شیردهی صحیح به نوزاد، کولیک را درمان می کند؟

تقریبا ۲۰ درصد همه شیرخواران دچار کولیک می‌شوند. کولیک یک اصطلاح کلی است برای گریه‌های غیر قابل کنترل در کودکانی که از سایر جهات سالم‌اند. شیرخوار دچار کولیک بیش از سه ساعت در روز و برای بیش از سه روز در هفته گریه یا نق نق می‌کند. این مشکل بین کودک اول و سایر کودکان و نیز بین دخترها و پسرها شیوع یکسانی دارد. کولیک اغلب بین ساعت ۶ عصر تا نیمه شب رخ می‌دهد. گرچه ممکن است هر زمانی از شبانه روز ایجاد شود، اما معمولا عصرها و شب‌ها تشدید می‌شود. معمولا سن شروع کولیک در شیرخواران حدود دو تا چهار هفتگی و پایان آن حدود سه ماهگی یا در بعضی کودکان تا شش یا نه ماهگی است.

چرا بعضی از کودکان به کولیک مبتلا می‌شوند؟
بیش از 50 سال است که دانشمندان سعی کرده‌اند به این پرسش پاسخ دهند. به نظر می‌رسد علت عمده آن دستگاه گوارش یا بر اساس برخی مطالعات، تحریک سیستم عصبی کودک باشد. شیرخوارانی که در معرض دود سیگار هستند، احتمال بیشتری برای ابتلا به کولیک دارند. به علاوه، امروزه مشخص شده که نوع تغذیه شیرخوار در بروز کولیک موثر است؛ یعنی کودکان شیرخواری که از شیرخشک استفاده می‌کنند، نسبت به نوع شیرخشک مصرفی حساس هستند. همچنین بروز کولیک در کودکان شیرمادر خوار بسته به نوع رژیم مادر متغیراست.

کدام رژیم غذایی برای مادر مفیدتر است؟

مطالعات نشان می‌دهند مصرف گروهای غذایی آلرژی‌زا توسط مادر موجب تشدید کولیک کودک می‌شوند. این گروه‌ها عبارتند از: گندم، سویا، تخم مرغ، بادام زمینی، ماهی و لبنیات. به نظر می‌رسد با مصرف این منابع غذایی سطح فاکتور IgE و بعضی فاکتورهای التهابی در بدن مادر افزایش یافته و از طریق شیر به کودک منتقل می‌شوند. به دنبال مصرف این گروه‌های غذایی توسط مادر، علائم کولیک در شیرخوار تشدید می‌شود. این گروه‌های غذایی دقیقا همان شش گروهی هستند که در مادران مبتلا به آلرژی در طول بارداری برای پیشگیری از آلرژی کودک حذف می‌شوند. بعد از حذف این گروه‌های غذایی بهتر است مادر جهت تنظیم رژیم غذایی خود به متخصص تغذیه مراجعه نماید تا از هرگونه کمبود جلوگیری به عمل آید.

به عنوان مثال، بعد از حذف گروه لبنیات ممکن است لازم باشد که از منابع دیگر نظیر سبزیجات برگ سبز تیره یا حتی قرص کلسیم به همراه را وعده غذایی اصلی به مقدار کافی استفاده کند. بعضی مطالعات نشان می‌دهند مصرف روغن ماهی به عنوان منبع اصلی امگا ۳ از ایجاد واکنش‌های التهابی در بدن مادر جلوگیری کرده و ممکن است در کاهش علائم کودک نیز موثر باشد. هر چند دوز دقیق مورد نیاز را باید متخصص تعیین کند.

به دنبال حذف گروه گندم، انواع نان‌های گندم، ماکارونی، کیک وبیسکوئیت‌های تهیه شده از گندم باید حذف شده و در عوض از انواع نان‌های تهیه شده از جو و بیسکوئیت‌های جو استفاده شود. سایر احتیاط‌های لازم در رژیم مادر حذف پیاز خام، انواع کلم خام و گاهی حبوبات می‌باشد. البته حبوبات اگر خوب خیسانده شوند و در چند نوبت آب آنها تعویض شود، معمولا مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند. کلا غذاهایی که برای مادر نفاخ هستند، علائم دل درد کودک را شدت می‌بخشند.

کدام شیرخشک بهتر است؟
به طور کلی بهتر است از انواع شیر خشک‌های هیپوآلرژن که پروتئین موجود در آنها شکسته شده، استفاده شود. شیر خشک‌های معمولی و شیر خشک‌های بر مبنای سویا برای این کودکان مناسب نیستند.

بهتر است بعدها شربت‌های مخصوص کولیک زیر نظر متخصص کودکان مصرف شود.

نباید به شیرخوار آب قند، آب نبات یا آب جوشیده داد؛ زیرا آنزیم‌های هضم قندها هنوز در کودک کامل نشده و قادر به هضم کامل قندها نیست و تخمیر آنها در روده او موجب جمع شدن گاز می‌شود.

سایر راهکـارها

علاوه بر تغییراتی که در تغذیه مادر و کودک ایجاد می‌شود، روش‌های دیگری نیز وجود دارد که به کاهش درد ناشی از کولیک کودک کمک می‌کند. گوش دادن به گریه شیرخوار برای چند ساعت متوالی پدر و مادر را از پای در می‌آورد. یک نفس عمیق بکشید و آرامش خود را به دست آورید. اگر شما هم مضطرب و کلافه باشید، کودک این حالت را از شما دریافت می‌کند و هرگز نخواهید توانست او را آرام کنید. حالا می‌توانید از نکات زیر استفاده کنید.

به یاد داشته باشید که هر کدام از اینها ممکن است برای همه بچه‌ها مؤثر نباشد، بنابراین اقدام بعدی را انجام دهید. ممکن است شما روش جدیدی را غیر از آنچه در اینجا آورده‌ایم، تجربه کنید. به کودک خود پستانک بدهید. گاهی اوقات مکیدن می‌تواند به کودک آرامش دهد. تاب دادن کودک در گهواره نیز می‌تواند کمک کننده باشد. کودک خود را به روی شکم، یا داخل وان آب گرم قرار دهید. در این حالت با نوازش یا مالیدن پشت کودک می‌توانید به کاهش فشار شکم او کمک کنید. کودک را در آغوش بگیرید و با او صحبت کنید، قدم بزنید، تاب دهید یا با سرعت راه بروید.

مسلما بغل کردن شیرخواری که به طور مداوم گریه می‌کند، کار آسانی نیست، اما با این کار هم گرما و هم حضورتان موجب آرامش کودک می‌شود و هم ضربات ناشی از قدم‌های سریع شما ممکن است به حرکت گاز در روده‌های کودک کمک کند. با همین ایده بعضی نیز گذاشتن کودک در گهواره و تکان دادن و در صورت امکان گردش دادن کودک در اتومبیل را پیشنهاد می‌کنند. سعی کنید فضا را تغییر دهید. می‌توانید کودک را در کالسکه یا در «آغوش خود» به گردش بیرون از خانه یا پارک ببرید. هوای تازه و حرکات ریتمیک ممکن است او را به خواب ببرد. گرمای حمام و صدای آب اثر خوبی روی کودک ناآرام خواهد داشت. کودک را ماساژ دهید.

می‌توانید در دمای مناسب لباس‌هایش را درآورید و روی یک حوله تمام بدن یا فقط شکم او را با استفاده از یک روغن طبیعی یا روغن بچه ماساژ دهید. برای ماساژ شکم، می‌توانید کمی روغن زیتون روی شکم شیرخوار بریزید و با انگشت شست از اطراف ناف شروع کنید. فرض کنید که می‌خواهید دوایری را با انگشت رسم کنید و به تدریج که از ناف دور می‌شوید، دوایر بزرگ‌تری را بکشید.

دقت کنید که خیلی به شکم کودک فشار نیاورید. این کار را می‌توانید با خواندن یک لالایی یا شعر و یا پخش موسیقی آرام نیز انجام دهید. شما همیشه در حال غذا دادن، تعویض پوشک، خواباندن و سرگرم کردن کودک خود هستید، اما گاهی نیز می‌توانید استراحت کوتاهی به خود بدهید. اگر این امکان را دارید، او را برای چند ساعت به همسر یا یکی از بستگان بسپارید تا کمی استراحت کنید.