انواع تومور تخمدان، تشخیص
در طی سال‌های باروری توده‌های خوش‌خیم شایع‌ترین توده‌های تخمدان هستند.
در طی سال‌های باروری توده‌های خوش‌خیم شایع‌ترین توده‌های تخمدان هستند. دو سوم تومورهای تخمدان در این سال‌‌ها رخ می‌دهد. اکثر تومورهای تخمدان (۸۵-۸۰ درصد) خوش‌خیم هستند.
طبقه‌بندی تومورهای تخمدان:
این توده‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند 1- توده‌های غیر نئوپلاستیک 2- توده‌های نئوپلاستیک
توده‌های غیرنئوپلاستیک
شامل کیستهای فولیکولی، کیستهای جسم زرد و کیستهای تکالوتئینی که گروه کیستهای عملکردی تخمدان را تشکیل می‌دهند. کیستهای عملکردی تخمدان معمولا علائمی ایجاد نمی‌کنند و نیازی به درمان ندارند، در این میان کیست فولیکولی شایع‌ترین آنهاست.
قطر این کیست‌ها بندرت بیش از 8 سانتیمتر میشود، معمولا اتفاقی کشف شده در عرض 8- 4 هفته از بین می‌رود. کیست جسم زرد شیوع کمتری دارد ولی ممکن است کیست پس از پاره می‌شوند، باعث خونریزی داخل شکمی گردد. معمولا پارگی کیست حین مقاربت در روزهای 26- 20 قاعدگی رخ می‌دهد.
کیستهای تکالوتئینی
کیستهای تکالوتئینی کیستهای نادرتری هستند معمولا دو طرفه و در ارتباط با حاملگی (معمولا چند قلوئی) یا حاملگی مولار اتفاق می‌افتند. ممکن است کاملا بزرگ (به اندازه بیش از ۳۰ سانتیمتر) یا چند حفره باشند و معمولا خود به خود پیشرفت می‌کنند.
آندومتریوما
طبقه‌بندی تومورهای تخمدان:
این توده‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند 1- توده‌های غیر نئوپلاستیک 2- توده‌های نئوپلاستیک
توده‌های غیرنئوپلاستیک
شامل کیستهای فولیکولی، کیستهای جسم زرد و کیستهای تکالوتئینی که گروه کیستهای عملکردی تخمدان را تشکیل می‌دهند. کیستهای عملکردی تخمدان معمولا علائمی ایجاد نمی‌کنند و نیازی به درمان ندارند، در این میان کیست فولیکولی شایع‌ترین آنهاست.
قطر این کیست‌ها بندرت بیش از 8 سانتیمتر میشود، معمولا اتفاقی کشف شده در عرض 8- 4 هفته از بین می‌رود. کیست جسم زرد شیوع کمتری دارد ولی ممکن است کیست پس از پاره می‌شوند، باعث خونریزی داخل شکمی گردد. معمولا پارگی کیست حین مقاربت در روزهای 26- 20 قاعدگی رخ می‌دهد.
کیستهای تکالوتئینی
کیستهای تکالوتئینی کیستهای نادرتری هستند معمولا دو طرفه و در ارتباط با حاملگی (معمولا چند قلوئی) یا حاملگی مولار اتفاق می‌افتند. ممکن است کاملا بزرگ (به اندازه بیش از ۳۰ سانتیمتر) یا چند حفره باشند و معمولا خود به خود پیشرفت می‌کنند.
آندومتریوما
اندازه اندومتریوما ممکن است به 8- 6 سانتیمتر برسد و تخمدان بزرگ (تخمدان پلی‌کیستیک) را ایجاد کند در این مورد باید بیمار از لحاظ هایپرآندروژنیسم و عدم تخمک‌گذاری مزمن بررسی شود درمان، دارویی است و احتیاجی به جراحی ندارد.
توده‌های نئوپلاستیک
بیش از ۸۰ درصد تراتومای کیستیک خوش‌خیم درموئید در طی سال‌های باروری رخ می‌دهد. کیستهای درموئید حدود ۶۲ درصد از کل نئوپلاسم‌‌های تخمدان را در زنان جوان‌تر از ۴۰ سال تشکیل می‌دهند، ۱۰ درصد این کیست‌ها دو طرفه هستند. و تقریبا همیشه امکان cystectomy حین جراحی وجود دارد.
تومورهای سروز
از دیگر تومورهای این گروه تومورهای سروز هستند که عموما خوش‌خیم بوده، 10- 5 درصد قدرت بدخیمی حدمرزی و 20- 25 درصد قدرت بدخیمی دارند.
تومورهای موسینوس از دیگر تومورهای این گروه هستند که امکان دارد به اقطار بزرگی برسند. معمولا چند حفرهای هستند. از دیگر تومورهای این گروه فایبروما تخمدان، کیست آدنو فیبروما و تومور برنر نام برد.
سایر توده‌های تخمدان
توده‌های مربوط به لوله تخمدان که در این گروه سنی دارای علت التهابی هستند آسیب‌های تخمدانی لوله‌ای ممکن است همراه با التهاب لگن باشند. از موارد دیگر حاملگی نابجا و کیستهای پارا اووارین شیوع بدخیمی بسیار کم را می‌توان نام برد.
تشخیص
بایستی با یک معاینه کامل، شامل معاینه رکتو واژینال، انجام پاپ اسمیر، اندازه‌گیری توده برحسب سانتیمتر مشخص گردد. اگر توده تخمدان همراه با خونریزی غیرطبیعی باشد انجام اندمتریال بیوپسی لازم است در صورتی که بیمار دارای علائم باشد انجام سیتومتری و سیتوسکوپی ضروری است.
سونوگرافی بسیار کمک کننده است با کمک سونوگرافی مشخصات کیست از نظر تک حفرهای یا چند حفرهای و یا توپر بودن مشخص میشود عکس رادیولوژی از شکم و لگن ضروری نیست ولی کمک کننده است. مثلا طبقه‌بندی و حضور دندان در عکس رادیولوژی، تشخیص تراتومای خوش‌خیم را بیشتر مطرح می‌کند. در موارد شک به بدخیمی انجام سی‌تی اسکن و MRI بسیار کمک کننده است.
درمان
بیش از ۸۰ درصد تراتومای کیستیک خوش‌خیم درموئید در طی سال‌های باروری رخ می‌دهد. کیستهای درموئید حدود ۶۲ درصد از کل نئوپلاسم‌‌های تخمدان را در زنان جوان‌تر از ۴۰ سال تشکیل می‌دهند، ۱۰ درصد این کیست‌ها دو طرفه هستند. و تقریبا همیشه امکان cystectomy حین جراحی وجود دارد.
تومورهای سروز
از دیگر تومورهای این گروه تومورهای سروز هستند که عموما خوش‌خیم بوده، 10- 5 درصد قدرت بدخیمی حدمرزی و 20- 25 درصد قدرت بدخیمی دارند.
تومورهای موسینوس از دیگر تومورهای این گروه هستند که امکان دارد به اقطار بزرگی برسند. معمولا چند حفرهای هستند. از دیگر تومورهای این گروه فایبروما تخمدان، کیست آدنو فیبروما و تومور برنر نام برد.
سایر توده‌های تخمدان
توده‌های مربوط به لوله تخمدان که در این گروه سنی دارای علت التهابی هستند آسیب‌های تخمدانی لوله‌ای ممکن است همراه با التهاب لگن باشند. از موارد دیگر حاملگی نابجا و کیستهای پارا اووارین شیوع بدخیمی بسیار کم را می‌توان نام برد.
تشخیص
بایستی با یک معاینه کامل، شامل معاینه رکتو واژینال، انجام پاپ اسمیر، اندازه‌گیری توده برحسب سانتیمتر مشخص گردد. اگر توده تخمدان همراه با خونریزی غیرطبیعی باشد انجام اندمتریال بیوپسی لازم است در صورتی که بیمار دارای علائم باشد انجام سیتومتری و سیتوسکوپی ضروری است.
سونوگرافی بسیار کمک کننده است با کمک سونوگرافی مشخصات کیست از نظر تک حفرهای یا چند حفرهای و یا توپر بودن مشخص میشود عکس رادیولوژی از شکم و لگن ضروری نیست ولی کمک کننده است. مثلا طبقه‌بندی و حضور دندان در عکس رادیولوژی، تشخیص تراتومای خوش‌خیم را بیشتر مطرح می‌کند. در موارد شک به بدخیمی انجام سی‌تی اسکن و MRI بسیار کمک کننده است.
درمان
درمان بستگی به تشخیص صحیح دارد. درمان در مورد توده‌های تخمدان که از نوع عملکردی هستند، درمان علامتی است و استفاده از قرص‌های ضدبارداری در کاهش خطر بروز کیستهای تخمدان بعدی موثر است. کیستهای علامت‌دار باید سریعا ارزیابی شوند در صورت وجود علائم خفیف می‌توان به جای جراحی با داروهای مسکن درمان انجام داد و باید از انجام عمل جراحی که باعث ایجاد چسبندگی‌های لگنی و متعاقب آن اختلال در باروری میشود اجتناب کرد.
در موارد شک به بدخیمی (مثل کیستهای بزرگ چند حفرهای سپتوم‌‌دار با زایده پاپیلری درون آن و افزایش جریان خون در آن) باید بلافاصله جراحی شوند. درمان پیچخوردگی تخمدان در هر سنی جراحی است.
روش‌های آسپیراسیون تحت نظارت سونوگرافی یا سیتیاسکن در زمان مشکوک به بدخیمی نباید استفاده گردد. روش دیگر استفاده از جراحی لاپاراسکوپی است که در مورد توده‌های خوش‌خیم با توجه به مهارت جراح می‌توان انجام داد.
گروه سنی قبل از بلوغ
کمتر از ۵ درصد بدخیمی‌‌های تخمدان در کودکان و در سنین نوجوانی رخ می‌دهد تومورهای تخمدان تقریبا مسئول یک درصد کل تومورهای این گروه سنی هستند ۳۵ درصد کل نئوپلاسم‌‌های تخمدان در سن کودکی و نوجوانی رخ می‌دهند که بدخیم هستند دیده شده در دختران کمتر از ۹ سال تقریبا ۸۰ درصد نئوپلاسم‌ها مربوط به تخمدان است.
تومورهای ژرم سل: 60 درصد نئوپلاسم‌‌های تخمدان در کودکان و نوجوانان را شامل می‌شوند. براساس مطالعات انجام شده در زنان و دختران جوان‌تر از 20 سال، توده‌های غیرنئوپلاستیک دو سوم تومورها را تشکیل می‌دهد حتی در دختران کمتر از 10 سال 60 درصد توده‌ها حالت غیر نئوپلاستیک داشتند و دو سوم توده‌های نئوپلاستیک خوش‌خیم بودند.
کیستهای عملکردی فولیکولی: این کیست‌ها ممکن است در جنین نوزاد و سنین قبل از بلوغ رخ دهد این کیست‌ها ممکن است با بلوغ زودرس جنسی همراه باشد.
درد شکم از شایع‌ترین علامت این گروه است که همراه با تورشن (پیچخوردگی) رخ می‌دهد، از سونوگرافی به عنوان بهترین روش تشخیص استفاده میشود کیستهای تک حفرهای تقریبا همیشه خوش‌خیم هستند و در عرض 6- 3 ماه پیشرفت می‌کنند و به درمان جراحی نیازی ندارند.
احتمال خطر پیچخوردگی را باید به والدین گوشزد کرد، جراحی پیش از موعد به منظور درمان این کیست‌ها می‌تواند سبب بروز چسبندگی‌های لوله‌ای تخمدان میشود. سیتیاسکن و MRI و سونو داپلر نیز به تشخیص کمک می‌کند.
توده‌های تخمدان در سن نوجوانی
کیستهای عملکردی تخمدان به طور شایع در دوران نوجوانی رخ می‌دهند. این کیست‌ها امکان دارد به طور اتفاقی در طی معاینه تشخیص داده شود یا اینکه با درد ناشی از تورشن و یا نشست مواد یا پارگی بروز کند. تومورهای جرم سل شایع‌ترین خطر نئوپلاسم بدخیم در اولین دهه زندگی هستند ولی در طی دوران نوجوانی با شیوع کمتری رخ می‌دهند.
درمان توده‌ها در سن نوجوانی
توده‌های تک حفرهای بدون علامت، بهتر است محافظه‌کارانه درمان شود زیرا احتمال بدخیمی در آنها بسیار اندک است. در صورت نیاز به عمل جراحی باید جهت حفظ تخمدان‌ها بسیار دقت شود.
گروه سنی پس از یائسگی
هر تخمدانی که پس از یائسگی در معاینه قابل لمس باشد غیرطبیعی است و نیازمند بررسی است کشف کیست تخمدان در خانم‌‌هایی که فاقد علامت بوده مشکل‌آفرین است. در کیستهای فاقد علامت با قطر کمتر از 5 سانتیمترحفره‌ای با جدار نازک، در صورت طبیعی بودن مارکر ca125 خطر بدخیمی بسیار اندک است در این بیماران محافظه‌کارانه است و بدون انجام عمل جراحی باید بیمار را تحت پیگیری قرار کرد.
ولی در صورت وجود سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان تخمدان، پستان، رحم و کولون است. ممکن است انجام عمل جراحی ضرورت داشته باشد.
روش‌های آسپیراسیون تحت نظارت سونوگرافی یا سیتیاسکن در زمان مشکوک به بدخیمی نباید استفاده گردد. روش دیگر استفاده از جراحی لاپاراسکوپی است که در مورد توده‌های خوش‌خیم با توجه به مهارت جراح می‌توان انجام داد.
گروه سنی قبل از بلوغ
کمتر از ۵ درصد بدخیمی‌‌های تخمدان در کودکان و در سنین نوجوانی رخ می‌دهد تومورهای تخمدان تقریبا مسئول یک درصد کل تومورهای این گروه سنی هستند ۳۵ درصد کل نئوپلاسم‌‌های تخمدان در سن کودکی و نوجوانی رخ می‌دهند که بدخیم هستند دیده شده در دختران کمتر از ۹ سال تقریبا ۸۰ درصد نئوپلاسم‌ها مربوط به تخمدان است.
تومورهای ژرم سل: 60 درصد نئوپلاسم‌‌های تخمدان در کودکان و نوجوانان را شامل می‌شوند. براساس مطالعات انجام شده در زنان و دختران جوان‌تر از 20 سال، توده‌های غیرنئوپلاستیک دو سوم تومورها را تشکیل می‌دهد حتی در دختران کمتر از 10 سال 60 درصد توده‌ها حالت غیر نئوپلاستیک داشتند و دو سوم توده‌های نئوپلاستیک خوش‌خیم بودند.
کیستهای عملکردی فولیکولی: این کیست‌ها ممکن است در جنین نوزاد و سنین قبل از بلوغ رخ دهد این کیست‌ها ممکن است با بلوغ زودرس جنسی همراه باشد.
درد شکم از شایع‌ترین علامت این گروه است که همراه با تورشن (پیچخوردگی) رخ می‌دهد، از سونوگرافی به عنوان بهترین روش تشخیص استفاده میشود کیستهای تک حفرهای تقریبا همیشه خوش‌خیم هستند و در عرض 6- 3 ماه پیشرفت می‌کنند و به درمان جراحی نیازی ندارند.
احتمال خطر پیچخوردگی را باید به والدین گوشزد کرد، جراحی پیش از موعد به منظور درمان این کیست‌ها می‌تواند سبب بروز چسبندگی‌های لوله‌ای تخمدان میشود. سیتیاسکن و MRI و سونو داپلر نیز به تشخیص کمک می‌کند.
توده‌های تخمدان در سن نوجوانی
کیستهای عملکردی تخمدان به طور شایع در دوران نوجوانی رخ می‌دهند. این کیست‌ها امکان دارد به طور اتفاقی در طی معاینه تشخیص داده شود یا اینکه با درد ناشی از تورشن و یا نشست مواد یا پارگی بروز کند. تومورهای جرم سل شایع‌ترین خطر نئوپلاسم بدخیم در اولین دهه زندگی هستند ولی در طی دوران نوجوانی با شیوع کمتری رخ می‌دهند.
درمان توده‌ها در سن نوجوانی
توده‌های تک حفرهای بدون علامت، بهتر است محافظه‌کارانه درمان شود زیرا احتمال بدخیمی در آنها بسیار اندک است. در صورت نیاز به عمل جراحی باید جهت حفظ تخمدان‌ها بسیار دقت شود.
گروه سنی پس از یائسگی
هر تخمدانی که پس از یائسگی در معاینه قابل لمس باشد غیرطبیعی است و نیازمند بررسی است کشف کیست تخمدان در خانم‌‌هایی که فاقد علامت بوده مشکل‌آفرین است. در کیستهای فاقد علامت با قطر کمتر از 5 سانتیمترحفره‌ای با جدار نازک، در صورت طبیعی بودن مارکر ca125 خطر بدخیمی بسیار اندک است در این بیماران محافظه‌کارانه است و بدون انجام عمل جراحی باید بیمار را تحت پیگیری قرار کرد.
ولی در صورت وجود سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان تخمدان، پستان، رحم و کولون است. ممکن است انجام عمل جراحی ضرورت داشته باشد.
منبع:
زندگی آنلاین
