زمان غذای کمکی نوزاد، شروع از چند ماهگی
همین که کودک به اولین غذای جامدی که به او می دهید عادت کرد، می تواند گزینه هیجان انگیز بعدی را امتحان کند.
با بزرگتر شدن کودک باید دادن غذاهای جامد به او را آغاز کنیم. در این مقاله با سن و غذاهای مناسب برای کودک آشنا خواهید شد. هیچ‌چیزی جذاب‌تر از چهره خندان کودکی که غذا را بر روی صورت و دور و بر خود ریخته است، وجود ندارد (البته به جز زمانی که باید لکه‌ها را پاک‌کنید!) شروع کردن غذاهای جامد کودک، می‌تواند جالب و لذت‌بخش باشد. برای برخی والدین، شروع غذاهای جامد کودک می‌تواند گیج کننده باشد. مثلاً از چه زمانی باید این کار را شروع کرد؟ چه مقدار غذای جامد برای کودک مناسب است؟ چه غذایی ابتدا بهتر است به او داده شود؟ شروع دادن غذای جامد به کودک پیچیدگی خاصی ندارد. تنها چند قانون ساده را باید به یاد داشته باشید تا مطمئن شوید غذای کودک برای رشد او مناسب است.
اولین غذاهای جامد کودک: چه زمانی غذاهای جامد را شروع کنیم؟
در گذشته راجع به زمان شروع غذاهای جامد به کودک تصورات اشتباهی وجود داشت و این کار را خیلی زود انجام می‌دادند، برخی از 6 هفتگی شروع به دادن برنج و غذاهای جامد دیگر به کودک می‌کردند، اما امروزه ما میدانیم که در بیشتر کودکان نباید چنین باشد و شروع غذای جامد از 6 هفتگی مناسب نیست. بین سنین 4 تا 6 ماهگی بیشتر کودکان از نظر رشدی آماده دریافت اولین غذای جامد هستند. در این زمان آن‌ها واکنش برون اندازی (extrusion reflex) که برای مکیدن سینه یا شیشه شیر مفید بود را از دست می‌دهند، اما باز هم می‌توانند به اندازه یک قاشق کامل از غذا را بیرون بدهند.
چگونه بفهمیم چه زمانی کودک آماده است
برخی علائمی که نشان می‌دهد کودک آماده غذای جامد شده است به صورت زیر است:
• کودک می‌تواند با پشتیبان بنشیند و سر و گردن خود را بالا نگه دارد.
• وزن او نسبت به زمان تولد دو برابر شده است.
• کودک به چیزی که می‌خورید علاقه نشان می‌دهد و حتی سعی می‌کند غذای بشقاب شما را بردارد.
• کودک می‌تواند غذا را در دهان خود نگه دارد، بدون این که غذا بیرون بریزد.
• کودک با سروصدا کردن هنگام خالی شدن بطری یا درخواست شیر بیشتر نسبت به گذشته، علائم گرسنه شدن بیشتر از گذشته را نشان می‌دهد .
میدانیم که 4 تا ۶ ماهگی بهترین زمان شروع غذاهای جامد برای کودک است، این سن زمانی است که دستگاه گوارش کودک می‌تواند غذاهای جامد را گوارش کرده و آلرژی را تشدید نمی‌کند. اگر می‌خواهید منتظر بمانید تا سن کودک شما خیلی بیشتر از 6 ماه شود، ممکن است او بعداً از خوردن این غذاها امتناع کند.
مادر یک پسر ۴ ساله و دختر تازه متولدشده می‌گوید: "پسر من در سن پنج و نیم ماهگی کاملاً آماده خوردن غذاهای جامد بود. وقتی غذای جامد کودک به او می‌دادیم، دهانش را مانند جوجه پرنده‌باز می‌کرد و هیچ مشکلی در بلع نداشت. این سن واقعاً مناسب تمرین و یادگیری خوردن غذاهای جامد است. هر مادری دوست دارد لحظه شیرین غذا خوردن کودک درحالی‌که همه را به صورت و لباس و صندلی خود مالیده و هیچ غذایی در دهانش نمانده است را ببیند"
برخی از کارشناسان دلیل مهم دیگری نیز برای شروع غذای جامد از سن 6 ماهگی دارند. این سن زمانی است که ذخیره طبیعی آهن کودک رو به کاهش می‌گذارد و برخی کودکان ممکن است آهن کافی برای جایگزین کردن آن در برنامه غذایی مایع خود نداشته باشند (در شیر خشک آهن بیشتری نسبت به شیر مادر وجود دارد اما آهن موجود در شیر مادر آسان‌تر جذب می‌شود). غلات آماده غنی‌شده با آهن، منبع اولیه خوبی برای آهن است اما زمانی که کودک انواع گوناگون غذاها را می‌خورد، گزینه‌های غنی از آهن زیادی از جمله گوشت، حبوبات و اسفناج برای تأمین آهن وجود دارند.
چه غذاهایی برای شروع مناسب است
یک غذای متداول برای شروع غذای جامد، غلات کودک غنی‌شده با آهن (حاوی یک نوع غله) است مانند برنج یا جو. این غلات کودک موجب افزایش آهن دریافتی کودک شده و گوارششان راحت است. تنها با مقدار کمی شیر خشک، شیر مادر، یا حتی گاهی آب آن را مخلوط‌کنید. علاوه بر غلات کودک می‌توانید با پوره میوه و سبزیجات شروع کنید. تا زمانی که انواع میوه‌ها و سبزیجات را به او می‌دهید، خیلی مهم نیست چه نوعی انتخاب می‌کنید. میوه‌هایی که در این زمان می‌توان مصرف کرد شامل هویج، گلابی، آلو، سیب‌زمینی شیرین، آووکادو، موز، هلو، و میوه‌های دیگر است. می‌توانید غذای آماده کودک بخرید یا خودتان آن را درست کنید. مادر یک دوقلوی هشت ماهه می‌گوید، هیچ یک از آن‌ها زیاد به غلات کودک توجهی نشان نمی‌دادند و سس سیب که غذای جامدی بود دیگری بود که اوایل به آن‌ها می‌دادم را خیلی بیشتر ترجیح می‌دادند.
برخی والدین فکر می‌کنند باید میوه را پیش از سبزیجات به کودک بدهند تا کودک، سبزیجات را به خاطر میوه‌های شیرین‌تر رد نکند، اما چنین نیست. همه کودکان طعم‌های شیرین را ترجیح می‌دهند و کافی است که به آن‌ها هم سبزیجات و هم میوه بدهید.
استراتژی های شروع غذای جامد
زمانی که برای اولین بار به کودک چیزی به جز شیر خشک یا شیر مادر می‌دهید، واقعه بزرگی است. برای افزایش احتمال موفقیت، زمانی که کودک کاملاً سیر (اگر گرسنه نباشد ممکن است علاقه‌ای نشان ندهد)، یا بیش از حد گرسنه (ممکن است اگر آن مقداری که می‌خواهد را سریعاً دریافت نکند عصبانی شود) نیست، این کار را انجام دهید. می‌توانید با مقدار کمی مایع (مانند شیر) شکم او را کمی پر کنید و سپس بگذارید غذای جامد را امتحان کند.
به جز این دیگر خیلی اهمیتی ندارد که ابتدا غذای جامد را در وعده غذایی به او بدهید، یا غذای مایع را. برخی والدین ترجیح می‌دهند در پایان وعده غذایی، شیر سینه یا شیشه شیر به او بدهند چون برای کودک آرامش‌بخش است، به خصوص در صورتی که به زودی وقت چرت یا خوابش برسد. اما واقعاً فرقی ندارد که کدام را اول به او بدهید.
همانند همه تجربه‌های جدید، بهتر است وقتی کودک خسته، بیمار، یا بد خلق است غذای جامد را شروع نکنید. دادن غذای جدید در صبح یا اوایل بعدازظهر، به شما فرصت زیادی می‌دهد تا مراقب واکنش آلرژی در کودک باشید.
اگر کودک غذای جدیدی که به او داده‌اید را رد کرد نگران نباشید. چند روز منتظر بمانید تا کودک این تجربه را فراموش کند. معمولاً کودک از آن غذا متنفر نیست بلکه با آن ناآشنا است.
چه زمانی غذاهای دیگر را امتحان کنیم
همین که کودک به اولین غذای جامدی که به او می‌دهید عادت کرد، می‌تواند گزینه هیجان‌انگیز بعدی را امتحان کند. هنگامی که کودکان دندان‌های بیشتری در می‌آورند و مهارت‌های جویدن در آن‌ها ایجاد می‌شود، می‌توانید غذاهای با بافت‌های مختلف به او بدهید: به جای پوره کردن سبزیجات و میوه‌ها، آن‌ها را به شکل خوراک بدهید.
قانون قطعی و دقیقی برای سن شروع غذای جامد غیر پوره وجود ندارد، فقط باید کودک را زیر نظر داشته باشید. اگر چه برخی کودکان در شش ماهگی یا حتی زودتر دندان در می‌آورند، اما برخی تا نزدیک یک سالگی نیز دندان در نمی‌آورند و لثه‌های سفت و تیز آن‌ها اغلب می‌تواند غذا را کامل له کند.
هر بار یک غذای جامد جدید به او بدهید و سه روز منتظر بمانید تا ببینید آیا واکنش آلرژی ایجاد کرده است یا نه. در این مدت هیچ‌چیز جدید دیگری به او ندهید تا به این صورت اگر کودک کهیر، تحریکات پوستی، یا واکنش آلرژی جدی تر نشان داد، بفهمید کدام غذا موجب این حالت شده است.
همین که گروهی از غذاها را به کودک خود دادید و مطمئن شدید، می‌توانید بعد از این آن‌ها را با هم ترکیب کنید. اگر کودک شما دوره مصرف غذاهای پوره را پشت سر گذاشته است، می‌تواند غذاهای دیگری مانند گوشت قرمز و ماکیان، تخم‌مرغ، محصولات لبنی و حبوبات را نیز امتحان کند. فقط این غذاها را در اندازه‌های مناسب خرد یا له کنید تا بتواند آن‌ها را بجود یا با لثه بخورد. اگر در اندازه مناسب او تردید دارید، قطعات را کمی کوچک‌تر از اندازه‌ای که فکر می‌کنید مناسب است، خردکنید.
در واقع هر چیزی را که مغذی است و در گلوی کودک گیر نمی‌کند، می‌توانید در دهان کودک بگذارید. اگر کودک شما غذای خاصی را دوست ندارد تسلیم نشوید. اغلب باید بارها و بارها غذا را به او بدهید تا تصمیم بگیرد آن را دوست داشته باشد.
پیشگیری از گیر کردن غذا در گلو
کودک شما چه غذای پوره‌ای بخورد چه غذا با بافت‌های مختلف، همیشه باید به دقت مراقب باشید و احتیاط کنید تا از خفگی ناشی از گیر کردن غذا در گلوی او جلوگیری کنید. کودک هنگام غذا خوردن همیشه باید صاف بر روی صندلی مخصوص کودک بنشیند، نه به حالت لم داده در تاب یا صندلی ماشین. هرگز غذاهایی را که به وضوح خطر گیر کردن در گلو را دارند مانند دانه کامل انگور، هات داگ، یا پاپ کورن به کودک ندهید. غذاهایی مانند هویج، با وجود اینکه به صورت پخته و له شده یا پوره شده عالی است، اما هنگامی که به قطعات بسیار کوچکی خردشده‌اند، باید طوری باشند که دیگر نیازی به بریدن نداشته باشد و کودک بتواند با دست آن‌ها را بخورد.
مدت زیادی پس از این که کودک یک سالگی را رد کرد، هنوز غذاهای سفت و گرد مانند هات داگ و انگور را باید به قطعات کوچک ببرید و به او بدهید، چون هنوز خطر خفگی کودک وجود دارد. یک متخصص اطفال دراین‌باره می‌گوید: "من تا سن 4 سالگی کودکانم، این مواد غذایی را خرد می‌کردم. این سنی بود که آن‌ها همه دندان‌های آسیاب خود را داشتند و از نظر ذهنی به حدی از بلوغ رسیده بودند که دیگر خطری آن‌ها را تهدید نکند. همچنین او توصیه می‌کند برای دادن پاپ کورن (پف فیل) به کودک، تا سن پیش‌دبستانی صبر کنید. پیش از این سن، دانه‌های پاپ کورن به راحتی می‌تواند وارد گلوی کودک شده و مسیر هوایی او را مسدود کند.
شروع با دست خوردن کودک
از چه زمانی کودک می‌تواند شروع به خوردن غذاهایی مانند غلات کامل، قطعات پنیر، موز یا ماکارونی پخته با دست خود کند ؟ پاسخ این سؤال بستگی به این دارد که شما چه مقدار کثیف کاری کودک را می‌توانید تحمل کنید.
گاهی اوقات بین سنین ۹ و 11 ماهگی بیشتر کودکان می‌توانند اشیاء را بین انگشت شست و اشاره خود بگیرند. در این زمان این که کودک خودش غذا بخورد واقعاً رضایت‌بخش است. پیش از این نیز می‌تواند غذا خوردن با دست را امتحان کند، اما بیشتر غذا را در کف دستش می‌گیرد و سعی می‌کند آن‌ها را به این روش در دهانش قرار دهد.
هنگامی که کودک بزرگتر می‌شود احتمالاً می‌خواهد با قاشق غذا خوردن را شروع کند. به او اجازه این کار را بدهید و انتظار مقداری کثیف کاری را داشته باشید. یک روش خوب برای شروع این است که هنگامی که به کودک غذا می‌دهید، یک قاشق بدون لبه‌های تیز را به او بدهید که نگه دارد. با این کار او نگه‌داشتن ظروف را تمرین می‌کند و علاوه بر آن، قاشق را از دست شما نمی‌کشد.
توصیه دیگر: می‌توانید چیزی مانند پنیر خامه‌ای که حالت چسبندگی دارد را بر روی قاشق کودک بمالید و چند قطعه غلات آماده روی آن بچسبانید. با این روش کودک می‌تواند غذا خوردن با قاشق را تمرین کند، و احتمال اینکه غذا از قاشق به در و دیوار پرت شود کمتر است.
چه مقدار غذا کافی است؟
بسیاری از والدین نگران هستند که ممکن است بیش از حد یا خیلی کم غذای جامد به کودک خود بدهند. کافی است نیاز کودک به شیر مادر یا شیر خشک را در نظر بگیرید و مقدار غذای جامد را با آن هماهنگ کنید. خوشبختانه این کار بسیار ساده‌تر از آن است که فکر می‌کنید.
وقتی برای اولین بار شروع به دادن غذای جامد به کودک می‌کنید، اگر کودک به نظر بی‌میل می‌رسد، ابتدا به صورت یک بار در روز یا حتی هر چند روز یک‌بار این کار را بکنید. در این دفعات غذا خوردن کودک ممکن است یک یا دو قاشق پر برنج، موز له شده یا پوره سیب‌زمینی شیرین را بخورد، اما به زودی اشتهایش افزایش پیدا خواهد کرد.
در شش ماهگی بیشتر کودکان بین 680 تا 900 گرم شیر خشک یا شیر مادر در روز مصرف می‌کنند. در حدود یک سالگی این مقدار به 450 تا 680 گرم کاهش می‌یابد و سایر مواد مغذی مورد نیازشان از غذاهای جامد تأمین می‌شود. معمولاً حدود 8 تا 9 ماهگی، کودک سه وعده غذای جامد در روز مصرف می‌کند. این که این تغییر چگونه در آن‌ها صورت بگیرد بین کودکان مختلف کاملاً متفاوت است.
بگذارید کودک مقدار آن را تنظیم کند. در این سن کودک برای لذت بردن غذا نمی‌خورد بلکه غذا می‌خورد چون گرسنه است. یک تا دو ساعت پس از شیر صبحگاهی غذای جامد را به او پیشنهاد بدهید و بگذارید هر قدر که می‌خواهد بخورد. لازم نیست هیچ کاری به جز ارائه غذای جامد مغذی به کودک انجام دهید و نباید او را مجبور به خوردن کنید. بسیاری از والدین دوست دارند بدانند کودکشان چه مقدار غذا باید خورد و می‌خواهند در مورد او نوعی برنامه را دنبال کنند، اما این کودک است که باید تعیین کند چه مقدار می‌خواهد بخورد. وظیفه والدین این است که به او غذاهای سالم بدهند. اشتهای کودک همیشه کاملاً با اندازه ظرف غذا یا میزان غذایی که برای او آماده کرده‌اید متناسب نیست. از کودکی باید کودکان را تشویق کنید هر وقت گرسنه هستند غذا بخورند و وقتی سیر شدند دست از غذا بکشند.
چه غذاهایی را باید به تأخیر بیندازیم؟
قطعاً در دادن برخی غذاها به کودک باید صبر کنید. عسل از جمله این غذاها است. عسل ممکن است موجب بیماری خطرناکی به نام بوتولیسم نوزاد شود و نباید به کودکان زیر یک سال داده شود. شیر گاو کامل نیز غذای دیگری از این دسته است، چون پروتئین و چربی شیر گاو می‌تواند معده کودک را تحریک و آشفته کند. محصولات لبنی دیگر این پروتئین را به صورت شکسته و تجزیه‌شده دارند بنابراین کمتر احتمال دارد که موجب مشکلات شکمی در کودک شوند و می‌توان آن‌ها را زودتر به کودک داد. پف فیل و غذاهای دیگری که خطر گیر کردن در گلو و خفگی دارند نباید در سنین پایین به کودک داده شوند.
برخی متخصصان اطفال توصیه می‌کنند که برای دادن مرکبات به کودک، بهتر است صبر کنید تا کودک یک ساله شود، چون اسیدیته مرکبات ممکن است برای معده آن‌ها تحریک‌کننده باشد. این به والدین بستگی دارد. احتمالاً ضرری ندارد که بگذارید کودک ۸ ماهه یک قطعه کوچک پرتقال را امتحان کند. فقط مراقب باشید چون ممکن است کمی تحریکات پوستی یا آشفتگی معده در آن‌ها ایجاد شود.
در مورد تنقلات شیرین مانند شکر چطور؟ کودکان نیازی به شکر ندارد و نباید این غذاها مرتباً به آن‌ها داده شود، اما در شرایطی مانند تولد فرزند بزرگ‌ترتان که کودک ۱۱ ماهه‌تان می‌خواهد کیک را امتحان کند، یک گاز کیک آسیبی به او نمی‌زند اما نباید این تبدیل به عادت شود و نباید ترجیح به چیزهای شیرینی مانند کیک یا آب میوه در آن‌ها پرورش داده شود. اعتدال را رعایت کنید، نه بیش از حد او را محروم کنید نه بیش از حد در اختیارش قرار دهید.
اسباب غذا دادن به کودک: ۳ اسباب لازم
قفسه غذای کودک فروشگاه‌ها پر از اسباب و لوازم غذا دادن به کودک است اما شما نیازی به این همه لوازم برای غذا دادن به کودک ندارید. قاشقی که بدون لبه‌های تیز بوده و کوچک باشد مناسب است، چون برای لثه کودک‌آزار دهنده نیست. برخی کارخانه‌ها قاشق‌های حساس به دما می‌سازند که در صورتی که غذا خیلی داغ باشد رنگشان تغییر می‌کند تا مادر متوجه داغی غذا شود.
علاوه بر قاشق سایر لوازمی که نیاز دارید:
• صندلی بلند کودک یا صندلی ایمن دیگری که کودک را برای خوردن صاف نگه دارد.
• پیش‌بند پلاستیکی یا هر جنس ضد آب دیگر که به سادگی قابل شستشو باشد (پیش‌بندهایی که در انتها انحنا دارند برای نگه‌داشتن ذرات غذایی که می‌ریزد مناسب هستند)
• کاسه و بشقاب‌های نشکن استفاده کنید که وقتی از بالای صندلی کودک می‌افتند، خرد نشوند.
آلرژی غذایی در کودک
تا مدتی پیش آکادمی متخصصین اطفال امریکا توصیه می‌کرد برای دادن غذاهای خیلی آلرژی زا به کودک از جمله گندم، تخم‌مرغ، ماهی، بادام‌زمینی و مغزهای گیاهی، حداقل یک سال صبر کنید، اما در اوایل سال 2008 این توصیه به این صورت تصحیح شد که هیچ شواهدی وجود ندارد که یک سال منتظر ماندن برای ارائه این غذاها باعث شود احتمال آلرژی در کودکان کمتر شود. در حقیقت برخی از شواهد نشان می‌دهند که خوردن برخی از این غذاها اگر زودتر آغاز شود ممکن است از کودک در مقابل آلرژی محافظت کند.
بنابراین می‌توانید گندم، تخم‌مرغ، و ماهی را پیش از یک سالگی به کودک بدهید، مگر این که کودک در خطر زیاد آلرژی به این مواد قرار داشته باشد، مثلاً اگر یکی از اعضای خانواده چنین آلرژی ای دارد. بهرحال هیچ ضرری ندارد که کمی محافظه‌کار باشید. شاید بهتر باشد صبر کنید کمی کودک بزرگتر شود (مثلاً تا سن 9 یا 10 ماهگی) سپس غذاهایی مانند ماهی که حساسیت بالایی دارند به او بدهید چون اگر کودک به آن آلرژی داشته باشد، مقابله با واکنش آلرژی در کودکان بزرگتر خیلی راحت تر از کودکان کم سن تر است.
برخی متخصصان اطفال توصیه می‌کنند در مورد بادام‌زمینی بیشتر صبر کنید. هنوز تصمیمی دراین‌باره گرفته نشده است، براساس برخی از شواهد باید تا 3 سالگی یا بیشتر صبر کنید، درحالی‌که برخی میگویند اگر کودک زودتر بادام‌زمینی بخورد، این می‌تواند در پیشگیری از آلرژی به او کمک کند. از آنجایی که واکنش آلرژی بادام‌زمینی به طور خاصی خطرناک است، بهتر است برای مطمئن بودن صبر کنید.
اولین غذاهای جامد کودک: چه زمانی غذاهای جامد را شروع کنیم؟
در گذشته راجع به زمان شروع غذاهای جامد به کودک تصورات اشتباهی وجود داشت و این کار را خیلی زود انجام می‌دادند، برخی از 6 هفتگی شروع به دادن برنج و غذاهای جامد دیگر به کودک می‌کردند، اما امروزه ما میدانیم که در بیشتر کودکان نباید چنین باشد و شروع غذای جامد از 6 هفتگی مناسب نیست. بین سنین 4 تا 6 ماهگی بیشتر کودکان از نظر رشدی آماده دریافت اولین غذای جامد هستند. در این زمان آن‌ها واکنش برون اندازی (extrusion reflex) که برای مکیدن سینه یا شیشه شیر مفید بود را از دست می‌دهند، اما باز هم می‌توانند به اندازه یک قاشق کامل از غذا را بیرون بدهند.
چگونه بفهمیم چه زمانی کودک آماده است
برخی علائمی که نشان می‌دهد کودک آماده غذای جامد شده است به صورت زیر است:
• کودک می‌تواند با پشتیبان بنشیند و سر و گردن خود را بالا نگه دارد.
• وزن او نسبت به زمان تولد دو برابر شده است.
• کودک به چیزی که می‌خورید علاقه نشان می‌دهد و حتی سعی می‌کند غذای بشقاب شما را بردارد.
• کودک می‌تواند غذا را در دهان خود نگه دارد، بدون این که غذا بیرون بریزد.
• کودک با سروصدا کردن هنگام خالی شدن بطری یا درخواست شیر بیشتر نسبت به گذشته، علائم گرسنه شدن بیشتر از گذشته را نشان می‌دهد .
میدانیم که 4 تا ۶ ماهگی بهترین زمان شروع غذاهای جامد برای کودک است، این سن زمانی است که دستگاه گوارش کودک می‌تواند غذاهای جامد را گوارش کرده و آلرژی را تشدید نمی‌کند. اگر می‌خواهید منتظر بمانید تا سن کودک شما خیلی بیشتر از 6 ماه شود، ممکن است او بعداً از خوردن این غذاها امتناع کند.
مادر یک پسر ۴ ساله و دختر تازه متولدشده می‌گوید: "پسر من در سن پنج و نیم ماهگی کاملاً آماده خوردن غذاهای جامد بود. وقتی غذای جامد کودک به او می‌دادیم، دهانش را مانند جوجه پرنده‌باز می‌کرد و هیچ مشکلی در بلع نداشت. این سن واقعاً مناسب تمرین و یادگیری خوردن غذاهای جامد است. هر مادری دوست دارد لحظه شیرین غذا خوردن کودک درحالی‌که همه را به صورت و لباس و صندلی خود مالیده و هیچ غذایی در دهانش نمانده است را ببیند"
برخی از کارشناسان دلیل مهم دیگری نیز برای شروع غذای جامد از سن 6 ماهگی دارند. این سن زمانی است که ذخیره طبیعی آهن کودک رو به کاهش می‌گذارد و برخی کودکان ممکن است آهن کافی برای جایگزین کردن آن در برنامه غذایی مایع خود نداشته باشند (در شیر خشک آهن بیشتری نسبت به شیر مادر وجود دارد اما آهن موجود در شیر مادر آسان‌تر جذب می‌شود). غلات آماده غنی‌شده با آهن، منبع اولیه خوبی برای آهن است اما زمانی که کودک انواع گوناگون غذاها را می‌خورد، گزینه‌های غنی از آهن زیادی از جمله گوشت، حبوبات و اسفناج برای تأمین آهن وجود دارند.
چه غذاهایی برای شروع مناسب است
یک غذای متداول برای شروع غذای جامد، غلات کودک غنی‌شده با آهن (حاوی یک نوع غله) است مانند برنج یا جو. این غلات کودک موجب افزایش آهن دریافتی کودک شده و گوارششان راحت است. تنها با مقدار کمی شیر خشک، شیر مادر، یا حتی گاهی آب آن را مخلوط‌کنید. علاوه بر غلات کودک می‌توانید با پوره میوه و سبزیجات شروع کنید. تا زمانی که انواع میوه‌ها و سبزیجات را به او می‌دهید، خیلی مهم نیست چه نوعی انتخاب می‌کنید. میوه‌هایی که در این زمان می‌توان مصرف کرد شامل هویج، گلابی، آلو، سیب‌زمینی شیرین، آووکادو، موز، هلو، و میوه‌های دیگر است. می‌توانید غذای آماده کودک بخرید یا خودتان آن را درست کنید. مادر یک دوقلوی هشت ماهه می‌گوید، هیچ یک از آن‌ها زیاد به غلات کودک توجهی نشان نمی‌دادند و سس سیب که غذای جامدی بود دیگری بود که اوایل به آن‌ها می‌دادم را خیلی بیشتر ترجیح می‌دادند.
برخی والدین فکر می‌کنند باید میوه را پیش از سبزیجات به کودک بدهند تا کودک، سبزیجات را به خاطر میوه‌های شیرین‌تر رد نکند، اما چنین نیست. همه کودکان طعم‌های شیرین را ترجیح می‌دهند و کافی است که به آن‌ها هم سبزیجات و هم میوه بدهید.
استراتژی های شروع غذای جامد
زمانی که برای اولین بار به کودک چیزی به جز شیر خشک یا شیر مادر می‌دهید، واقعه بزرگی است. برای افزایش احتمال موفقیت، زمانی که کودک کاملاً سیر (اگر گرسنه نباشد ممکن است علاقه‌ای نشان ندهد)، یا بیش از حد گرسنه (ممکن است اگر آن مقداری که می‌خواهد را سریعاً دریافت نکند عصبانی شود) نیست، این کار را انجام دهید. می‌توانید با مقدار کمی مایع (مانند شیر) شکم او را کمی پر کنید و سپس بگذارید غذای جامد را امتحان کند.
به جز این دیگر خیلی اهمیتی ندارد که ابتدا غذای جامد را در وعده غذایی به او بدهید، یا غذای مایع را. برخی والدین ترجیح می‌دهند در پایان وعده غذایی، شیر سینه یا شیشه شیر به او بدهند چون برای کودک آرامش‌بخش است، به خصوص در صورتی که به زودی وقت چرت یا خوابش برسد. اما واقعاً فرقی ندارد که کدام را اول به او بدهید.
همانند همه تجربه‌های جدید، بهتر است وقتی کودک خسته، بیمار، یا بد خلق است غذای جامد را شروع نکنید. دادن غذای جدید در صبح یا اوایل بعدازظهر، به شما فرصت زیادی می‌دهد تا مراقب واکنش آلرژی در کودک باشید.
اگر کودک غذای جدیدی که به او داده‌اید را رد کرد نگران نباشید. چند روز منتظر بمانید تا کودک این تجربه را فراموش کند. معمولاً کودک از آن غذا متنفر نیست بلکه با آن ناآشنا است.
چه زمانی غذاهای دیگر را امتحان کنیم
همین که کودک به اولین غذای جامدی که به او می‌دهید عادت کرد، می‌تواند گزینه هیجان‌انگیز بعدی را امتحان کند. هنگامی که کودکان دندان‌های بیشتری در می‌آورند و مهارت‌های جویدن در آن‌ها ایجاد می‌شود، می‌توانید غذاهای با بافت‌های مختلف به او بدهید: به جای پوره کردن سبزیجات و میوه‌ها، آن‌ها را به شکل خوراک بدهید.
قانون قطعی و دقیقی برای سن شروع غذای جامد غیر پوره وجود ندارد، فقط باید کودک را زیر نظر داشته باشید. اگر چه برخی کودکان در شش ماهگی یا حتی زودتر دندان در می‌آورند، اما برخی تا نزدیک یک سالگی نیز دندان در نمی‌آورند و لثه‌های سفت و تیز آن‌ها اغلب می‌تواند غذا را کامل له کند.
هر بار یک غذای جامد جدید به او بدهید و سه روز منتظر بمانید تا ببینید آیا واکنش آلرژی ایجاد کرده است یا نه. در این مدت هیچ‌چیز جدید دیگری به او ندهید تا به این صورت اگر کودک کهیر، تحریکات پوستی، یا واکنش آلرژی جدی تر نشان داد، بفهمید کدام غذا موجب این حالت شده است.
همین که گروهی از غذاها را به کودک خود دادید و مطمئن شدید، می‌توانید بعد از این آن‌ها را با هم ترکیب کنید. اگر کودک شما دوره مصرف غذاهای پوره را پشت سر گذاشته است، می‌تواند غذاهای دیگری مانند گوشت قرمز و ماکیان، تخم‌مرغ، محصولات لبنی و حبوبات را نیز امتحان کند. فقط این غذاها را در اندازه‌های مناسب خرد یا له کنید تا بتواند آن‌ها را بجود یا با لثه بخورد. اگر در اندازه مناسب او تردید دارید، قطعات را کمی کوچک‌تر از اندازه‌ای که فکر می‌کنید مناسب است، خردکنید.
در واقع هر چیزی را که مغذی است و در گلوی کودک گیر نمی‌کند، می‌توانید در دهان کودک بگذارید. اگر کودک شما غذای خاصی را دوست ندارد تسلیم نشوید. اغلب باید بارها و بارها غذا را به او بدهید تا تصمیم بگیرد آن را دوست داشته باشد.
پیشگیری از گیر کردن غذا در گلو
کودک شما چه غذای پوره‌ای بخورد چه غذا با بافت‌های مختلف، همیشه باید به دقت مراقب باشید و احتیاط کنید تا از خفگی ناشی از گیر کردن غذا در گلوی او جلوگیری کنید. کودک هنگام غذا خوردن همیشه باید صاف بر روی صندلی مخصوص کودک بنشیند، نه به حالت لم داده در تاب یا صندلی ماشین. هرگز غذاهایی را که به وضوح خطر گیر کردن در گلو را دارند مانند دانه کامل انگور، هات داگ، یا پاپ کورن به کودک ندهید. غذاهایی مانند هویج، با وجود اینکه به صورت پخته و له شده یا پوره شده عالی است، اما هنگامی که به قطعات بسیار کوچکی خردشده‌اند، باید طوری باشند که دیگر نیازی به بریدن نداشته باشد و کودک بتواند با دست آن‌ها را بخورد.
مدت زیادی پس از این که کودک یک سالگی را رد کرد، هنوز غذاهای سفت و گرد مانند هات داگ و انگور را باید به قطعات کوچک ببرید و به او بدهید، چون هنوز خطر خفگی کودک وجود دارد. یک متخصص اطفال دراین‌باره می‌گوید: "من تا سن 4 سالگی کودکانم، این مواد غذایی را خرد می‌کردم. این سنی بود که آن‌ها همه دندان‌های آسیاب خود را داشتند و از نظر ذهنی به حدی از بلوغ رسیده بودند که دیگر خطری آن‌ها را تهدید نکند. همچنین او توصیه می‌کند برای دادن پاپ کورن (پف فیل) به کودک، تا سن پیش‌دبستانی صبر کنید. پیش از این سن، دانه‌های پاپ کورن به راحتی می‌تواند وارد گلوی کودک شده و مسیر هوایی او را مسدود کند.
شروع با دست خوردن کودک
از چه زمانی کودک می‌تواند شروع به خوردن غذاهایی مانند غلات کامل، قطعات پنیر، موز یا ماکارونی پخته با دست خود کند ؟ پاسخ این سؤال بستگی به این دارد که شما چه مقدار کثیف کاری کودک را می‌توانید تحمل کنید.
گاهی اوقات بین سنین ۹ و 11 ماهگی بیشتر کودکان می‌توانند اشیاء را بین انگشت شست و اشاره خود بگیرند. در این زمان این که کودک خودش غذا بخورد واقعاً رضایت‌بخش است. پیش از این نیز می‌تواند غذا خوردن با دست را امتحان کند، اما بیشتر غذا را در کف دستش می‌گیرد و سعی می‌کند آن‌ها را به این روش در دهانش قرار دهد.
هنگامی که کودک بزرگتر می‌شود احتمالاً می‌خواهد با قاشق غذا خوردن را شروع کند. به او اجازه این کار را بدهید و انتظار مقداری کثیف کاری را داشته باشید. یک روش خوب برای شروع این است که هنگامی که به کودک غذا می‌دهید، یک قاشق بدون لبه‌های تیز را به او بدهید که نگه دارد. با این کار او نگه‌داشتن ظروف را تمرین می‌کند و علاوه بر آن، قاشق را از دست شما نمی‌کشد.
توصیه دیگر: می‌توانید چیزی مانند پنیر خامه‌ای که حالت چسبندگی دارد را بر روی قاشق کودک بمالید و چند قطعه غلات آماده روی آن بچسبانید. با این روش کودک می‌تواند غذا خوردن با قاشق را تمرین کند، و احتمال اینکه غذا از قاشق به در و دیوار پرت شود کمتر است.
چه مقدار غذا کافی است؟
بسیاری از والدین نگران هستند که ممکن است بیش از حد یا خیلی کم غذای جامد به کودک خود بدهند. کافی است نیاز کودک به شیر مادر یا شیر خشک را در نظر بگیرید و مقدار غذای جامد را با آن هماهنگ کنید. خوشبختانه این کار بسیار ساده‌تر از آن است که فکر می‌کنید.
وقتی برای اولین بار شروع به دادن غذای جامد به کودک می‌کنید، اگر کودک به نظر بی‌میل می‌رسد، ابتدا به صورت یک بار در روز یا حتی هر چند روز یک‌بار این کار را بکنید. در این دفعات غذا خوردن کودک ممکن است یک یا دو قاشق پر برنج، موز له شده یا پوره سیب‌زمینی شیرین را بخورد، اما به زودی اشتهایش افزایش پیدا خواهد کرد.
در شش ماهگی بیشتر کودکان بین 680 تا 900 گرم شیر خشک یا شیر مادر در روز مصرف می‌کنند. در حدود یک سالگی این مقدار به 450 تا 680 گرم کاهش می‌یابد و سایر مواد مغذی مورد نیازشان از غذاهای جامد تأمین می‌شود. معمولاً حدود 8 تا 9 ماهگی، کودک سه وعده غذای جامد در روز مصرف می‌کند. این که این تغییر چگونه در آن‌ها صورت بگیرد بین کودکان مختلف کاملاً متفاوت است.
بگذارید کودک مقدار آن را تنظیم کند. در این سن کودک برای لذت بردن غذا نمی‌خورد بلکه غذا می‌خورد چون گرسنه است. یک تا دو ساعت پس از شیر صبحگاهی غذای جامد را به او پیشنهاد بدهید و بگذارید هر قدر که می‌خواهد بخورد. لازم نیست هیچ کاری به جز ارائه غذای جامد مغذی به کودک انجام دهید و نباید او را مجبور به خوردن کنید. بسیاری از والدین دوست دارند بدانند کودکشان چه مقدار غذا باید خورد و می‌خواهند در مورد او نوعی برنامه را دنبال کنند، اما این کودک است که باید تعیین کند چه مقدار می‌خواهد بخورد. وظیفه والدین این است که به او غذاهای سالم بدهند. اشتهای کودک همیشه کاملاً با اندازه ظرف غذا یا میزان غذایی که برای او آماده کرده‌اید متناسب نیست. از کودکی باید کودکان را تشویق کنید هر وقت گرسنه هستند غذا بخورند و وقتی سیر شدند دست از غذا بکشند.
چه غذاهایی را باید به تأخیر بیندازیم؟
قطعاً در دادن برخی غذاها به کودک باید صبر کنید. عسل از جمله این غذاها است. عسل ممکن است موجب بیماری خطرناکی به نام بوتولیسم نوزاد شود و نباید به کودکان زیر یک سال داده شود. شیر گاو کامل نیز غذای دیگری از این دسته است، چون پروتئین و چربی شیر گاو می‌تواند معده کودک را تحریک و آشفته کند. محصولات لبنی دیگر این پروتئین را به صورت شکسته و تجزیه‌شده دارند بنابراین کمتر احتمال دارد که موجب مشکلات شکمی در کودک شوند و می‌توان آن‌ها را زودتر به کودک داد. پف فیل و غذاهای دیگری که خطر گیر کردن در گلو و خفگی دارند نباید در سنین پایین به کودک داده شوند.
برخی متخصصان اطفال توصیه می‌کنند که برای دادن مرکبات به کودک، بهتر است صبر کنید تا کودک یک ساله شود، چون اسیدیته مرکبات ممکن است برای معده آن‌ها تحریک‌کننده باشد. این به والدین بستگی دارد. احتمالاً ضرری ندارد که بگذارید کودک ۸ ماهه یک قطعه کوچک پرتقال را امتحان کند. فقط مراقب باشید چون ممکن است کمی تحریکات پوستی یا آشفتگی معده در آن‌ها ایجاد شود.
در مورد تنقلات شیرین مانند شکر چطور؟ کودکان نیازی به شکر ندارد و نباید این غذاها مرتباً به آن‌ها داده شود، اما در شرایطی مانند تولد فرزند بزرگ‌ترتان که کودک ۱۱ ماهه‌تان می‌خواهد کیک را امتحان کند، یک گاز کیک آسیبی به او نمی‌زند اما نباید این تبدیل به عادت شود و نباید ترجیح به چیزهای شیرینی مانند کیک یا آب میوه در آن‌ها پرورش داده شود. اعتدال را رعایت کنید، نه بیش از حد او را محروم کنید نه بیش از حد در اختیارش قرار دهید.
اسباب غذا دادن به کودک: ۳ اسباب لازم
قفسه غذای کودک فروشگاه‌ها پر از اسباب و لوازم غذا دادن به کودک است اما شما نیازی به این همه لوازم برای غذا دادن به کودک ندارید. قاشقی که بدون لبه‌های تیز بوده و کوچک باشد مناسب است، چون برای لثه کودک‌آزار دهنده نیست. برخی کارخانه‌ها قاشق‌های حساس به دما می‌سازند که در صورتی که غذا خیلی داغ باشد رنگشان تغییر می‌کند تا مادر متوجه داغی غذا شود.
علاوه بر قاشق سایر لوازمی که نیاز دارید:
• صندلی بلند کودک یا صندلی ایمن دیگری که کودک را برای خوردن صاف نگه دارد.
• پیش‌بند پلاستیکی یا هر جنس ضد آب دیگر که به سادگی قابل شستشو باشد (پیش‌بندهایی که در انتها انحنا دارند برای نگه‌داشتن ذرات غذایی که می‌ریزد مناسب هستند)
• کاسه و بشقاب‌های نشکن استفاده کنید که وقتی از بالای صندلی کودک می‌افتند، خرد نشوند.
آلرژی غذایی در کودک
تا مدتی پیش آکادمی متخصصین اطفال امریکا توصیه می‌کرد برای دادن غذاهای خیلی آلرژی زا به کودک از جمله گندم، تخم‌مرغ، ماهی، بادام‌زمینی و مغزهای گیاهی، حداقل یک سال صبر کنید، اما در اوایل سال 2008 این توصیه به این صورت تصحیح شد که هیچ شواهدی وجود ندارد که یک سال منتظر ماندن برای ارائه این غذاها باعث شود احتمال آلرژی در کودکان کمتر شود. در حقیقت برخی از شواهد نشان می‌دهند که خوردن برخی از این غذاها اگر زودتر آغاز شود ممکن است از کودک در مقابل آلرژی محافظت کند.
بنابراین می‌توانید گندم، تخم‌مرغ، و ماهی را پیش از یک سالگی به کودک بدهید، مگر این که کودک در خطر زیاد آلرژی به این مواد قرار داشته باشد، مثلاً اگر یکی از اعضای خانواده چنین آلرژی ای دارد. بهرحال هیچ ضرری ندارد که کمی محافظه‌کار باشید. شاید بهتر باشد صبر کنید کمی کودک بزرگتر شود (مثلاً تا سن 9 یا 10 ماهگی) سپس غذاهایی مانند ماهی که حساسیت بالایی دارند به او بدهید چون اگر کودک به آن آلرژی داشته باشد، مقابله با واکنش آلرژی در کودکان بزرگتر خیلی راحت تر از کودکان کم سن تر است.
برخی متخصصان اطفال توصیه می‌کنند در مورد بادام‌زمینی بیشتر صبر کنید. هنوز تصمیمی دراین‌باره گرفته نشده است، براساس برخی از شواهد باید تا 3 سالگی یا بیشتر صبر کنید، درحالی‌که برخی میگویند اگر کودک زودتر بادام‌زمینی بخورد، این می‌تواند در پیشگیری از آلرژی به او کمک کند. از آنجایی که واکنش آلرژی بادام‌زمینی به طور خاصی خطرناک است، بهتر است برای مطمئن بودن صبر کنید.
منبع:
ویکی ۵۰۴۰
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼