بی اختیاری ادرار در بارداری، چگونه غلبه کنیم؟

بی اختیاری ادراری در زنان باردار بسیار شایع است می خواهیم به علل مهم این عارضه و توصیه های متخصصین زنان و زایمان برای کنترل و رفع این عارضه را اشاره کنیم.

تحقیقات اخیر پژوهشگران انگلیسی نشان داده پس از آنکه آنجلینا جولی به دلیل داشتن ژن سرطان پستان اقدام به برداشتن بافت پستان (ماستکتومی) کرد، میزان مبادرت به انجام این عمل اختیاری در میان زنان انگلیسی حامل این ژن، ۲ برابر شد. به نظر می رسد وقتی افراد مشهور در مورد بیماری های شایعی که گرفتارش شده اند، صحبت می کنند؛ عامه مردم نیز بیشتر به سمت تشخیص و درمان این بیماری ها گرایش پیدا می کنند.

در اقدامی مشابه، کیت وینسلت، بازیگر انگلیسی، نیز در یک گفتگوی تلویزیونی از دچار شدن به مشکل بی اختیاری ادراری در سن ۴۰ سالگی و متعاقب سومین زایمانش گفت و در مورد درمان ها و تمرین هایی که به او توصیه شده بود، صحبت کرد و از تمام مادران و زنان یائسه خواست بدون خجالت کشیدن در مورد این مشکل شان با پزشک صحبت کنند و درمان هایش را به کار گیرند.

بی اختیاری ادرار در خانم ها
با دکتر فرزانه شریفی اقدس، متخصص اورولوژی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی درباره همین موضوع گفتگو کرده ایم.

بی اختیاری ادرار در خانم ها مسئله شایعی است
خانم های جوان بیشتر در معرض آن هستند. بی اختیاری ادرار ۲ نوع است؛ بی اختیاری استرسی که در خانم های جوانی که در سن باروری هستند، دیده می شود و نوعی از بی اختیاری که مختص سنین بعد از یائسگی است. ۲۸ تا ۳۵ درصد خانم ها در سن باروری دچار بی اختیاری ادرار استرس می شوند.

زایمان
نه تنها زایمان بلکه بارداری خود به تنهایی می تواند عامل بروز آن باشد. در حالت متعارف وزن خانم ها در طول بارداری 9 تا 15 کیلوگرم افزایش می یابد. هر چه خانمی به ماه های آخر بارداری نزدیک می شود به دلیل فشار ناشی از وزن جنین و میع آمنیوتیکو کیسه آب به لگن، عضلات کف لگن ضعیف تر و شل تر می شوند و به مرور خانم متوجه می شود با انجام کار سنگین یا تمرین های ورزشی یا حتی خنده و عطسه دچار ریزش ادرار می شود.

زایمان، مخصوصا زایمان طبیعی، می تواند این مسئله را تشدید کند؟
بله، انقباضات رحم در طول زایمان و عبور جنین از کانال زایمان، فشار بیشتری به عضلات کف لگن تحمیل می کندو حتی بررسی ها نشان داده در طول زایمان طبیعی برخی اعصاب ناحیه لگن دار پارگی و آسیب مختصر می شوند که این مسائل همگی در بروز بی اختیاری ادرار می تواند نقش داشته باشد اما این مسئله به آن معنی نیست که خانم هایی که سزارین می کنند دچار بی اختیاری ادرار نمی شوند. آنچه پیش از زایمان در این میان نقش دارد، تعدد بارداری هاست. با افزایش سن نیز چون ماهیچه های کف لگن ضعیف تر می شوند، این موضوع تشدید خواهد شد.

پیشگیری از این عارضه
پزشکان به خانم ها بعد از اولین بارداری و حتی در طول آن توصیه می کنند تمرین های تقویت کننده عضلات کف لگن را انجام دهند. معمولا در کلاس های بارداری نیز بروشورهایی به خانم های باردار داده می شود که نشان می دهد عضلات کف لگن کجا قرار دارند و چطور می توان آنها را تقویت کرد. این تمرین ها باید به طور جدی در طول بارداری و از هفته نخست پس از زایمان آغاز شود تا صدمات وارده به این عضلات جبران شود. هرگز نباید منتظر شروع علامت بی اختیاری ادرار ماند.

عوامل دیگر در بروز این اختلال
بی اختیاری استرسی در خانم هایی که ورزش های سنگین مثل لیفتینگ و وزنه برداری انجام می دهند، چاق اند یا سیگار می کشند؛ به مراتب شایع تر است. مسلما پیاده روی و انتخاب رژیم های غذایی متناسب برای کاهش وزن و ترک سیگار کنار تمرین های تقویت کف لگن می تواند به پیشگیری از بروز عارضه یا درمان آن کمک کند.

زمینه ژنتیکی و وراثت در بی اختیاری ادرار
دیده شده است در خانواده هایی که مادر دچار بی اختیاری ادرار است، دختران نیز از این موضوع رنج می برند اما این مسئله می تواند یا ناشی از زمینه ژنتیکی باشد یا شیوه نادرست زندگی که مادر پیش گرفته و دختران هم از آن پیروی می کنند. هنوز در این رابطه تحقیقات علمی کاملی انجام نشده است.

درمان
علاوه بر اینکه به خانم ها توصیه می شود شیوه زندگی شان را اصلاح کنند؛ یعنی اگر اضافه وزن دارند و وزن شان را کم کنند، سیگار را کنار بگذارند و … معمولا برای حداقل ۳ ماه توصیه می شود که خانم ها مرتب تمرین های تقویتی عضلات کف لگن را انجام دهند. در صورتی که بعد از این مدت یک خانم مبتلا به بی اختیاری ادراری همچنان از ریزش ادرار شاکی بود، می توان دارودرمانی را پیشنهاد داد. برای این منظور از داروهایی استفاده می شود که به انقباض عضلات مجرای ادراری کمک می کند. در صورتی که دارو درمانی نیز پاسخگو نبود جراحی آخرین راه درمان است.

امکان عود بعد از درمان
در صورتی که بیمار روش های کنترل را کنار بگذارد، یعنی ورزش های تقویت کننده عضلات کف لگن را انجام ندهد یا وزنش بالا رود و شیوه زندگی نادرست قبلی را پیش بگیرد، احتمال عود بی اختیاری ادرار حتی بعد از عمل جراحی نیز وجود دارد.

برخی از داروها می توانند باعث بی اختیاری ادرار شوند
غیر از افزایش سن، بارداری و زایمان های متعدد، برخی داروها نیز می توانند عامل بی اختیاری ادرار باشند. گروهی از داروهایی که برای کنترل فشار خون بالا، نارسایی کلیوی و دیابت استفاده می شوند، برخی از آنتی هیستامین ها و بعضی از داروهای ضد افسردگی (به ویژه سه حلقه ای ها و بنزودیازپین ها) که در درمان اختلالات افسردگی و اضطراب کاربرد دارند، مورفین و دسته ای از مسکن ها می توانند به دلیل مدر بودن، در شرایطی که بیمار زمینه بی اختیاری ادرار را داشته باشد، سبب بروز این اختلال شوند.

در چنین شرایطی بهترین راه این است که:
میزان مصرف نوشیدنی ها را تا جای ممکن کاهش دهید و از افراط در مصرف مایعات ادرار آوری مثل چای و قهوه به ویژه در ساعات پایانی غروب خودداری کنید. در رابطه با ساعات مصرف داروها نیز از متخصص سوال کنید. احتمال بی اختیاری ادرار شب و هنگام خواب افزایش می یابد. یکی دیگر از عواملی که می تواند سبب بی اختیاری ادرار شود مصرف چند داروی مختلف به طور توأمان است. بروز این مسئله به ویژه در میان سالمندان شایع تر است.