درمان سریع اسهال کودکان، راه پیشگیری چیست؟
اسهال کودکان ، به طور کلی به دفع مدفوع شکل نیافته همراه با دفع بیش از حد مایعات و الکترولیت ها اسهال گفته می شود .
اسهال کودکان ، به طور کلی به دفع مدفوع شکل نیافته همراه با دفع بیش از حد مایعات و الکترولیت ها اسهال گفته می شود . باید توجه داشت کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، مدفوع نیمه جامدی دارند که ممکن است با اسهال اشتباه شود اما کودکانی که شیر خشک یا شیر گاو می خورند مدفوع سفت تری دارند. در تمام اسهال کودکان به منظور پیشگیری از کم آبی بدن (دهیدراتاسیون) لازم است مایعات به میزان کافی به کودک داده شود .
*گاهی به دنبال مصرف بعضی از غذا ها و ملین ها توسط مادر مدفوع شیر خوار شل می شود.
در اسهال کودکان توجه به نکات زیر ضروری است:
۱- وزن کودک قبل از بیماری
۲- دفعات و مشخصات مدفوع
۳- وجود تب و دل درد
۴- دفعات ادرار
۵- وضعیت هوشیاری
۶- فرورفتگی
۷- خشکی پوست ها ومخاط
۸- کاهش ادرار
عوامل ایجاد کننده اسهال کودکان عبارتند از:
1- عوامل عفونی: اشریشیا کولی ، سالمونلا ، شیگلا ، قارچها ( کاندیدا ) ، انگل ها (ژیاردیا)
2- عوامل غیر عفونی: اسهال ممکن است ناشی از اختلالات دیگری مثل سلیاک ، حساسیت های غذایی ، انسداد مکانیکی و ناهنجاری های مادرزادی باشد .
اسهال حاد ، با تغییر در دفعات و کیفیت مدفوع مشخص می شود . معمولا" خود محدود شونده است ، ولی ممکن است باعث کم آبی شود. اسهال مزمن بیش از 2 هفته ادامه می یابد .
ارزیابی:
۱- مدفوع:
مدفوع شل و آبکی به رنگ سبز یا زرد مایل به سبز
- دفعات ممکن است بین ۲تا۲۰ بار متغیر باشد
- دفع مدفوع همراه با فشار بوده ممکن است همراه با درد هم باشد .
۲-در موارد اسهال شدید ظاهر عمومینشان دهنده کم آبی می باشد:
- از دست دادن خفیف تا شدید چربی زیر جلدی
- پوست خشک وکاهش تورگور پوستی
- رنگ پریدگی
- فونتانل فرورفته و چشم غروب خورشید
۳- تب (خفیف تا ۱/۴۱ )
۴- بی اشتهایی واستفراغ
۵- تغییرات رفتاری
- گریه با بالا آوردن پاها به طرف شکم ممکن است نشان دهنده درد باشد
- تحریک پذیری و بی قراری
- ضعف و بی حالی شدید
- خواب آلودگی
- تشنج و شل بودن بدن .
تدابیر پرستاری:
1- حجم و میزان دریافت مایعات وریدی را کنترل کنید .
2- محل تزریق داخل وریدی را از نظر ادم یا جریان ناکافی سرم بررسی کنید
3- به صورت روزانه کودک را وزن کنید.
4- میزان دفع ادرار و جذب و دفع مایعات را به صورت دقیق کنترل و ثبت کنید
5- از انتشار بیماری پیشگیری کنید .
6- تعادل مایعات و الکترولیت ها را با دادن مایعات خوراکی یا وریدی حفظ کنید .محلول های مایع درمانی و الکترولیت های خوراکی (اُ ، آر ، اِس) ممکن است در اسهال های خفیف تا متوسط استفاده شود.
مداخلات درمانی:
۱- انتظار نداشته باشید که توانایی کنترل اجابت مزاج و رفتن به توالت به همان سرعت کودکان دیگر حاصل شود.
۲- با کودک مثل کودکان دیگر رفتار کنید و سعی‌کنید که این مشکل را بزرگ نکنید. از بروز تنش اجتناب نمایید.
۳- برای این اختلال معمولاً دارو مورد نیاز نیست. به کودک‌خود داروی ضد اسهال ندهید، زیرا اثرات جانبی آن ممکن است زیانبار باشند.کودک خود را تشویق به فعالیت طبیعی درست مانند کودکان هم‌سن نمایید.
۴- رژیم خاصی توصیه نمی‌شود، اما استفاده از مکمل‌های ویتامینی و معدنی ممکن است کمک‌کننده باشد.
۵- کودک باید روزانه حداقل ۸-۶ لیوان آب بنوشد تا مایع از دست رفته جبران شود.
مراقبت های بهداشتی:
1- مراقبت دهان را به صورت مکرر انجام دهید.
2- براساس تعداد دفعات مدفوع محلول مایع درمانی را به بیمار بدهید .
3- اگر اسهال شدید است به تدریج ابتدا مایعات صاف ، سپس شیر رقیق و بعد رژیم معمولی را شروع کنند .
4- به خانواده توصیه کنید تا حداقل به مدت یک هفته درکودکان مبتلا به اسهال شدید ، از فراورده های شیر یا شیرخشک حاوی لاکتوز استفاده نکنند .
5- برای پیشگیری از عفونت ، شستن دست هارا پس از تماس با ترشحات بدن و وسایل آلوده کودک انجام دهید .
6- در طول بیماری از کهنه ها ی یک بار مصرف استفاده نمایید .
7- برای پیشگیری از تحریک یا زخم پوست :
الف) از شوینده های حاویالکل که ممکن است باعث سوزش و التهاب پوست ناحیه کهنه شونداستفاده نکنید.
ب) از ایجاد خراشیدگی یا اصطکاک در ناحیه تحریک شده پوست پیشگیری کنید .
ج) بعد از هر بار دفع مدفوع ناحیه مقعد را به طور کامل شستشو داده و خشک کنید .
8- قبل از آماده کردن شیرخشک یا غذا دستها را بشویید
9- از بطری های یکبارمصرف یا استریل شده استفاده کنید .
10- شیرخشک و سایرمواد مصرفی را در یخچال نگه داری کنید . شیر ممکن است پس از یک ساعت قرار گرفتن در درجه حرارت اتاق آلوده شود .
11- قبل از استفاده مجدد از ظروف ،باقیمانده غذا یا مایعات داخل آن را دور بریزید .
در موارد زیر باید به پزشک مراجعه نمود:
- اگر در مدفوع خون وجود داشته باشد
- اگر درجه حرارت مقعدی به ۹/۳۸ درجه سانتیگراد یا بالاتر برسد.
- اگر کودک دچار کاهش وزن شود.
- اگر کودک بی‌حال شودو از خوردن غذا خودداری کند،یا با صدای بلند و به طور مداوم گریه کند و با نوازش نیزگریه وی قطع نشود.
- اگر کودک اسهال مزمن یا اجابت مزاج همراه با دفع مخاط دارد که علتی برای آن پیدا نشده است.
تغذیه درکودک مبتلا به اسهال
مادر باید بداند که باید غذا را در مقادیر کم و به دفعات بیشتر به کودک بدهد تادر هر دفعه مقداری از آن جذب شود.اگر شیرخواراست تعداد دفعات شیر دهی را افزایش داده. به کودک غذای آبکی مثل سوپ و آش چای کمرنگ ،لعاب برنج ، دوغ ، ORS و … بدهد.
از غذاهایی که دارای پتاسیم است استفاده کند مثل : موز، و اسفناج ( درمورد کودکان کمتر از یک سال اسفناج توصیه نمی شود)
از دادن نوشیدنی های صنعتی مثل آب میوه صنعتی ونوشابه خودداری شود چون اسهال را بدتر می کند.
ORS:
بهترین محلول خوراکی ORS است که بدون نسخه می توان از داروخانه ها تهیه کرد اما اگر به هر دلیلی ORS در دسترس نبود می توانید آنرا تهیه کنید.
2 قاشق چایخوری شکر+ 200 سی سی آب جوشیده سرد شده هر 2 تا 3 ساعت به خودک خورانده شود. اگر کودک به همراه اسهال استفراغ هم دارد تعداد دفعات آن را زیاد و هردفعه را کمتر کنید.
پیشگیری از اسهال کودکان:
شیر خوارباید در مدت ۶-۴ ماه اول زندگی
۱- منحصرا از شیر مادر تغذیه شود و هیچ گونه مایعات دیگر مثل آب ، چای ، شیرگاو ، و شیر خشک نخورد.
۲-اگر کودک بیش از ۶ ماه سن دارد وبرای او غذا آماده می کنید باید موارد زیر را رعایت کرد.
شستن دستها قبل ار آماده کردن غذای تکمیلی و قبل از غذا دادن به کودک آماده کردن غذا در مکانی تمیز وبهداشتی شستن با آب تمیز در مورد مواد غدایی که نیازبه پخت ندارند.
خوب پختن با خوب جوشاندن غذا در هنگام آماده کردن آنها.
بهتر است زمان نگهداری غذا بعد از مصرف زیاد نباشد تا مدت 24 بعد از طبخ می توان در یخچال نگه داری شود و بعد از آن به کودک داده نشود.
کودک با قاشق تمیز تغذیه شود.
از آب سالم و بهداشتی استفاه شود.
بعد از هر بار استفاده از سرویس بهداشتی با چه در مورد کودک و چه والدین ، دستها با آب وصابون شسته شود.
واکسیناسیون سرخک می تواند بروز وشدت بیماری های اسهال را کم کند بنابراین باید در سن توصیه شده هر شبر خوار را در مقابل سرخک ایمن کرد.
*گاهی به دنبال مصرف بعضی از غذا ها و ملین ها توسط مادر مدفوع شیر خوار شل می شود.
در اسهال کودکان توجه به نکات زیر ضروری است:
۱- وزن کودک قبل از بیماری
۲- دفعات و مشخصات مدفوع
۳- وجود تب و دل درد
۴- دفعات ادرار
۵- وضعیت هوشیاری
۶- فرورفتگی
۷- خشکی پوست ها ومخاط
۸- کاهش ادرار
عوامل ایجاد کننده اسهال کودکان عبارتند از:
1- عوامل عفونی: اشریشیا کولی ، سالمونلا ، شیگلا ، قارچها ( کاندیدا ) ، انگل ها (ژیاردیا)
2- عوامل غیر عفونی: اسهال ممکن است ناشی از اختلالات دیگری مثل سلیاک ، حساسیت های غذایی ، انسداد مکانیکی و ناهنجاری های مادرزادی باشد .
اسهال حاد ، با تغییر در دفعات و کیفیت مدفوع مشخص می شود . معمولا" خود محدود شونده است ، ولی ممکن است باعث کم آبی شود. اسهال مزمن بیش از 2 هفته ادامه می یابد .
ارزیابی:
۱- مدفوع:
مدفوع شل و آبکی به رنگ سبز یا زرد مایل به سبز
- دفعات ممکن است بین ۲تا۲۰ بار متغیر باشد
- دفع مدفوع همراه با فشار بوده ممکن است همراه با درد هم باشد .
۲-در موارد اسهال شدید ظاهر عمومینشان دهنده کم آبی می باشد:
- از دست دادن خفیف تا شدید چربی زیر جلدی
- پوست خشک وکاهش تورگور پوستی
- رنگ پریدگی
- فونتانل فرورفته و چشم غروب خورشید
۳- تب (خفیف تا ۱/۴۱ )
۴- بی اشتهایی واستفراغ
۵- تغییرات رفتاری
- گریه با بالا آوردن پاها به طرف شکم ممکن است نشان دهنده درد باشد
- تحریک پذیری و بی قراری
- ضعف و بی حالی شدید
- خواب آلودگی
- تشنج و شل بودن بدن .
تدابیر پرستاری:
1- حجم و میزان دریافت مایعات وریدی را کنترل کنید .
2- محل تزریق داخل وریدی را از نظر ادم یا جریان ناکافی سرم بررسی کنید
3- به صورت روزانه کودک را وزن کنید.
4- میزان دفع ادرار و جذب و دفع مایعات را به صورت دقیق کنترل و ثبت کنید
5- از انتشار بیماری پیشگیری کنید .
6- تعادل مایعات و الکترولیت ها را با دادن مایعات خوراکی یا وریدی حفظ کنید .محلول های مایع درمانی و الکترولیت های خوراکی (اُ ، آر ، اِس) ممکن است در اسهال های خفیف تا متوسط استفاده شود.
مداخلات درمانی:
۱- انتظار نداشته باشید که توانایی کنترل اجابت مزاج و رفتن به توالت به همان سرعت کودکان دیگر حاصل شود.
۲- با کودک مثل کودکان دیگر رفتار کنید و سعی‌کنید که این مشکل را بزرگ نکنید. از بروز تنش اجتناب نمایید.
۳- برای این اختلال معمولاً دارو مورد نیاز نیست. به کودک‌خود داروی ضد اسهال ندهید، زیرا اثرات جانبی آن ممکن است زیانبار باشند.کودک خود را تشویق به فعالیت طبیعی درست مانند کودکان هم‌سن نمایید.
۴- رژیم خاصی توصیه نمی‌شود، اما استفاده از مکمل‌های ویتامینی و معدنی ممکن است کمک‌کننده باشد.
۵- کودک باید روزانه حداقل ۸-۶ لیوان آب بنوشد تا مایع از دست رفته جبران شود.
مراقبت های بهداشتی:
1- مراقبت دهان را به صورت مکرر انجام دهید.
2- براساس تعداد دفعات مدفوع محلول مایع درمانی را به بیمار بدهید .
3- اگر اسهال شدید است به تدریج ابتدا مایعات صاف ، سپس شیر رقیق و بعد رژیم معمولی را شروع کنند .
4- به خانواده توصیه کنید تا حداقل به مدت یک هفته درکودکان مبتلا به اسهال شدید ، از فراورده های شیر یا شیرخشک حاوی لاکتوز استفاده نکنند .
5- برای پیشگیری از عفونت ، شستن دست هارا پس از تماس با ترشحات بدن و وسایل آلوده کودک انجام دهید .
6- در طول بیماری از کهنه ها ی یک بار مصرف استفاده نمایید .
7- برای پیشگیری از تحریک یا زخم پوست :
الف) از شوینده های حاویالکل که ممکن است باعث سوزش و التهاب پوست ناحیه کهنه شونداستفاده نکنید.
ب) از ایجاد خراشیدگی یا اصطکاک در ناحیه تحریک شده پوست پیشگیری کنید .
ج) بعد از هر بار دفع مدفوع ناحیه مقعد را به طور کامل شستشو داده و خشک کنید .
8- قبل از آماده کردن شیرخشک یا غذا دستها را بشویید
9- از بطری های یکبارمصرف یا استریل شده استفاده کنید .
10- شیرخشک و سایرمواد مصرفی را در یخچال نگه داری کنید . شیر ممکن است پس از یک ساعت قرار گرفتن در درجه حرارت اتاق آلوده شود .
11- قبل از استفاده مجدد از ظروف ،باقیمانده غذا یا مایعات داخل آن را دور بریزید .
در موارد زیر باید به پزشک مراجعه نمود:
- اگر در مدفوع خون وجود داشته باشد
- اگر درجه حرارت مقعدی به ۹/۳۸ درجه سانتیگراد یا بالاتر برسد.
- اگر کودک دچار کاهش وزن شود.
- اگر کودک بی‌حال شودو از خوردن غذا خودداری کند،یا با صدای بلند و به طور مداوم گریه کند و با نوازش نیزگریه وی قطع نشود.
- اگر کودک اسهال مزمن یا اجابت مزاج همراه با دفع مخاط دارد که علتی برای آن پیدا نشده است.
تغذیه درکودک مبتلا به اسهال
مادر باید بداند که باید غذا را در مقادیر کم و به دفعات بیشتر به کودک بدهد تادر هر دفعه مقداری از آن جذب شود.اگر شیرخواراست تعداد دفعات شیر دهی را افزایش داده. به کودک غذای آبکی مثل سوپ و آش چای کمرنگ ،لعاب برنج ، دوغ ، ORS و … بدهد.
از غذاهایی که دارای پتاسیم است استفاده کند مثل : موز، و اسفناج ( درمورد کودکان کمتر از یک سال اسفناج توصیه نمی شود)
از دادن نوشیدنی های صنعتی مثل آب میوه صنعتی ونوشابه خودداری شود چون اسهال را بدتر می کند.
ORS:
بهترین محلول خوراکی ORS است که بدون نسخه می توان از داروخانه ها تهیه کرد اما اگر به هر دلیلی ORS در دسترس نبود می توانید آنرا تهیه کنید.
2 قاشق چایخوری شکر+ 200 سی سی آب جوشیده سرد شده هر 2 تا 3 ساعت به خودک خورانده شود. اگر کودک به همراه اسهال استفراغ هم دارد تعداد دفعات آن را زیاد و هردفعه را کمتر کنید.
پیشگیری از اسهال کودکان:
شیر خوارباید در مدت ۶-۴ ماه اول زندگی
۱- منحصرا از شیر مادر تغذیه شود و هیچ گونه مایعات دیگر مثل آب ، چای ، شیرگاو ، و شیر خشک نخورد.
۲-اگر کودک بیش از ۶ ماه سن دارد وبرای او غذا آماده می کنید باید موارد زیر را رعایت کرد.
شستن دستها قبل ار آماده کردن غذای تکمیلی و قبل از غذا دادن به کودک آماده کردن غذا در مکانی تمیز وبهداشتی شستن با آب تمیز در مورد مواد غدایی که نیازبه پخت ندارند.
خوب پختن با خوب جوشاندن غذا در هنگام آماده کردن آنها.
بهتر است زمان نگهداری غذا بعد از مصرف زیاد نباشد تا مدت 24 بعد از طبخ می توان در یخچال نگه داری شود و بعد از آن به کودک داده نشود.
کودک با قاشق تمیز تغذیه شود.
از آب سالم و بهداشتی استفاه شود.
بعد از هر بار استفاده از سرویس بهداشتی با چه در مورد کودک و چه والدین ، دستها با آب وصابون شسته شود.
واکسیناسیون سرخک می تواند بروز وشدت بیماری های اسهال را کم کند بنابراین باید در سن توصیه شده هر شبر خوار را در مقابل سرخک ایمن کرد.
منبع:
نی نی عسل
نظر کاربران
مطالب بسیار مفهومی وکاربردی بود ممنون ممنون