سایر مواد غذایی مورد نیازشان تامین خواهد شد.

دو سالگی آغاز تجربیات جدید
در این سن رفتار تغذیه‌ای کودک نیز تغییر می‌کند و در مورد نحوه غذا خوردنش دخالت می‌کند. کودک در این سن دوست دارد که استقلال خود را نشان دهد و می‌خواهد که خودش غذا بخورد. دوست دارد ریخت و پاش کند و از انگشتان خود برای برداشتن غذا استفاده کند. گاهی غذا را در دهان نگه می‌دارد و آن را نمی‌بلعد ولی ممکن است برای خوردن همان غذا بعد از چند ساعت علاقه نشان دهد. در این سن کودک یاد می‌گیرد که چگونه می‌تواند از قاشق بطور صحیح استفاده کند. در گرفتن فنجان مهارت پیدا می‌کند و آن را با یک دست می‌گیرد و می‌تواند مایعات را از فنجان بنوشد اما هنوز یاد نگرفته است که خوب بجود و خوب ببلعد. ممکن است غذایی را زود ببلعد تا زود تمام شود و به سراغ بازی برود. به همین دلیل، خطر خفگی بالا است و باید در نحوه غذا دادن به کودک دقت کنید.

نکاتی در رابطه با تغذیه کودک از سن دو سالگی به بعد
- در غذای کودک از حبوبات بیش‌تر استفاده کنید.
- دادن غذاهای خیلی شیرین و یا نوشیدنی به مقدار زیاد در فاصله وعده‌های غذایی اصلی توصیه نمی‌شود چرا که ممکن است کودک را بسیار سیر کنند و او نتواند غذای اصلی را خوب بخورد.
- می‌توانید به عنوان میان وعده به کودک خرما، کشمش، بستنی پاستوریزه، پسته و بادام بدهید.
- از تنقلاتی مثل چیپس، پفک، شکلات و نوشابه برای کودک استفاده نکنید.
- نباید به زور به کودک غذا داده شود.
- سعی کنید غذای کودک را طوری تهیه کنید که تا طعم غذاهای قبلی را داشته باشند.
- بعد از پایان دو سال شیر خوردن که کودک ۵ وعده غذا در طول روز می‌خورد و می‌تواند مایعات را با لیوان بنوشد. مادر باید دفعات شیر دادن به کودک را کاهش دهد.

بهترین غذای کودک دو تا سه ساله
صبحانه
صبحانه باید کامل و مطابق با عادت غذایی کودک باشد و بعد از ۸-۶ ساعت خواب شبانه میل گردد و شامل یکی از موارد زیر باشد:
- نان از آرد کامل (جو و گندم) همراه کره، مربا و چای
- نان همراه پنیر، شیر و عسل
- نان و تخم‌مرغ یک روز در میان به صورت آب‌پز یا نیمرو
ناهار
یکی از موارد زیر پیشنهاد می‌شود:
- عدس‌ پلو با گوشت، خرما و کشمش (محتوی آهن قابل‌جذب)
- سبزی‌ پلو با ماهی و یک ساعت بعد ماست به عنوان دسر
- سبزی‌ پلو با ماهیچه و یک ساعت بعد ماست
- کته با گوشت و سیب‌زمینی و هویج نرم شده پخته
- خوراک گوشت با سیب‌زمینی و هویج
- برنج به اضافه نصف سیخ کباب کوبیده
شام
یکی از موارد زیر پیشنهاد می‌شود:
- ماکارونی نصف لیوان با گوشت چرخ‌کرده
- ماکارونی با پنیر رنده شده به اضافه ماست
- پوره سیب‌زمینی با کوکو سبزی و نان
- نصف سیخ کباب کوبیده با نان و ماست
میان وعده‌ها
بهتر است میان وعده‌های غذایی در ساعت ۱۰ صبح و ۴ عصر میل شوند:
- پوره میوه‌جات (سیب و موز) به اضافه یک کیک یا دو عدد بیسکویت
- دو عدد بیسکویت با یک لیوان شیرموز (۲۵۰ میلی‌لیتر) یا شیر خرما
- پوره سیب‌زمینی یا هویج پخته با کره به اضافه یک تکه نان
- یک پیاله فرنی یا شله‌زرد به اضافه یک تکه نان
- ده عدد پسته پودر شده نرم همراه با یک فنجان آب‌میوه
- قطره ویتامین و آهن همراه با آب‌میوه و مرکبات یک لیوان

بهتر است
- فقط در ابتدا یک یا دو قاشق پر از غذای کودک را به او بدهید یعنی قاشق‌های بعدی معمولی باشند.
- سعی کنید غذاهای جدید را طوری تهیه کنید که تا طعم غذاهای قبلی را داشته باشند.
- مقدار واحدهای غذایی مورد نیاز کودکان را یاد بگیرید.
- غذاهای جذاب و خوش طعم برای کودک تهیه کنید.
- کودک اغلب غذاهای دست خورده و مخلوط را دوست ندارد.
- به کودک اجازه ندهید بین وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها مرتب چیزی بخورد ، زیرا باعث کاهش اشتهای او در موقع صرف وعده اصلی غذا خواهد شد.
- کودک را مجبور به نشستن در سر سفره غذا تا اتمام غذایش نکنید.
کودکانی که غذاهای متنوعی از تمام گروه‌های غذایی مصرف می‌کنند، بدون نیاز به مصرف مکمل می‌توانند نیازهای تغذیه‌ای خود را تامین کنند. زیرا غذای کودک اگر تنوع کافی را داشته باشد علاوه بر ویتامین و املاح سایر مواد مغذی را نیز برای بدن تامین می‌کند که این روش، بهترین راه تامین نیازهای غذایی است.