امتناع نوزاد از شیر خوردن، چه علتی دارد؟

بسته به سن شیرخوار علل امتناع از پستان و در نتیجه روش‌های تشویق وی به گرفتن پستان متفاوت است. اگر نوزاد از روز اول پستان مادر را نگیرد باید از نظر تمام مشکلات پزشکی و بیماری‌ها معاینه شود مانند شکستگی‌ها و احساس درد، خواب‌آلودگی و کاهش قدرت مکیدن نوزاد در اثر داروهای تجویز شده برای مادر هنگام زایمان، با خشونت جابه‌جا کردن یا فشردن نوزاد به پستان در تغذیه‌های اول و در نتیجه بیزاری وی از پستان، وضعیت نادرست بغل کردن و شیر دادن و مسائل مربوط به نوک پستان مادر و... اگر امتناع در روزهای دوم تا چهارم و هفتم باشد، احتقان پستان مادر، بازتاب قوی جهش شیر (رگ کردن شدید پستان) تاخیر و یا مهار آن را باید در نظر گرفت.

در صورتی که امتناع بین هفته‌های اول تا چهارم عمر اتفاق بیفتد، می‌تواند به علت سردرگمی شیرخوار در گرفتن پستان (اگر قبلا از بطری و پستانک استفاده شده باشد)، زخم نوک پستان ناشی از وضعیت نادرست شیردهی، احتقان پستان مادر، برفک دهان، عفونت گوش نوزاد، حساسیت به مواد غذایی یا دارویی خورده شده توسط مادر و تغییر مزه شیر باشد.

در سن یک تا سه ماهگی ممکن است شیرخوار به علت دل دردهای قولنجی (کولیکی) در موقع شیرخوردن، از گرفتن پستان امتناع نماید. از سن سه ماهگی به بعد امتناع او ممکن است به علت کاهش تمایل او به شیرخوردن به دلیل مصرف زودتر از موعد غذای کمکی یا آب‌میوه باشد در شیرخواران بزرگتر علت امتناع گاهی به دلیل خوردن بیش از معمول غذا،‌ آشفتگی و بازیگوشی و توجه بیشتر شیرخوار به محیط اطراف و یا دندان درآوردن است. پی بردن به اینکه شیرخوار در چه مرحله‌ای از شیرخوردن، امتناع می‌‌نماید،‌ به تشخیص علت کمک می‌کند.
اگر شیرخوار در شروع تغذیه (قبل از اینکه شیر مادر جاری شود) از گرفتن پستان امتناع نماید، ممکن است سردرگمی در گرفتن پستان، وضعیت نادرست شیردهی و به پستان گذاشتن، نوک پستان صاف یا فرو رفته، مهار یا تاخیر جهش شیر، عفونت گوش یا کاهش قدرت مکیدن از علل آن باشند. در صورتی که شیرخوار، بعد از جاری شدن شیر پستان را رها کند، جهش زیاد شیر یا کاهش آن و یا بسته بودن سوراخ بینی به علت عفونت تنفسی ممکن است عامل اصلی باشد. (وقتی سرعت بازتاب جهش شیر زیاد باشد شیرخوار احساس خفگی می‌کند چون نمی‌تواند خوب شیر بخورد و پستان را رها می‌کند.)

مواردی که به شیرخوار مربوط می‌شود

عفونت‌های تنفسی: که به علت گرفتگی بینی، مکیدن و بلعیدن شیرخوار سبب درد می‌شود. چکاندن قطره کلرور سدیم در بینی و دادن مسکن‌های ساده مثل استامینوفن درد را تسکین داده همچنین مرطوب کننده‌های هوا ممکن است به رفع گرفتگی بینی کمک نماید. گاهی امتناع شیرخوار از گرفتن پستان در جریان سرماخوردگی، باعث تشخیص اتفاقی انحراف تیغه بینی می‌شود.

دندان درآوردن: علاوه بر دادن مسکن‌های ساده گذاشتن پشت یک قاشق سرد یا گاهی جویدن دندان‌گیرهای پلاستیکی قبل از شیرخوردن یا ماساژ ملایم لثه با انگشت تمیز، درد شیرخوار را کاهش می‌دهد.

هوای گرم: احتمال دارد شیرخوار به علت گرما از شیر خوردن امتناع نماید ولی در محل خنک و یا شب‌ها شیر بخورد. باید حرارت بدن شیرخوار را کنترل و او را در درجه حرارت مناسب نگهداری نمود.

ترس: واکنش مادر به گاز گرفتن شیرخوار ممکن است سبب ترسیدن او و در نتیجه امتناع از گرفتن پستان باشد.
خواب‌آلودگی زیاد، بی‌قراری ناشی از مصرف داروها، برفک یا تبخال دهان شیرخوار هم از علل امتناع از گرفتن پستان هستند که در این موارد باید به پزشک مراجعه نمود.

مواردی که به مادر مربوط می‌شود
بیماری مادر و مصرف برخی داروها: که اغلب سبب کاهش تولید شیر، مهار واکنش جهت شیر و یا تغییر مزه شیر می‌شود اگر یک پستان مادر عفونی شود ممکن است شیرخوار از شیرخوردن از همان پستان به علت تغییر مزه شیر امتناع کند و یا به دلیل مصرف برخی داروها توسط مادر هر دو پستان را نگیرد.
قرص‌های ضد بارداری خوراکی: قرص‌های ترکیبی و به ندرت قرص‌های حاوی پروژسترون تنها، همچنین بارداری مجدد احتمال دارد تولید شیر مادر را کاهش داده و مزه شیر را تغییر دهد. تخمک‌گذاری یا عادت ماهیانه نیز گاهی به علت تغییر مزه شیر (شور شدن شیر) سبب امتناع شیرخوار از گرفتن پستان می‌شود.
استفاده مادر از عطر، صابون، ادکلن یا کرم‌های مختلف: عرق کردن زیاد مادر، شنا کردن در استخر با آب کلردار یا آب دریا همچنین تغییر در ظاهر مادر مثل رنگ کردن مو، عینک زدن یا تغییر در آرایش معمولی ممکن است سبب ناراحتی شیرخوار شده و پستان مادر را نگیرد.
مواردی که به تولید شیر مربوط می‌شود

تولید کم یا کاهش موقتی شیر: در این صورت شیرخوار ممکن است از گرفتن پستان امتناع کند که برای افزایش تولید شیر باید تلاش نمود.

آهسته بودن جهش شیر (رگ کردن پستان): شیرخوار شروع به مکیدن شیر می‌کند ولی به علت دریافت کم شیر خسته شده و از گرفتن پستان امتناع می‌نماید. در این موارد می‌توان شیر را کمی در دهان شیرخوار دوشید تا وقتی‌که شیر جهش پیدا کند آن‌گاه پستان را به دهان او گذاشت. رگ کردن پستان قبل از تغذیه شیرخوار را می‌توان با روش‌هایی مانند نوشیدن آب یا یک نوشیدنی گرم، گوش دادن به موسیقی آرام و یا نشستن در محل همیشگی شیر دادن شرطی نمود.

برای رفع این مشکل چه باید کرد؟
در درجه اول باید علت امتناع را با توجه به علل گفته شده تعیین و در رفع آن اقدام نمود. علیرغم اقدامات لازم، در صورتی که شیرخوار در گرفتن پستان مادر سرسختی نشان دهد و یا امتناع نماید روش‌های زیر به مادران توصیه می‌شود: در زمانی که شیرخوار هنوز زیاد گرسنه نیست و یا وقتی که خواب‌آلود است (درست قبل از بیدار شدن یا موقع به خواب رفتن) به او شیر بدهید. قبل از تلاش برای شیردادن، شیرخوار را با آواز خواندن، تکان ملایم دادن یا ماساژ دادن بر روی پستان‌‌های عریان خود قرار دهید. ابتدا شیرتان را به روی لب‌های شیرخوار بدوشید و سپس پستان را به داخل دهان او بلغزانید.